Vấn đề cấm hay cho lưu hành thuốc lá mới vẫn đang được tranh luận, vì nhiều người vẫn tin vào những lời tuyên truyền của các hãng thuốc lá là thuốc lá nung nóng (TLNN) không độc hại như thuốc lá điếu. Ngay tại hội trường Quốc hội, vẫn có đại biểu “hiểu lầm” rằng, TLNN không có hại bằng thuốc lá điếu, có thể dùng để ... cai thuốc lá điếu, do đó có thể xem xét để cấp lưu hành.
Theo giáo sư Nguyễn Thu Anh - Giám đốc Viện Đại học Sydney Việt Nam - các nhà sản xuất thuốc lá nung nóng IQOS tuyên bố rằng IQOS có ít độc hại hơn thuốc lá điếu, nhưng Ủy ban cố vấn khoa học về sản phẩm thuốc lá của FDA đã khẳng định Công ty Philip Morris International - nhà sản xuất IQOS - đã không chứng minh được IQOS làm giảm nguy cơ mắc các bệnh do thuốc lá.
IQOS làm suy yếu tim mạch
Để làm rõ thêm vấn đề này, giáo sư Nguyễn Thu Anh đã xem xét, tổng hợp thông tin từ 341 nghiên cứu về thuốc lá mới và thuốc lá, trong đó, có nghiên cứu khoa học đầu tiên về việc đánh giá tác động cấp tính của việc sử dụng IQOS đối với chức năng tâm thu và tâm trương cơ tim so với hút thuốc lá bằng siêu âm tim theo dõi đốm hai chiều.
Theo giáo sư Nguyễn Thu Anh, 38 người dùng IQOS tình nguyện (tuổi trung bình 39,2 ± 9,3) đã tham gia nghiên cứu này, trong đó 61,5% là nam giới. Lượng thuốc lá IQOS hút trung bình là 1,3 ± 1,1 gói-năm.
Những phát hiện chính của nghiên cứu cho thấy HR (nhịp tim, chỉ số quan trọng nhất trong đánh giá sức khỏe tim mạch) tăng sau khi sử dụng IQOS và hút thuốc lá. Các thông số chức năng tâm trương bị suy giảm sau khi sử dụng IQOS và hút thuốc lá; biến dạng toàn bộ theo chiều dọc và chu vi của thất trái giảm sau khi sử dụng IQOS
Từ kết quả nghiên cứu về IQOS, các nhà khoa học đã kết luận: IQOS làm suy yếu chức năng tâm thu và tâm trương của cơ tim trong giai đoạn cấp tính giống như hút thuốc lá thông thường. Việc sử dụng IQOS đang gia tăng ở những người trẻ tuổi trong những năm gần đây, vì vậy cần có thêm nghiên cứu để đánh giá tác động mãn tính đối với chức năng cơ tim.
Giáo sư Nguyễn Thu Anh cũng khẳng định: Hơi TLNN có chứa nicotine là chất gây nghiện, ảnh hưởng đến não và gây hại cho quá trình phát triển của thai nhi trong bụng mẹ. Nồng độ nicotine và hắc ín trong hơi TLNN gần tương đương với thuốc lá truyền thống.
Hơi TLNN mang theo nitrosamine là chất gây ung thư. Khi hút thuốc, Nitrosamine có thể hình thành ngay cả ở nhiệt độ thấp. Hơi TLNN cũng mang theo các hợp chất carbonyl như Acetaldehyde, Acrylamide, Formaldehyde, Acrolein; cũng như hợp chất hữu cơ bay hơi như Benzene, Toluene và Hydrocarbon thơm đa vòng, là những chất gây kích ứng hệ hô hấp và có thể gây ung thư.
Hơi TLNN có cả các kim loại nặng như Cadmium, chì, Asen, gây hại cho thận, gan, phổi và ung thư. Ngoài ra, TLNN còn có các hạt nhỏ gây tổn thương phổi và hệ tim mạch, dẫn đến các bệnh hô hấp và tim mạch. Một số chất phụ gia và hương liệu có thể giải phóng các hóa chất có hại khi bị làm nóng như diacetyl gây ra tình trạng "phổi bỏng ngô," một căn bệnh nghiêm trọng về phổi.
Trung Quốc xuất khẩu thuốc lá mới nhưng lại cấm sử dụng
Giáo sư Y tế công cộng Nguyễn Thu Anh cho biết Trung Quốc là nơi phát minh ra thuốc lá mới (2003), hiện là nước sản xuất và xuất khẩu nhất thế giới, chiếm 90%. Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu thuốc lá mới của Trung Quốc tăng lên 11,084 tỷ USD, tăng 12,50% so với 2022.
“Trong khi vẫn tiếp tục tăng số lượng xuất khẩu ra thế giới, thì ở trong nước, Trung Quốc đã cấm thuốc lá mới vị hoa quả từ 1/10/2022” - Giáo sư Nguyễn Thu Anh nhấn mạnh.
Philip Morris International đã đưa ra sản phẩm TLNN là IQOS với lời tuyên truyền rằng, IQOS không có hại như thuốc lá thông thường và có thể thay thế thuốc lá điếu.
Trong khi đó, TS Ulysses Dorotheo - Giám đốc Điều hành Liên minh phòng, chống tác hại thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) - công bố: TLNN không đốt cháy sợi thuốc lá nhưng vẫn tạo ra hắc ín, trái với quảng cáo là “không hắc ín”. Đáng nói khi đây là kết quả từ một nghiên cứu được tiến hành và tài trợ bởi Phillip Morris International, được tiết lộ từ tài liệu mật của công ty này bị rò rỉ.
Do đó, bà Angela Pratt - Trưởng Văn phòng WHO tại Việt Nam - lưu ý: "Khi đưa tin về những chủ đề quan trọng này, tôi kêu gọi các bạn đừng tin vào những lời nói dối của ngành công nghiệp thuốc lá. Tất cả những lời nói dối đều được tạo ra để bảo vệ lợi nhuận của chính họ và đe dọa làm suy yếu sức khỏe cũng như sự phát triển của đất nước Việt Nam".
Thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử "làm nóng" nghị trường, Bộ Công Thương ủng hộ Bộ Y tế
Giám đốc SEATCA: Cần cấm thuốc lá mới và áp thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá điếu
