Tờ Tin tức Tham khảo Trung Quốc ngày 9/5 dẫn nguồn tin từ báo chí Mỹ cho rằng gần 40 năm qua, Mỹ luôn tuân thủ cam kết cung cấp khả năng phòng thủ cho Đài Loan để đối phó Trung Quốc. Nhưng, hiện nay, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn chưa có thái độ rõ ràng, và chưa đưa ra phương án bán vũ khí theo kế hoạch, các quan chức và chuyên gia lo ngại rằng Tổng thống Donald Trump có thể tiếp tục tiến hành thỏa hiệp đơn phương với Bắc Kinh.
Được biết, phương án bán vũ khí cho Đài Loan trị giá chỉ 1 tỷ USD này lẽ ra phải có hiệu lực vào cuối năm 2016, nhưng chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama khi đó đã không thực hiện.
Trước đó, ông Donald Trump từng phát đi một số tín hiệu “thân Đài Loan”, trong đó có động thái điện đàm với nhà lãnh đạo Đài Loan, bà Thái Anh Văn. Điều này làm cho hầu hết các nhà quan sát Đài Loan cho rằng Tân Chính phủ Mỹ sẽ nhanh chóng thực hiện phương án này.
Nhưng, đến nay, quan chức Chính phủ và Quốc hội Mỹ cho biết, do thiếu đồng thuận trong Chính phủ và lo ngại Bắc Kinh có thể làm cho việc giải quyết cuộc khủng hoảng Triều Tiên – một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ông Donald Trump ở châu Á – trở nên phức tạp hơn, vì vậy thỏa thuận này hiện bị gác lại.
Những người ủng hộ bán vũ khí trong Chính phủ và Quốc hội Mỹ cho rằng Chính phủ có thể nhượng bộ Trung Quốc trong một vấn đề quan trọng, đổi lại là tính không xác định, làm cho an ninh của Đài Loan chịu “rủi ro lớn hơn”.
Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, Edward R. Royce nói: “Tôi cho rằng, chúng ta cần thiết hết sức tuân thủ Luật quan hệ với Đài Loan và ‘6 cam kết’ thời đại Ronald Reagan. Điều này có lợi cho duy trì hòa bình và ổn định của eo biển Đài Loan”.
Luật quan hệ với Đài Loan quy định, Mỹ sẽ “cung cấp vũ khí mang tính phòng thủ cho Đài Loan”, trong khi đó “6 cam kết” do Ronald Reagan đưa ra năm 1982 đã khẳng định Mỹ không có thời hạn chấm dứt bán vũ khí cho Đài Loan, Mỹ không cần bàn với Bắc Kinh về vấn đề này. Luật quan hệ với Đài Loan và “6 cam kết” trở thành nền tảng trong chiến lược của Mỹ đối với Đài Loan.
Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiến hành hội đàm vào đầu tháng 4/2017, rất nhiều người phỏng đoán, Chính phủ Mỹ sẽ nhanh chóng phê chuẩn phương án bán vũ khí cho Đài Loan và thông báo điều này cho Quốc hội Mỹ.
Nhưng hiện nay quan chức Mỹ cho biết Nhà Trắng vẫn chưa đưa ra phương hướng chính sách rõ ràng cho Hội đồng an ninh quốc gia hoặc Quốc hội. Điều này đã gây ra sự ngờ vực rất lớn.
Ngoài ra, trong tháng 4/2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết trước khi tiếp tục tiến hành điện đàm với nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn, ông sẽ bàn với ông Tập Cận Bình. Điều này càng làm gia tăng mối lo ngại nêu trên.
Ông Donald Trump cho biết ông đang tìm kiếm sự giúp đỡ của Trung Quốc trong vấn đề Triều Tiên. Ông không mong muốn “gây phiền phức” cho ông Tập Cận Bình.
Chuyên gia cho rằng, có một khả năng là Chính phủ Mỹ chuẩn bị bổ sung vũ khí mạnh hơn cho phương án bán cho Đài Loan thời Barack Obama. Chẳng hạn, nhà cầm quyền Đài Loan đã bày tỏ quan tâm đến máy bay chiến đấu tàng hình F-35. Nhưng, làm như vậy có thể khiến cho công tác đối ngoại liên quan phức tạp hơn, từ đó dẫn tới phương án tiếp tục bị gác lại.
Vì vậy, quan chức Mỹ hy vọng bây giờ ông Donald Trump thúc đẩy phương án bán vũ khí có quy mô tương đối nhỏ này để chứng minh Mỹ trong thời đại Donald Trump vẫn sẽ tiếp tục tuân thủ cam kết hỗ trợ Đài Loan phòng thủ.
Rất nhiều người ủng hộ khôi phục cơ chế trạng thái thường xuyên trước đây, tức là hàng năm tiến hành xem xét và báo cáo Quốc hội về đề nghị bán vũ khí cho Đài Loan. Một quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết: “Đây là biện pháp duy nhất tránh để cho kế hoạch bán vũ khí bị liên tục gác lại vài năm do quan hệ Trung - Mỹ”.
Bộ Ngoại giao Mỹ không đưa ra bình luận gì về việc gác lại kế hoạch bán vũ khí cho Đài Loan. Nhà Trắng cũng không phản hồi.
Bất kể chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump lựa chọn phương án bán vũ khí như thế nào, Quốc hội Mỹ đều sẽ ra sức ủng hộ. Chủ tịch Cory Gardner của Tiểu ban chính sách Đông Á, Ủy ban Quan hệ ngoại giao, Thượng viện Mỹ nói: “Tôi ủng hộ mạnh mẽ bất cứ phương án bán vũ khí nào mà chính quyền Donald Trump cung cấp cho Đài Loan – bạn bè và đồng minh của chúng tôi”.
Năm 2016, một nhóm 7 Thượng nghị sĩ Mỹ trong đó có Cory Gardner đã đến thăm Đài Loan, thúc giục bà Thái Anh Văn nâng chi tiêu quốc phòng lên 3% GDP của Đài Loan. Các nghị sĩ này lo ngại, nếu Washington không bán vũ khí cần thiết cho Đài Loan thì việc Mỹ kêu gọi Đài Loan tăng chi tiêu quốc phòng sẽ không mang tính thiện chí.
Mặc dù bà Thái Anh Văn có thể thực hiện mục tiêu này, mức tăng chi tiêu quốc phòng của Đài Loan cũng không thể so sánh được với Bắc Kinh. Căn cứ vào số liệu chính thức, chi tiêu quốc phòng của Đài Loan năm 2017 sẽ đạt khoảng 11,6 tỷ USD. Trong khi đó, năm 2016 Trung Quốc đã chi tới 146 tỷ USD cho quốc phòng.
