Chiến lược của Nga trong quan hệ với Syria phải trở về năm 1954 là năm hai nước ký kết thỏa thuận mua bán vũ khí đầu tiên. Trong những thập kỷ sau đó, Liên Xô luôn là nguồn viện trợ kinh tế và vũ khí cho chính quyền Syria. Năm 1971, hải quân Liên Xô được vào cảng Tartus. Năm 1980, khi tổng thống Hafez al-Assad, Bashar lãnh đạo Syria, Moscow và Damascus đã ký hiệp định hữu nghị và an ninh.
Thổ Nhĩ Kỳ muốn chiếm chỗ nhằm phong tỏa một nhà nước của người Kurd ở miền bắc Syria. Trong khi Saudi Arabia đang tìm mọi cách để lật đổ chế độ Assad hòng ngăn chặn ảnh hưởng của Iran tại Trung Đông. Mặc dù vì những mục tiêu rất khác nhau, Ankara và Riyadh đều muốn hạ bệ Assad và chấp nhận một chiến thắng Hồi giáo tại Syria – một vấn đề mà Nga không thể chấp nhận.
Kể từ khi phát động chiến dịch quân sự tại Syria, Nga liên tục không kích các nhóm phiến quân được Thổ Nhĩ Kỳ và Saudi Arabia hậu thuẫn khiến hai nước này hết sức tức giận. Theo giáo sư khoa học chính trị Rajan Menon ở Đại học New York phân tích trên National Interest, vị thế thành viên NATO của Thổ Nhĩ Kỳ có thể đã khuyến khích tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan quyết định bắn hạ máy bay Su-24 Nga.
Tuy nhiên, NATO đã thể hiện thái độ không giúp ông ta theo khoản 5 của liên minh và sẽ không giúp ngăn chặn các cuộc không kích của Nga tấn công các nhóm phiến quân ủy nhiệm được Thổ chống lưng. Quân Nga với sự hỗ trợ thêm của chính phủ Shiite ở Iraq, các chiến binh Hezbollah và các cố vấn quân sự Iran, được chính quyền Syria nhờ cậy đã xoay chuyển cục diện chiến trường. Trong khi đó, lực lượng người Kurd cũng đã chứng tỏ họ là những chiến binh tuyệt vời khi đã giành lại Kobane và Tal Abyad từ tay IS.
Ông Putin sẽ không từ bỏ di sản chiến lược của Nga tại Trung Đông, nhất là ông tin rằng sự sụp đổ của các chính phủ do đảng Ba’ath cầm quyền sẽ làm nổi lên các chế độ thánh chiến, hoặc là do IS hoặc các nhóm Hồi giáo cực đoan như Jaish al-Fath (Quân đội Chinh phạt), Harakat Ahrar al-Sham và Jabhat al-Nusra (chi nhánh Al Qaeda tại Syria). Nhà nước Syria sụp đổ sẽ là một bước thụt lùi nghiêm trọng của Nga trên nhiều phương diện.
Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ luôn lo ngại một nhà nước lớn hơn của người Kurd (cho dù độc lập hay không) có thể nổi lên. Đó sẽ là một cơn ác mộng đối với Ankara. Cho nên, không có gì ngạc nhiên khi bên cạnh nỗ lực lật đổ chính quyền Assad, Thổ Nhĩ Kỳ còn liên tục không kích các khu vực người Kurd với cường độ dữ dội, ác liệt hơn nhiều.
Để trả đũa cái gọi là “cú đâm từ sau lưng” của Thổ Nhĩ Kỳ, Nga không chỉ tung ra hàng loạt các biện pháp đánh vào kinh tế đối với Ankara, ông Putin còn ra lệnh triển khai hệ thống tên lửa S-400 tối tân với tầm bắn tới 400km tại căn cứ không quân Hemeimeen, phía bắc Latakia, chỉ cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 50 km. Và không quân Nga cùng với pháo binh Syria đã san bằng khu vực máy bay Nga bị bắn hạ, là nơi hoạt động của phiến quân người Thổ.
Ác hiểm hơn, theo truyền thông Nga, Moscow không trả đũa bằng cách tấn công các căn cứ quân sự Thổ Nhĩ Kỳ mà có đòn khác để triệt hạ sự hiện diện của Ankara tại Syria. Đó là giúp đỡ cho lực lượng người Kurd , kẻ thù không đội trời chung của Thổ Nhĩ Kỳ. Người Kurd được xem là cực kỳ có giá trị trong cuộc chiến chống IS và nhờ thế họ đã được sự trợ giúp của Mỹ và phương Tây.
Theo nghĩa nào đó, liên minh mới này (Nga và lực lượng người Kurd) có thể là một đòn chí mạng giáng vào tham vọng địa chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria (không cần nêu trên thực tế S-400 đã thiết lập vùng cấm bay trên thực tế tại Syria).
Với sự yểm trợ của không quân Nga, lực lượng người Kurd đang uy hiếp các nhóm phiến quân do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn. Mất kiểm soát vùng nông thôn phía bắc Aleppo sẽ là thất bại đối với lực lượng đối lập. Thổ Nhĩ Kỳ cũng bị mất ảnh hưởng.
Nhưng tổng thống Putin có vẻ như đang nhắm tới một chiến thắng lớn hơn. Ông Putin đã kêu gọi chính quyền Assad và cánh chính trị của người Kurd đoàn kết với nhau. Dù việc này vẫn chưa diễn ra, nhưng các quan chức người Kurd nói rằng họ sẵn sàng làm việc với bất cứ ai chống IS và những ai hành động vì một nước Syria thống nhất, thế tục và dân chủ.
Một liên minh như vậy sẽ thay đổi chiến trường và cán cân quyền lực trên thực tế, theo các nhà phân tích.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ lâm vào hoàn cảnh địa ngục: Máy bay ném bom Nga sẽ khiến dòng chảy dầu lậu Thổ Nhĩ Kỳ-IS bốc hơi; Ankara sẽ không thể hỗ trợ các nhóm phiến quân “ôn hòa” bằng không quân vì lo sợ S-400; và hiện nay Nga đang trực tiếp yểm trợ không quân cho các lực lượng chống phiến quân người Thổ Nhĩ Kỳ, có thể đánh bật các nhóm vũ trang được Thổ hậu thuẫn ra khỏi Syria.
Theo QPAN
