Đề xuất này kêu gọi các nước dân chủ thành lập một khối liên minh thương mại kiểu NATO để chống lại việc Bắc Kinh “vũ khí hóa các công cụ chính sách để trừng phạt bất cứ quốc gia nào không cúi đầu trước Bắc Kinh”. Theo các quy ước của NATO, các thành viên nhất trí bảo vệ một thành viên bị tấn công.
Tương tự, những người ủng hộ đề xuất thành lập Tổ chức Hiệp ước Đồng minh các nền Dân chủ (DATO) muốn đưa ra phản ứng chung trước các biện pháp đe dọa mà Trung Quốc tung ra nhằm vào một thành viên.
Một bản báo cáo về đề xuất này được đưa ra bởi Nhóm Nghiên cứu Trung Quốc (China Research Group) – tập hợp các thành viên Bảo thủ trong Quốc hội Anh – và Tổ chức Công nghệ thông tin và Sáng kiến – một hãng phân tích chính sách công nghệ và khoa học có liên hệ với chính phủ Mỹ cùng các công ty công nghệ lớn của Mỹ.
Báo cáo đưa ra những ví dụ về cách vận hành của khối liên minh như vậy. Ví dụ, nếu Trung Quốc đe dọa rút hết sinh viên của họ khỏi 1 quốc gia vốn phải phụ thuộc vào nguồn tiền từ các sinh viên du học, các nước khác sẽ cấm sinh viên Trung Quốc để đáp trả. Hoặc nếu Trung Quốc dọa liệt các công ty của 1 quốc gia vào danh sách thực thể không đáng tin, khối liên minh sẽ trả đũa bằng cách hạn chế hàng nhập khẩu từ các công ty Trung Quốc.
“Bất kỳ quốc gia dân chủ nào cũng sẽ được chào đón gia nhập, bao gồm cả Đài Loan. Nhưng nếu quốc gia nào không có các bước đi cần thiết để phản ứng sau khi quyết định gia nhập DATO, họ sẽ mất đi quyền thành viên” – tài liệu nêu rõ.
Đề xuất này không nhận được sự ủng hộ chính thức – chính phủ Anh từ chối bình luận về bản báo cáo – nhưng nó cho thấy rằng các nhà lập pháp diều hâu, vốn đóng vai trò trong việc hình thành chính sách về Trung Quốc của Anh, đang ra sức thúc đẩy hướng tiếp cận cứng rắn hơn đối với Bắc Kinh.
Các tác giả nói rằng bản báo cáo được đưa ra là nhằm đáp lại những hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc, và sự thất bại liên tiếp của phương Tây trong cách ứng phó.
Các hoạt động kinh tế của Trung Quốc đã gây nhiều sự chú ý trong suốt 18 tháng vừa qua, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 hoành hành và làn sóng chống Trung Quốc gia tăng.
Australia chịu ảnh hưởng mạnh từ hành động thương mại của Trung Quốc, sau khi Canberra yêu cầu mở cuộc điều tra độc lập làm rõ nguồn gốc của COVID-19, khiến cho Bắc Kinh cắt giảm hàng nhập khẩu từ Australia – từ rượu, than đá, đại mạch cho tới gỗ chế biến…
Hãng AP đưa tin rằng Trung Quốc dọa ngừng cung cấp vaccine COVID-19 cho Ukraine để nước này không ủng hộ điều tra các vấn đề nhân quyền ở Tân Cương. Cuối cùng, Ukraine rút sự ủng hộ của họ đối với một tuyên bố về Tân Cương mà Canada đưa ra tại Hội đồng Nhân quyền LHQ.
Rất nhiều tổ chức đa phương như NATO và G7 cũng đưa ra quan điểm cứng rắn hơn với Trung Quốc. Đáp lại, Trung Quốc cáo buộc cả 2 nhóm này là can thiệp vào vấn đề nội bộ của họ.
Stephen Olson, một cựu nhân viên đàm phán thương mại Mỹ, nói rằng việc đề xuất “NATO về thương mại” được đem ra thảo luận cho thấy “các đối tác thương mại của Trung Quốc có sự dè dặt rõ ràng về việc liệu làm ăn cùng với Trung Quốc có thực sự có lợi cho đôi bên hay không”.
Shi Yinhong – Giáo sư chuyên ngành quan hệ quốc tế tại ĐH Renmin – nói rằng bất cứ kế hoạch nào nhằm xây dựng khối liên minh chống lại Bắc Kinh “sẽ đều không tốt với Trung Quốc”, dù cho chi tiết về những đề xuất như vậy đang trống rỗng.
“Điều gây bất lợi với Trung Quốc ở thời điểm hiện tại là, về nguyên tắc, các nước NATO hầu hết tin rằng họ không thể phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc, bằng không họ có thể bị rơi vào tình thế như Australia và Canada ở hiện tại – cả hai đều bị Trung Quốc nắm lấy cổ họng” – ông Shi nói.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích hoài nghi về tính thực tiễn của đề xuất “NATO về thương mại”, do vấn đề lợi ích thương mại cùng sự khó khăn khi kêu gọi các nước nhất trí đưa ra hành động chung.
Theo SCMP
