Chiếc UAV XQ-58A Valkyrie là một máy bay không người lái tầm xa, có tốc độ cận âm, thực hiện chuyến bay đầu tiên ngày 05.03.2019 tại thao trường căn cứ không quân Yuma, Arizona. Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Không quân Hoa Kỳ đã hợp tác với công ty Hệ thống máy bay không người lái Kratos (Kratos Unmanned Aerial Systems) cùng phát triển XQ-58A.
Sản phẩm liên doanh này nằm trong danh mục dự án công nghệ hàng không chi phí thấp thuộc Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Không quân (LCAAT), có mục đích ngăn chặn sự leo thang giá thành của các máy bay chiến thuật. Mục đích sáng kiến LCAAT là thiết kế và chế tạo các Hệ thống máy bay không người lái (UAS) nhanh hơn bằng giải pháp phát triển các công cụ thiết kế tốt hơn, triệt để sử dụng những công nghệ đã hoàn thiện và tận dụng những quy trình sản xuất thương mại hóa để giảm thời gian và chi phí chế tạo.
Được phát triển để sử dụng một đường băng riêng biệt, UAS cất cánh va hoạt động như thiết kế, hoàn thành 76 phút bay không sự cố. Thời gian từ khi ký hợp đồng cho đến khi thực hiện chuyến bay đầu tiên mất hơn 2,5 năm.
XQ-58A cần phải thực hiện tổng cộng năm chuyến bay thử nghiệm - theo kế hoạch chia thành hai giai đoạn nhằm đánh giá chức năng hệ thống bay không người lái, hiệu suất khí động học, hệ thống cất cánh và hạ cánh.
Doug Szczublewski, Giám đốc chương trình XQ-58A thuộc Phòng thí nghiệm nghiên cứu không quân cho biết: "Đây là sản phẩm đặc trưng đầu tiên của chủng loại UAV với chi phí mua sắm và vận hành thấp".
Ông cho rằng, chiếc drone vượt khỏi quan điểm cứng nhắc về máy bay không người lái chiến đấu của Không quân Mỹ (USAF), XQ-58A thực sự là khái niệm UCAV hoàn toàn mới của không quân. Đây là định hướng phát triển cho máy bay không người lái trong tương lai, hơn hẳn tất cả các loại UAV đã phát triển trong một thập kỷ qua. XQ-58A là đại diện UAV giá rẻ trong các chương trình UCAV tàng hình của USAF.
Các nhà phát triển drone XQ-58A khẳng định, máy bay không người lái có thể thực hiện nhiệm vụ chiến thuật như trinh sát, giám sát mục tiêu, tấn công và tác chiến điện tử với chi phí thấp. XQ-58A có thể hoạt động độc lập, hoặc nằm trong một đội hình, hoặc sẽ tác chiến dưới sự chỉ huy của một máy bay chiến đấu có người lái.
Những máy bay không người lái sử dụng công nghệ tàng hình này có tầm bay hơn 3.200km, có khả năng mang theo hai quả bom đường kính nhỏ hoặc trang thiết bị tác chiến điện tử, trang thiết bị trinh sát, tình báo và giám sát mục tiêu. Máy bay cũng có thể cất cánh bằng phương thức sử dụng tên lửa đẩy hoặc sử dụng một đường băng đặc biệt.
Kratos Defense, nhà sản xuất nổi tiếng với hàng loạt máy bay không người lái định hình XQ-58 là một phương tiện chiến đấu trên không giá rẻ.
LCASD giới thiệu UAS với mục đích then chốt là có thể phát triển máy bay chiến đấu không người lái có chi phí thấp, tương thích cao trong chiến đấu. LCASD có khả năng sản xuất đến 99 UAV với giá 3 triệu USD mỗi chiếc mỗi năm, hoặc 2 triệu USD cho đơn hàng hàng năm từ 100 chiếc trở lên. LCASD đạt được 2 mục đích lớn là chiến lược phát triển không quân tương lai và giảm chi phí.
Có thể thấy, giá thành của một XQ-58A tương đương với tên lửa hành trình Tomahawk, chứ không phải là một UAV tàng hình hiện đại, có thể sử dụng nhiều lần. Điều đó cho thấy hiệu quả của dự án. Nếu chương trình thử nghiệm này trở thành hiện thực và có thể sản xuất hàng loạt, UAV này có thể tăng cường khả năng tấn công và tính linh hoạt của Không quân Mỹ với chi phí tương đối rẻ.
XQ-58A có thể được sử dụng trong điều kiện không có những đường băng cất cánh dài, trong điều kiện tác chiến phức tạp, không có hạ tầng cơ sở cần thiết cho cất và hạ cánh. Tầm bay xa và tính năng tàng hình của drone cho phép UAV có thể lọt qua hệ thống phòng không của Nga, Trung Quốc, vượt qua khu vực chống tiếp cận - chống xâm nhập (2A/AD) trên không gian lớn. UAV này giải quyết những nhiệm vụ khó khăn mà các máy bay chiến đấu cần phải có một đội hình chiến thuật phức tạp hơn và cần máy bay tiếp dầu trên không, rất dễ bị tiêu diệt bởi hệ thống phòng không tầm xa của kẻ thù như S-400 hoặc HQ-9.
Dự án XQ-58A là dự án có tính cách mạng, có thể thay đổi hoàn toàn khái niệm tác chiến của không quân trong tương lai gần. Hiện nay, các quốc gia thù địch của Mỹ như Nga, Trung Quốc đang đẩy mạnh phát triển hệ thống máy bay chiến đấu tàng hình tầm xa, nên sự xuất hiện của UAS XQ-58A không thể coi là quá sớm.
Chiếc máy bay không người lái tàng hình XQ-58A giá thành thấp có thể là bắt đầu cho một kỷ nguyên mới của không quân Mỹ, kỷ nguyên các drone tàng hình.
