Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Hoàng Minh chia sẻ tại Diễn đàn chính sách Quốc gia hợp tác quốc tế về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, ngày 13/12. Diễn đàn là một trong những hoạt động chính trong khuôn khổ hoạt động TechFest Việt Nam 2025.
Dòng vốn tập trung vào AI, deep tech
Thứ trưởng Hoàng Minh thẳng thắn cho rằng Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt mang tính quyết định. Trong xu thế toàn cầu, các quốc gia đều nhận thức rõ vai trò then chốt của khoa học và công nghệ đối với phát triển. Với Việt Nam, không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phát triển kinh tế xã hội dựa trên nền tảng công nghệ và đổi mới sáng tạo để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số. Do đó, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của đất nước.
Ông Hoàng Minh phân tích, trong bối cảnh chung của thế giới, dòng vốn đầu tư mạo hiểm đang suy giảm mạnh. Từ quy mô khoảng 600 tỷ USD năm 2021, dòng vốn này giảm xuống khoảng 350 tỷ USD năm 2022 và dự kiến chỉ còn khoảng 300 tỷ USD trong các năm 2023 và 2024.
Việt Nam cũng chịu tác động tương tự khi vốn đầu tư mạo hiểm giảm từ khoảng 1,5 tỷ USD năm 2021 xuống còn khoảng 500 triệu USD trong năm vừa qua. Tuy nhiên, trong bức tranh nhiều thách thức đó, dòng vốn vẫn tiếp tục tập trung vào các lĩnh vực then chốt như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học và deep tech.
Bất chấp biến động về vốn, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam đã có những bước phát triển rõ nét. Hiện cả nước có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp và hơn 200 tổ chức hỗ trợ. Việt Nam hiện có 2 kỳ lân công nghệ cùng hơn 20 doanh nghiệp được định giá cao.
Ông Cũng nhấn mạnh các trung tâm sáng tạo lớn như TP. Hồ Chí Minh và gần đây là Đà Nẵng đã góp mặt trong nhóm các thành phố sáng tạo, trong khi Khu Công nghệ cao Hòa Lạc của Hà Nội đã lọt vào top 200 toàn cầu. Chỉ số Đổi mới Sáng tạo toàn cầu của Việt Nam xếp thứ 44/132 quốc gia, chỉ số hệ sinh thái đứng thứ 55. Tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái xếp thứ ba ASEAN và thứ năm xét trên bình diện chung.
"Tuy vậy, Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều hạn chế khi tinh thần dám mạo hiểm, dám thất bại, dám dấn thân và chấp nhận rủi ro chưa thực sự lan tỏa rộng rãi. Số lượng doanh nghiệp và tổ chức cá nhân khởi nghiệp có quy mô lớn còn hạn chế", Thứ trưởng Hoàng Minh nhìn nhận.
Với lợi thế dân số gần 100 triệu người, lực lượng lao động trẻ dồi dào và trình độ tiếp cận công nghệ cao, Việt Nam không thể bỏ lỡ cơ hội phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo.
Lãnh đạo Bộ KH&CN cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần xây dựng một Chiến lược Quốc gia về đổi mới sáng tạo mang bản sắc riêng, phù hợp với điều kiện, văn hóa và mục tiêu phát triển của đất nước.
Thứ trưởng Hoàng Minh bày tỏ: Quan điểm của Việt Nam là thúc đẩy mô hình "Toàn dân khởi nghiệp", nơi ai cũng có thể khởi nghiệp dựa trên công nghệ và sáng tạo. Trong đó, Chính phủ xác định rõ rằng các startup (doanh nghiệp khởi nghiệp) là mô hình đặc biệt, chấp nhận độ rủi ro cao, mang tính phá vỡ và tạo ra tăng trưởng nhanh chóng.
Đặc biệt, Thứ trưởng nhấn mạnh Quỹ đầu tư quốc gia được phép huy động vốn từ ngân sách nhà nước cùng các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, đồng thời đầu tư theo chu kỳ dài hạn từ 10 đến 15 năm, không bị ràng buộc bởi cách tiếp cận ngắn hạn như các quy định ngân sách thông thường. Quỹ ưu tiên đầu tư vào các công nghệ chiến lược như công nghệ xanh và được phép đầu tư ra nước ngoài nhằm tiếp cận công nghệ mới, sản phẩm mới, thu hút nhân tài và trí tuệ Việt Nam trở về nước.
Quỹ đầu tư mạo hiểm 1.200 tỷ đồng dùng vốn Nhà nước làm vốn mồi
Từ góc độ địa phương, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng chia sẻ về việc thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm Hà Nội với quy mô tối đa 1.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước tham gia không quá 49%.
Theo Phó Chủ tịch Trương Việt Dũng, đây là minh chứng rõ nét cho tư duy Nhà nước kiến tạo phát triển, không làm thay thị trường mà đóng vai trò chia sẻ rủi ro ban đầu, coi vốn Nhà nước là “vốn mồi” để thu hút nguồn lực xã hội.
Trong bối cảnh DN vừa và nhỏ chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế, quỹ đầu tư mạo hiểm được xác định là công cụ tài chính đặc biệt phù hợp, giúp các ý tưởng tiềm năng vượt qua giai đoạn rủi ro ban đầu, mở rộng quy mô và chuyển hóa sáng tạo thành giá trị kinh tế thực chất. Qua đó, đầu tư mạo hiểm không chỉ hỗ trợ khởi nghiệp, mà còn đóng góp trực tiếp vào nâng cao TFP của nền kinh tế.
Dẫn kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ hệ sinh thái khởi nghiệp của Hoa Kỳ, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng cho rằng, đổi mới sáng tạo chỉ có thể nảy sinh khi xã hội cho phép thử nghiệm và có cơ chế hấp thụ rủi ro một cách văn minh, có kiểm soát. Trong đó, các quỹ đầu tư mạo hiểm giữ vai trò trung tâm trong phân bổ và quản trị rủi ro, góp phần hình thành các doanh nghiệp công nghệ có năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Thông qua Diễn đàn, Hà Nội gửi đi thông điệp rõ ràng tới các DN, quỹ đầu tư và startup trong nước và quốc tế: Thủ đô sẵn sàng trở thành không gian thể chế mở, thị trường đủ lớn và đối tác đáng tin cậy để cùng đồng hành dài hạn, biến ý tưởng sáng tạo thành giá trị thực cho xã hội và tăng trưởng bền vững của Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ KHCN Hoàng Minh thông tin Quỹ đầu tư quốc gia được phép huy động vốn từ ngân sách nhà nước cùng các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, đồng thời đầu tư theo chu kỳ dài hạn từ 10 đến 15 năm, không bị ràng buộc bởi cách tiếp cận ngắn hạn như các quy định ngân sách thông thường.
Quỹ ưu tiên đầu tư vào các công nghệ chiến lược như công nghệ xanh và được phép đầu tư ra nước ngoài nhằm tiếp cận công nghệ mới, sản phẩm mới, thu hút nhân tài và trí tuệ Việt Nam trở về nước.
