Trong mấy năm gần đây, châu Âu-nơi được mệnh danh là “miền đất hứa” thu hút cư dân nhiều nước trên thế giới, trước hết là các nước Hồi giáo ở Bắc Phi-Trung Đông, tới kiếm kế sinh nhai và định cư lập nghiệp, nay đang lâm vào vòng xoáy gần như bất tật của hiểm họa khủng bố. Lúc này, một câu hỏi khiến giới phân tích cũng như dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm là những nguyên nhân nào dẫn tới tình hình rất đáng lo ngại này?
Pháp, Đức, Bỉ, Anh, Phần Lan, Tây Ban Nha, Thụy Điển…chuỗi dài mục tiêu khủng bố
Chỉ tính trong hai năm nay, các quốc gia châu Âu gồm Pháp, Đức, Bỉ, Anh, Phần Lan, Tây Ban Nha, Thụy Điển…trở thành chuỗi dài các mục tiêu tấn công khủng bố đẫm máu do tổ chức khủng bố mang tên “Nhà nước Hồi giáo” (IS) tự xưng và các tổ chức khủng bố tương tự tiến hành, đã sát hại ít gần 500 người dân châu Âu [1].
Chỉ tính trong 2 năm này, trong tháng 7/2016, 84 người đã thiệt mạng ở Nice (Pháp) sau khi một chiếc xe tải lao vào những người đang tụ tập để xem pháo hoa vào ngày Bastille. Chưa đầy 5 tháng sau, 12 người đã thiệt mạng khi một chiếc xe kéo đâm vào đám đông tại một chợ đêm Giáng Sinh nhộn nhịp ở Berlin (Đức). Các sự cố tương tự đã xảy ra ở Anh, Bỉ và Thụy Điển.
Gần đây nhất, ngày 17/8/2017, một vụ khủng bố đẫm máu bằng xe tải lao vào đám đông khách du lịch ngay giữa trung tâm thành phố Barcelona của Tây Ban Nha, làm chết 14 người và hàng chục người khác bị thương. Chỉ sau đó ít giờ, cảnh sát Tây Ban Nha đã bắn chết 4 kẻ tấn công khủng bố ở thị trấn Cambrils, phía nam Barcelona. Ngoài ra, một vụ nổ khác cũng xảy ra gần thời gian đó và được cho có liên quan đến vụ tấn công bằng xe. Tổ chức IS đã nhận trách nhiệm về các vụ khủng bố này.
Đúng một ngày sau, ngày 18/8/2017, một vụ tấn công khủng bố bằng dao xẩy ra ở thành phố Dusseldorf, thủ phủ bang Bắc Rhine-Westphalia của Đức, khiến ít nhất một người thiệt mạng và một người khác bị thương nghiêm trọng. Cũng trong ngày hôm đó, ít nhất 2 người chết, 6 người bị thương sau khi một kẻ dùng dao tấn công người qua đường ở thành phố Turku của Phần Lan [2].
Đứng trước tình hình rất đáng lo ngại này, trong thời gian qua, giới nghiên cứu chính trị quốc tế tập trung nghiên cứu về những nguyên nhân đưa đẩy châu Âu vào tình cảnh đau lòng ấy và đã rút ra nhiều nguyên nhân có bản chất khác nhau về an ninh-chính trị, kinh tế-xã hội và văn hóa. Bài viết này phác thảo một số nguyên nhân có ý nghĩa quyết định nhất mà nếu không tìm cách hóa giải thì khó có thể đưa châu Âu thoát khỏi tình cảnh bị khủng bố đe dọa và rình rập từng ngày từng giờ.
Nguyên nhân thứ nhất: xu hướng lan tỏa của chủ nghĩa bạo lực cực đoan diễn ra đồng thời với quá trình Hồi giáo hóa châu Âu ngày càng mạnh mẽ trong những năm gần đây cả về quy mô và cường độ. .
Theo con số thống kê chưa đầy đủ, ở châu Âu hiện có gần 50 triệu người Hồi giáo và con số này không ngừng tăng lên nhanh chóng, tạo ra hiện tượng “Hồi giáo hóa châu Âu”. Theo dự báo, nếu xu hướng này tiếp tục tăng thì tới năm 2050 cộng đồng người Hồi giáo sẽ chiếm tỷ lệ áp đảo trong dân số châu Âu.
Xu hướng Hồi giáo hóa châu Âu đã tạo ra môi trường rất thuận lợi cho chủ nghĩa bạo lực cực đoan mượn danh “Nhà nước Hồi giáo” để truyền bá hệ tư tưởng của chủ nghĩa bạo lực cực đoan trong cộng đồng người Hồi giáo. Xét về bản chất, IS không có liên quan gì tới Hồi giáo mà chính là một phiên bản của chủ nghĩa phát xít mới cực kỳ tàn bạo và nguy hiểm, không có gì tương hợp với bản chất hướng thiện của Đạo Hồi.
Cũng tương tự như hệ tư tưởng gây chiến để thống trị thế giới của chủ nghĩa phát xít trong thế kỷ XX, IS chủ trương sử dụng bạo lực cực đoan làm công cụ để bành trướng ảnh hưởng xuyên biên giới. Đáng chú ý là, IS đang tạo ra rất nhiều “tín đồ” sẵn sàng tàn sát những người mà họ cho là “ngoại đạo”. Do đó, IS sẵn sàng tiêu diệt tất cả các tôn giáo khác, ngoài Đạo hồi, trên thế giới [3-6].
Nguyên nhân thứ hai: thất bại của chính sách đa văn hóa của châu Âu.
Đa văn hóa là một hiện tượng xã hội có từ xa xưa một khi có các nền văn hóa tiếp xúc và hội nhập với nhau. Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, do nhu cầu rất lớn về nhân lực lao động, các nước châu Âu chủ trương mở cửa tiếp nhận người dân di cư tới từ nhiều nước, trong đó chiếm phần đông là cư dân các nước Hồi giáo ở Bắc Phi-Trung Đông với hy vọng những người nhập cư sẽ sớm hòa nhập vào nền văn hóa bản địa của quốc gia sở tại. Tuy nhiên, chính sách đa văn hóa này đã thất bại.
Căn nguyên sâu xa dẫn tới sự thất bại này là các quốc gia sở tại ở châu Âu không có chính sách và chiến lược hòa nhập người nước ngoài về mặt văn hoá và tôn giáo. Tại Hội nghị của các đảng viên trẻ Đảng Liên minh Dân chủ-Cơ đốc giáo gần đây, Thủ tướng Đức Merkel tuyên bố chính sách đa văn hóa của nước này đã hoàn toàn thất bại và cho rằng làn sóng nhập cư ồ ạt đã cản trở sự phát triển của nền kinh tế Đức bởi quốc gia này rất cần các chuyên gia chứ không phải là những lao động giản đơn du nhập vào Đức chỉ nhằm được hưởng chế độ trợ cấp xã hội. Cũng tại hội nghị trên, có nhiều ý kiến phản đối chính sách đa văn hóa. Sự thất bại của chính sách đa văn hóa cũng đã được chứng kiến ở Đan Mạch, Thụy Điển, Anh, Pháp, Bỉ và những quốc gia châu Âu khác, trong đó phần lớn người Hồi giáo từ chối hòa nhập nền văn hóa cởi mở ở châu Âu
Đại đa số những người Hồi giáo đã định cư lâu năm ở châu Âu có theo đuổi những giá trị không chỉ khác biệt mà còn trái ngược với các giá trị của châu Âu. Đây là môi trường thuận lợi cho các lực lượng theo chủ nghĩa bạo lực cực đoan núp dưới vỏ bọc “Nhà nước Hồi giáo” tuyên truyền và tuyển mộ lực lượng bạo lực cực đoan để tiến hành các vụ khủng bố nhằm vào các nước châu Âu [7,8].
Nguyên nhân thứ ba: tác động của làn sóng di cư bất hợp pháp tới châu Âu lớn chưa từng có kể từ Chiến tranh thế giới lần thứ II.
Làn sóng di cư ồ ạt và bất hợp pháp từ các nước Bắc Phi-Trung Đông sang các nước châu Âu nằm trong chiến lược của các lực lượng thuộc “thế giới ngầm” thực hiện kịch bản chính trị “gây bất ổn có kiểm soát” nhằm nhiều mục đích cạnh tranh địa-chính trị trên lục địa này.
Ở đây, có thể nhận thấy ba mục đích đáng chú ý. Một là, gây bất ổn trong nội bộ các nước châu Âu nhằm phá hoại chủ trương của các nước trên châu lục này cùng với Nga xây dựng không gian kinh tế và nhân đạo thống nhất từ Brusell tới Vladivostock. Hai là, làm suy yếu các nước châu Âu, buộc họ phải chấp nhận các quy tắc chính trị và thương mại xuyên Đại Tây Dương do Mỹ áp đặt. Ba là, các tổ chức khủng bố sử dụng lãnh thổ các nước châu Âu như những “căn cứ địa” để tiến hành các hoạt động khủng bố nhằm chống phá Nga [9].
Nguyên nhân thứ tư: do sai lầm trong chiến lược chống khủng bố của các nước châu Âu.
Những biện pháp của các nước thành viên Liên minh châu Âu ngăn ngừa nguy cơ khủng bố xuất phát từ các phần tử cực đoan trà trộn trong dòng người di cư bất hợp pháp từ Bắc Phi-Trung Đông tới như phân loại đối tượng người nhập cư, thắt chặt sự kiểm soát hồ sơ tùy thân, đóng cửa biên giới… chỉ mời giải quyết được “phần nổi của tảng băng chìm”.
Trước hết cần nhận thấy rằng, hiểm họa khủng bố hiện nay trước hết xuất phát từ chính sách và chiến lược sai lầm của các nước châu Âu đối với các nước Bắc Phi-Trung Đông-nơi xuất phát dòng người di cư cũng như các lực lượng khủng bố tới châu lục này. Trong đó đáng chú ý nhất là một số nước châu Âu là thành viên NATO đã tham gia cuộc chiến tranh xâm lược Iraq (năm 2003), Libya (2011) và Syria hiện nay. Các hành động xâm lược này đã đẩy những quốc gia này vào tình trạng khủng hoảng toàn diện, trong đó đáng chú ý nhất là tạo tiền đề cho IS và các tổ chức khủng bố khác phát triển.
Sau các vụ khủng bố vừa qua ở Barcelona, một số chuyên gia nghiên cứu chính trị Tây Ban Nha cho rằng, phương Tây phải là bên chịu trách nhiệm nhiều nhất về vụ khủng bố ở quốc gia này. Theo họ, việc các nước phương Tây can dự vào việc lật đổ chính thể các nước Libya, Iraq và Syria đã mở đường cho các thế lực khủng bố xuất hiện và lấp đầy khoảng trống quyền lực. Trong khi đó, một số nước châu Âu vừa tuyên bố “chống khủng bố”, lại vừa hợp tác với các nước tài trợ các tổ chức khủng bố”. Các nước phương Tây lẽ ra cần phải hợp tác với Nga để chống IS tương tự như họ đã từng hành động trong cuộc chiến chống chủ nghĩa phát xít trong Chiến tranh thế giới lần thứ II, thì họ lại đang thực hiện chính sách chống phá Nga.
Hiện nay, các nước phương Tây vẫn chưa xác định được ai là kẻ thù chính của họ ở Syria, IS hay chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Vì thế, một số thế lực nào đó đang ngăn cản sự hợp tác có thể có giữa Nga và phương Tây trong cuộc chiến chống khủng bố mà minh chứng là truyền thông phương Tây lên tiếng phản đối sự hợp tác có thể có giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga V.Putin [10].
Nguyên nhân thứ năm: sự phục hưng và trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít mới ở châu Âu.
Theo nhận định của cựu Giám đốc Cục tình báo của Cộng hòa Dân chủ Đức Werner Grossmann, một hiện tượng rất đáng lo ngại và đáng báo động là sự phục hồi của chủ nghĩa phát xít mới ở châu Âu. Một trong những biểu hiện về hiện tượng đó là chiến dịch tuyên truyền xuyên tạc về lịch sử Chiến tranh thế giới lần thứ II, trong đó các lực lượng phát xít được tô vẽ thành “những người giải phóng”, còn Liên Xô/nước Nga-quốc gia đóng vai trò quyết định đánh bại chủ nghĩa phát xít trên chiến trường châu Âu lại bị xuyên tạc thành “kẻ xâm lược”. Do đó, ở một số nước Đông Âu hiện nay như Ucraina, hay các nước cộng hòa Baltic, chủ nghĩa phát xít mới đang trỗi dậy.
Đây là môi trường rất thuận lợi để chủ nghĩa bạo lực cực đoan phát triển và lan tỏa mạnh mẽ. Sẽ không phóng đại khi nhận định rằng chủ nghĩa bạo lực cực đoan ở châu Âu hiện nay là một biến thể của chủ nghĩa phát xít mới đang trỗi dậy, trước hết đe dọa an ninh các nước châu Âu và về lâu dài là nhằm chống phá Nga [11].
Do đó, một trong những giải pháp cơ bản, lâu dài mang tính nhân đạo nhất của các nước châu Âu nhằm hóa giải hiểm họa khủng bố là chấm dứt ngay sự can thiệp quân sự vào các quốc gia có chủ quyền, bất chấp luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc. Trước hết là hướng ứng sáng kiến của Nga thành lập liên minh quốc tế dưới ngọn cờ của Liên Hợp Quốc nhằm tiêu diệt IS, đồng thời khẩn cấp giúp các nước Bắc Phi-Trung Đông như Iraq, Libya, Syria, Yemen…khôi phục hệ thống chính trị, hạ tầng cơ sở và phát triển kinh tế để không một người dân nào buộc phải rời bỏ quê hương xứ sở để tới “miền đất hứa” trong cảnh li tán vợ chồng con cái một người một phương mà không biết tương lai sẽ ra sao [12]./.
***
Tài liệu tham khảo
[1] Hơn 430 người chết dưới tay khủng bố ở châu Âu hai năm qua. http://vnexpress.net/infographics/tu-lieu/hon-430-nguoi-chet-duoi-tay-khung-bo-o-chau-au-hai-nam-qua-3437481.html
[2]Как Испания стала ареной террористических атак радикалов. https://topwar.ru/79526-frap-i-grapo-kak-ispaniya-stala-arenoy-terroristicheskih-atak-radikalov.html
[3] Европастан. Как протекает тихая исламизация Европы. https://lenta.ru/articles/2016/10/20/europaislamisation/
[4] Об ужасах исламизации Европы. «На глазах побежденного противника насиловать его женщин – это и есть счастье». https://www.kp.ru/radio/26588/3603910/
[5] исламизация европы и экзистенциальный кризис христианства на рубеже XX–XXI веков. https://www.applied-research.ru/ru/article/view?id=6265
[6] Насильственная исламизация Европы - факты (2012 год). http://esoteric4u.com/en/esoteric-materialy/sovremennyj-sotsialnyj-dogovor/202-metody-upravlenie-spyashchim-soznaniem-v-sotsialnykh-dogovorakh/1123-islamizatsiya-stran-i-perekhod-iz-khristianstva-v-islam-podborka-materialov-pressy?showall=&start=2
[7]Đức: Chính sách đa văn hóa thất bại
http://baoquocte.vn/duc-chinh-sachda-van-hoa-that-bai-17294.html
[8]“Досдерживались Россию": теракты в Европе свидетельствуют о тупиковой политике Запада... https://rueconomics.ru/268558-dosderzhivalis-rossiyu-terakty-v-evrope-svidetelstvuyut-o-tupikovoi-politike-zapada#from_copy
[9] Миграционный кризис в Европе. https://www.rea.ru/ru/Documents/Antiterror/Vestnik6.pdf
[10] Trong vụ khủng bố Barcelona, phương Tây là bên mắc sai lầm lớn.http://www.baomoi.com/trong-vu-khung-bo-barcelona-phuong-tay-la-ben-mac-sai-lam-lon/c/23058431.epi?utm_source=dapp&utm_campaign=share
[11]Экс-глава разведки ГДР: Германский Рейх существует, и цели у него прежние. https://eadaily.com/ru/news/2017/07/21/eks-glava-razvedki-gdr-germanskiy-reyh-sushchestvuet-i-celi-u-nego-prezhnie
[12] 70-я сессия Генеральной Ассамблеи ООН. http://kremlin.ru/events/president/news/50385
