Mắc lừa “chiêu bài” cũ
Ngày 23-6, Thương vụ Việt Nam tại Brazil đã phát đi thông tin cảnh báo về tình trạng các đối tượng lừa đảo tại thị trường này đều lấy danh nghĩa các Hãng sản xuất thực phẩm nối tiếng như BRF, Sadia, Real Alimentos... mời chào các doanh nghiệp nhập khẩu, hoặc kinh doanh nhập khẩu, tái xuất các sản phẩm từ động vật như thịt bò, nội tạng bò, lợn, chân, cánh gà, chân lợn… của Việt Nam.
“Miếng mồi nhử” chính là điều kiện giao dịch của các “đối tác” từ phía Brazil đặt ra đối với các doanh nghiệp rất lỏng lẻo, thậm chí cố tình “bật đèn xanh” để các bên lách luật. Cụ thể, họ đảm bảo chất lượng hàng hóa rất cao và đặc biệt là giá chỉ rẻ bằng 1/3 so với giá thị trường. Các “đối tác” chính là các đối tượng lừa đảo đều yêu cầu doanh nghiệp phải chuyển tiền đặt cọc hợp đồng vào tài khoản trung gian tại Mỹ hoặc một số nước châu Phi.
Thương vụ Việt Nam tại Brazil khuyến cáo các doanh nghiệp khi giao dịch với các đối tượng có các thông tin như kể trên, hoặc các dấu hiệu không minh bạch, khác biệt với thị trường khác thì cần thẩm tra kỹ về đối tượng giao dịch và tuyệt đối không nên chấp nhận điều khoản thanh toán đặt cọc trả trước trong các hợp đồng mua bán hàng hóa.
Theo tin từ các thương vụ của Bộ Công Thương, từ đầu năm 2016 đến nay, các thương vụ đã đưa ra khá nhiều cảnh báo doanh nghiệp Việt Nam khi kết hợp giao dịch làm ăn qua mạng với đối tác nước ngoài. Trước đó, ngày 25-2, Thương vụ Việt Nam tại Thổ Nhĩ Kỳ cũng cho hay, cơ quan này đã tiếp nhận trường hợp doanh nghiệp Việt Nam bị kẻ gian lừa đảo trong quá trình giao dịch với đối tác tại thị trường sở tại.
Theo đó, kẻ lừa đảo đã biết về giao dịch giữa doanh nghiệp Việt Nam với doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều khả năng đã giả mạo e-mail của doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ để yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam chuyển tiền mua hàng vào tài khoản cá nhân. Ngay sau khi doanh nghiệp Việt Nam chuyển tiền, kẻ gian đã tới ngân hàng rút toàn bộ số tiền kể trên. Thương vụ Việt Nam tại Thổ Nhĩ Kỳ phải tư vấn cho doanh nghiệp hai bên xử lý và nhanh chóng tìm cách thu hồi số tiền bị chiếm đoạt.
Trên thực tế, lừa đảo qua e-mail để chiếm đoạt tiền trong các giao dịch thương mại không chỉ có doanh nghiệp Việt Nam là nạn nhân. Mới đây, Công ty Fukuju của Nhật Bản, chuyên nhập các mặt hàng tiêu dùng từ Indonesia, Trung Quốc và Việt Nam để bán ở thị trường Nhật Bản cũng gặp phải sự cố.
Cụ thể, doanh nghiệp này có làm việc với Công ty QT Vĩ tuyến 17 ở Việt Nam để mua than củi với giá trị hợp đồng là trên 15.000 USD. Sau đó, theo yêu cầu từ phía Việt Nam qua e-mail, doanh nghiệp Nhật Bản đã chuyển trước 7.200 USD, nhưng là chuyển vào một tài khoản khác, ngoài hợp đồng. Đến thời hạn lấy hàng, hai bên mới biết đã bị lừa và phía doanh nghiệp Nhật Bản đã mất trắng số tiền nêu trên.
Thiếu kinh nghiệm?
Vài năm trở lại đây, thủ đoạn lừa đảo qua e-mail trong giao thương đã trở nên tinh vi hơn với nhiều hình thức như: thâm nhập địa chỉ thư điện tử của hai bên doanh nghiệp đang có giao dịch để đánh cắp thông tin, giả mạo nội dung giao dịch nhằm yêu cầu chuyển tiền thanh toán vào tài khoản của kẻ lừa đảo. Việc lừa đảo này xuất hiện với đối tác ở nhiều quốc gia, châu lục như châu Phi, châu Á (Hồng Kông, Trung Quốc)…
Ông Vũ Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Phụ trách Nghiên cứu phát triển của Bkav cho biết: “Lừa đảo qua e-mail là hình thức lừa đảo không mới và không phân biệt doanh nghiệp Việt Nam hay nước ngoài. Thông thường, trong các giao dịch này, bên nhận tiền dễ bị hacker tấn công hơn”.
Thực tế, bất chấp những cảnh báo từ phía cơ quan chức năng và bài học thực tiễn từ những doanh nghiệp bỗng dưng trở thành nạn nhân trong các giao dịch tương tự như trên, nhiều doanh nghiệp vẫn mắc bẫy. Vì đâu nên nỗi? Do doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm trong các giao dịch thương mại điện tử quốc tế hay họ tham “miếng mồi ngon”?...
Một chuyên gia trong lĩnh vực này cho rằng, rủi ro trong các giao dịch thương mại điện tử nêu trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân. “Khách quan cho thấy, một bộ phận không nhỏ doanh nghiệp Việt Nam vẫn thiếu kinh nghiệm làm ăn trong các giao dịch với đối tác nước ngoài.
Cứ thấy có hợp đồng “béo bở, ngon ăn, dễ nuốt” là giao tiền để nhanh chóng nhận hàng mà không dùng đến sự trợ giúp đắc lực của các doanh nghiệp đã có kinh nghiệm làm ăn tại thị trường này, hoặc các Thương vụ, Tham tán Thương mại Việt Nam ở nước ngoài để nhờ xác minh”, vị chuyên gia nói.
Lấy ví dụ từ vụ việc cảnh báo doanh nghiệp Việt của Thương vụ Việt Nam tại Brazil, vị chuyên gia này cho rằng rất khó để tin hàng nhập khẩu có thương hiệu nổi tiếng, mà giá cả chỉ bằng 1/3. “Trong trường hợp này, rất có thể doanh nghiệp đã ham “miếng mồi ngon” mà bất cẩn”, vị chuyên gia nhận định.
Thêm vào đó, doanh nghiệp còn không dùng các biện pháp khác như gọi điện thoại, fax… để xác minh thông tin trước khi chuyển tiền. Một số trường hợp lại gặp rủi ro do bất đồng về ngôn ngữ, thời gian giao dịch… Những hạn chế này khiến nhiều doanh nghiệp lao đao khi hội nhập, thị trường xuất khẩu được mở rộng đi khắp các châu lục trên thế giới. Trong khi đó, đối tượng lừa đảo lại thường thông thạo tin tức và có khả năng về công nghệ thông tin nên dễ dàng thâm nhập vào các giao dịch, thực hiện hành vi pháp luật.
Không khó để hạn chế rủi ro
Theo ông Vũ Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Phụ trách Nghiên cứu phát triển của Bkav nhiều khả năng các giao dịch lừa đảo qua e-mail xuất hiện do máy tính của một trong hai bên bị nhiễm virus. Hacker chiếm quyền kiểm soát máy. “Khi hai bên tiến hành giao dịch chuyển tiền thì e-mail giả mạo xuất hiện. Trong những tình huống như vậy, doanh nghiệp cảnh giác không thôi cũng chưa đủ, mà còn cần cài phần mềm diệt virus chuyên nghiệp để phát hiện máy bị nhiễm virus không”, ông Vũ Ngọc Sơn nói.
Cũng theo đại diện của Bkav, rất khó để phát hiện xem giao dịch đã bị hacker xâm nhập chưa, và thường doanh nghiệp chỉ biết bị tấn công khi đã xảy ra hậu quả. Vì vậy, ông Vũ Ngọc Sơn cho rằng: “Khi thực hiện giao dịch chuyển tiền, doanh nghiệp nên xác minh lại thông tin bằng cách gọi điện thoại, fax… hoặc có thể nhờ bên thứ ba chuyên nghiệp làm trung gian thanh toán để giao dịch này được bảo lãnh”.
Đồng quan điểm này, đại diện Bộ Công Thương cho biết, khi giao dịch với đối tác nước ngoài, doanh nghiệp Việt Nam nên dùng e-mail chính thức của công ty thay vì sử dụng các dịch vụ miễn phí từ Gmail, Yahoo... để tránh bị giả mạo hay gần giống e-mail thật (thay đổi một vài chữ gần giống nhau).
Nên chủ động yêu cầu đối tác sử dụng e-mail chính thức trong trường hợp đối tác cung cấp e-mail từ các dịch vụ miễn phí kể trên và chú ý các thông tin trong e-mail. Bên cạnh đó, doanh nghiệp nên nhờ các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để được hỗ trợ xác minh thông tin, nhất là các doanh nghiệp không có tiếp xúc trực tiếp hoặc tìm kiếm được qua Internet.
Trong hội nhập, giao dịch với các đối tác nước ngoài là tất yếu. Và trong các hình thức giao thương, làm việc qua e-mail chắc chắn khó tránh khỏi rủi ro. Khi kinh nghiệm thương trường còn chưa dày dặn, doanh nghiệp Việt Nam nên nhờ đến sự trợ giúp của các cơ quan quản lý, đồng thời, cần quan tâm đến vấn đề an ninh mạng để giảm thiệt hại cho chính mình.
Theo ANTĐ
