Giới chức Mỹ tin rằng các máy bay không người lái (drone) và tên lửa hành trình đã được sử dụng trong vụ tấn công trên và rằng một phần trong chiến dịch này - được nhóm Houthi ở Yemen nhận trách nhiệm - được phát động trên lãnh thổ Iran. Tehran đã bác bỏ cáo buộc trên.
"Người dân Yemen có quyền được phản ứng" trước sự hung hăng quân sự của Arab Saudi - Tổng thống Iran Hassan Rouhani tuyên bố hôm đầu tuần, gọi đòn tấn công này là "đáp trả tương xứng" và "phòng vệ hợp pháp".
Bộ Ngoại giao Arab Saudi thì nói trong một tuyên bố rằng các cuộc điều tra sơ bộ "cho thấy các vũ khí được sự dụng trong vụ tấn công là vũ khí của Iran". Tuyên bố này còn nói chính quyền Arab Saudi vẫn đang điều tra để xác nhận rõ vị trí khai hỏa của đòn tấn công.
Theo các chuyên gia về vũ khí của Mỹ, Iran vẫn duy trì các chương trình chế tạo drone và tên lửa tối tân như một phần trong chiến lược phòng thủ quốc gia, và đã chuyển giao một số vũ khí và công nghệ cho các lực lượng đồng minh trong khu vực Trung Đông - trong đó có nhóm Houthi ở Yemen. Tên lửa và drone của Iran cho phép họ ngăn chặn các đòn tấn công của địch thủ đồng thời hậu thuẫn các lực lượng ủy thác - những bên có thể tổ chức tấn công thay cho Iran - theo giới phân tích.
"Nếu nhìn vào chương trình phát triển drone của Iran, có thể thấy rằng họ áp dụng cùng chiến lược cho chương trình tên lửa: Nó cho phép Iran hoạt động từ khoảng cách xa, giữ cho lãnh thổ của mình an toàn và tấn công các mục tiêu từ tầm xa" - Behnam Ben Talebu, chuyên gia phân tích thuộc Tổ chức Quốc phòng Dân chủ, nói.
"Drone, tên lửa và rocket đều nằm trong chiến lược an ninh của Iran, và cũng có chi phí sản xuất thấp" - vị chuyên gia nói thêm.
Theo Viện Brookings, Iran đã trở thành một "nước xuất khẩu tên lửa, dây chuyền sản xuất tên lửa và công nghệ tên lửa lớn", trong đó bao gồm một loại tên lửa hành trình tầm xa tấn công mặt đất mà giới chuyên gia cho rằng có khả năng được sử dụng trong vụ tấn công vừa qua.
Mức độ tinh vi của đòn tấn công trên - nhằm vào các cơ sở dầu khí quan trọng và khiến sản lượng dầu của công ty Aramco giảm tới một nửa - đã cho thấy một sự chuyển biến rõ rệt trong cách thức tổ chức các đòn tấn công mà Houthi từng nhận trách nhiệm, hay của các lực lượng ủy thác của Iran ở Syria.
Iran và Arab Saudi là kình địch trong khu vực, và giới lãnh đạo Riyadh còn là tiếng nói ủng hộ quan trọng đối với chiến lược "sức ép cực đại" mà Mỹ áp dụng với Tehran. Mỹ hiện áp đặt các lệnh trừng phạt hà khắc đối với Iran để gây sức ép cho nước này trở lại bàn đàm phán hạt nhân, ngừng ủng hộ các băng nhóm ủy thác trong khu vực.
"Nếu các tên lửa hành trình được xác nhận là phóng đi từ lãnh thổ Iran, nó sẽ đánh dấu một mức độ căng thẳng mới và cho thấy rằng Iran không ngại đòn trả đũa" từ cả Arab Saudi và Mỹ - ông Talebu nói - "Nhưng Iran không muốn phóng tên lửa từ lãnh thổ của họ".
Chính quyền Trump tin rằng nhóm Houthi ở Yemen có tham gia vào vụ tấn công. Có khoảng 17-19 điểm bị không kích tại các cơ sở dầu khí của Arab Saudi ở Abqaiq và Khurais - cách biên giới với Yemen chỉ 500 dặm.
Các hệ thống phòng thủ của Arab Saudi rõ ràng đã thất bại khi không thể phát hiện ra các tên lửa hành trình hay drone đang kéo đến hàng loạt ở khu vực biên giới, từ đó thấy rõ vương quốc này dễ tổn thương đến thế nào trong một chiến trận không cân xứng.
"Tôi thật bất ngờ khi họ hoàn toàn bất lực trước một đòn công kích như vậy" - Một nhà thầu quốc phòng giấu tên làm việc với Lầu Năm Góc về lĩnh vực phòng thủ drone, nói - "Đáng lẽ ra họ phải phát hiện ra đòn tấn công này".
 |
|
Iran được cho là đang theo đuổi chiến lược phát triển tên lửa mới đầy hiệu quả (Ảnh: Newsweek)
|
Theo một ủy ban chuyên gia của LHQ về Yemen, các chiến binh Houthi trong quá khứ từng sử dụng các loại drone "tự sát" hay "kamikaze", một số mẫu trong đó rất giống với các mẫu của Iran. Houthi "được tiếp cận với các thiết bị quan trọng, như động cơ, hệ thống dẫn đường của nước ngoài, vốn cần thiết để lắp ráp và triển khai" các drone - ủy ban trên nêu rõ.
Một đòn tấn công hỗn hợp sử dụng cả drone và tên lửa hành trình trên lý thuyết "có thể làm rối loạn và áp đảo các hệ thống phòng thủ", tạo nên lợi thế chiến lược cho bên tấn công - Justin Bronk, chuyên gia nghiên cứu thuộc Viện Thống nhất Quân chủng Hoàng gia Anh, nhận định.
Theo Markus Mueller - chuyên gia phân tích quốc phòng và an ninh thuộc tổ chức German Fraunhofer - các hệ thống radar thường đủ khả năng để phát hiện các drone đang bay các dải đất rộng, đặc biệt là ở các thành phố ngoại vi hay khu vực núi non. Vấn đề chỉ là khả năng phản ứng nhanh khi phát hiện tín hiệu và lập tức bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng.
Tuy nhiên, giới phân tích lại chỉ ra tầm bay của các tên lửa hành trình trong vụ tấn công vừa qua, nói rằng rất khó để phát hiện ra các tên lửa bay ở tầm thấp. Tên lửa có thể được định hướng một cách chính xác, cho phép bên tấn công thực hiện những đòn hủy diệt mục tiêu.
Iran được cho là đã nâng cấp mẫu tên lửa hành trình tấn công mặt đất từ thời Liên Xô - mẫu Kh-55 - và cũng sử dụng công nghệ tên lửa chống hạm của Trung Quốc để tăng khả năng quân sự của họ cũng như các lực lượng ủy thác - theo giới phân tích. Trong cuộc chiến ở Lebanon năm 2006, nhóm Hezbollah do Iran hậu thuẫn đã tấn công một chiến hạm của Israel bằng thứ vũ khí mà giới chuyên gia cho là tên lửa chống hạm C-802 của Trung Quốc - mà Iran cung cấp cho nhóm này.
Trong bản Đánh giá Mối đe dọa Toàn cầu 2018, Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ nói rằng phiến quân Houthi từng lên kế hoạch tấn công bằng tên lửa hành trình nhằm vào một lò phản ứng hạt nhân chưa hoàn thiện ở Abu Dhabi (UAE).
Các loại tên lửa như vậy "khó phát hiện và phòng thủ hơn là drone" - bà Rawan Shaif, một chuyên viên điều tra làm việc tại Bellicat, chuyên trang về thông tin tình báo mở, cho hay - "Chúng có thể tấn công mục tiêu với độ chính xác khó tin nếu người điểu khiển chúng có đủ kỹ năng".
"Đó là một đòn tấn công chính xác cao" - bà Shaif nói về vụ tấn công nhằm vào cơ sở dầu khí Arab Saudi.
Henry Rome - chuyên gia phân tích thuộc tổ chức Eurasia Group có trụ sở tại New York, Mỹ - nói rằng nếu Iran đứng đằng sau vụ tấn công này, chiến lược của họ sẽ là "nâng vị thế trên bàn đàm phán trong tương lai với Washington".
"Iran muốn ép chính quyền Trump phải hãm lại các đòn trừng phạt" - ông rome nói - "Vụ tấn công nhằm vào cơ sở dầu khí vừa qua như một bước đi đẩy cao mức giới hạn. Nhưng còn quá sớm để nói giới hạn đã bị phá vỡ hay chưa".
(Theo Washington Post)
