Vừa qua, tập thể nhà khoa học nữ tại Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã được trao Giải thưởng Kovalevskaia 2020.
Giải thưởng Kovalevskaia là sự kiện được tổ chức thường niên, nhằm tôn vinh những tập thể, cá nhân nữ khoa học có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn cuộc sống. 5 năm qua, Giải thưởng Kovalevskaia đã được trao cho 20 tập thể và 49 cá nhân là nhà khoa học nữ xuất sắc, tiêu biểu trên nhiều lĩnh vực khoa học tự nhiên.
Công trình đạt giải là các nghiên cứu về chất có hoạt tính sinh học có nguồn gốc thiên nhiên từ thực vật, sinh vật biển, vi sinh vật… Không những thế, các nghiên cứu được ứng dụng triển khai vào thực thế đời sống, qua các sản phẩm cải thiện sức khỏe người tiêu dùng.
Không chỉ tập thể đạt giải thưởng, nhiều cá nhân của Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên cũng có thành tích khen thưởng nổi bật. Sau đây là những gương mặt đạt được nhiều thành tích xuất sắc, góp phần tạo nên thành công của các nghiên cứu trong thời gian qua.
GS.TS. Lê Mai Hương, Chủ tịch Hội đồng khoa học, Nguyên Phó Viện trưởng
 |
GS.TS. Lê Mai Hương. |
GS.TS. Lê Mai Hương là một trong những nhà khoa học nổi tiếng về lĩnh vực Hóa học thiên nhiên. Công tác tại Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên từ năm 1996 đến nay, bà đã từng đảm nhận các vị trí Phó Viện trưởng, Chủ tịch Hội đồng khoa học, Trưởng phòng nghiên cứu, Phụ trách đào tạo và Hợp tác quốc tế của Viện, Ủy viên Hội đồng biên tập tạp chí Agriculture của Hàn Quốc, Ủy viên hội đồng ban tổ chức Trung tâm bảo tồn tài nguyên châu Á (ANRRC) và Ủy viên hội đồng quỹ Nafosted. Trước khi chuyển về Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, bà là cán bộ giảng dạy Bộ môn Dị ứng – Miễn dịch, Đại học Y Hà Nội.
Trong thời gian giữ chức vụ Phó Viện trưởng Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, bà là một trong những người tiên phong trong việc xây dựng và phát triển hướng nghiên cứu mới - thử nghiệm hoạt tính sinh học. Phương pháp này đã rút ngắn thời gian nghiên cứu và sàng lọc nhanh các chất có hoạt tính sinh học.
Không chỉ nổi tiếng với các công trình nghiên cứu và ứng dụng thực tế của nấm dược liệu, GS.TS. Lê Mai Hương còn có nhiều đóng góp lớn trong các hoạt động nghiên cứu, phát triển của ngành hợp chất thiên nhiên ở Việt Nam. Với quan điểm nghiên cứu khoa học là phải có thành quả thực tế, phục vụ cuộc sống, bà đã dẫn dắt nhóm nghiên cứu đưa ra các sản phẩm đạt chất lượng ngoại nhưng có giá nội, phù hợp với thu nhập của đa số người tiêu dùng trong nước.
GS.TS. Lê Mai Hương đã có gần 70 công trình khoa học đăng trên các tạp chí quốc gia, hơn 25 bài trên tạp chí quốc tế chuyên ngành. Các công trình nghiên cứu của bà cũng xuất hiện trên nhiều báo cáo khoa học tại các hội nghị, hội thảo trong và ngoài nước. Đến nay, bà đã từng là chủ nhiệm và đồng chủ nhiệm của nhiều đề tài, dự án, nhiệm vụ các cấp, chủ biên và đồng tác giả của 4 sách chuyên khảo, tác giả và đồng tác giả của 7 bằng phát minh sáng chế cùng nhiều độc quyền nhãn mác sản phẩm.
Các thành tích tiêu biểu của GS.TS. Lê Mai Hương trong những năm gần đây gồm 2 sản phẩm đạt giải Vàng và giải Bạc của Hiệp hội các nhà nữ sáng chế của Hàn Quốc năm 2018, Chứng nhận danh dự cho đóng góp to lớn trong sự phát triển hợp tác NCKH giữa Nga và Việt Nam, Bằng khen của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Huân chương Lao động hạng Ba.
PGS.TS Lê Minh Hà - Trưởng phòng Hóa Dược
 |
PGS.TS. Lê Minh Hà. |
Tốt nghiệp trường Đại học Khoa học tự nhiên (ĐHQGHN), sau đó nhận công tác tại Viện Hóa Học các hợp chất thiên nhiên, PGS.TS. Lê Minh Hà là nhà khoa học nữ có thế mạnh nghiên cứu về chiết xuất các hoạt chất quý từ nguồn dược liệu thiên nhiên.
Thành quả của các công trình nghiên cứu của bà được ứng dụng để sản xuất các loại dược phẩm hiệu quả, an toàn, góp phần nâng cao giá trị cho cây thuốc Việt. Ngoài ra, quy trình sản xuất còn gián tiếp tạo việc làm, thu nhập, góp phần phát triển kinh tế cho người dân tại các vùng trồng cây dược liệu.
Công trình nghiên cứu khoa học điển hình của PGS.TS. Lê Minh Hà là nghiên cứu quy trình chiết tách và tinh chế hợp chất KG1 từ cây địa liền, mở ra hướng đi mới trong việc hỗ trợ điều trị bệnh lý xương khớp cho hàng triệu bệnh nhân ở Việt Nam. Gần đây nhất, bà và các cộng sự đã nghiên cứu thành công quy trình chiết xuất chế phẩm TECAN chiết xuất từ thân rễ rẻ quạt và sâm đại hành, sáng chế ra hợp chất mới, làm cơ sở để phát triển sản phẩm thuốc ho thảo dược.
Các công trình nghiên cứu của bà nhằm nâng cao giá trị sử dụng và khai thác có hiệu quả nguồn hoạt chất quý từ cây thuốc dân gian Việt Nam. Đây là cơ sở để sản xuất thêm nhiều dược phẩm nội có chất lượng tốt hơn hoặc tương đương với sản phẩm nhập ngoại, có giá thành rẻ hơn, hỗ trợ phát triển kinh tế cho người dân tại các vùng trồng cây dược liệu.
Ngoài các công trình nghiên cứu được công bố tại các sự kiện lớn về khoa học. PGS.TS. Lê Minh Hà đã vinh dự nhận Giải vàng về Sáng chế tại Triển lãm quốc tế Phụ nữ sáng tạo và sở hữu trí tuệ Hàn Quốc KIPO năm 2019.
PGS.TS. Đoàn Lan Phương - Phó trưởng phòng Hoá sinh hữu cơ
Là một trong các nghiên cứu viên chính tại Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, PGS.TS. Đoàn Lan Phương tập trung chuyên môn vào lĩnh vực nghiên cứu các hoạt chất lipid và acid béo có nguồn gốc thiên nhiên từ hạt thực vật và sinh vật biển. Từ đó, bà phát triển định hướng khai thác hiệu quả cũng như bảo tồn nguồn tài nguyên thực vật và sinh vật biển ở Việt Nam.
 |
Lễ trao giải Kovalevskaia 2020. |
Trong thời gian công tác tại phòng Hoá sinh hữu cơ - Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, PGS.TS. Đoàn Lan Phương đã có hàng chục đề tài, sáng chế hữu ích được công bố trên các tạp chí khoa học trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, bà và các cộng sự còn có nhiều công trình nghiên cứu được cấp bằng độc quyền sáng chế tại Cục sở hữu trí tuệ, Bộ KHCN.
Về thành tích cá nhân, PGS.TS. Đoàn Lan Phương đã nhận được Giải Ba - Giải thưởng Khoa học - Công nghệ VIFOTEC 2005, Huy hiệu “Tuổi trẻ sáng tạo” của Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, Bằng khen của Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam năm 2018 và mới đây nhất là Giải B - Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai năm 2019.
Giai đoạn 2010-2020, tập thể nữ khoa học của Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên đã chủ trì 29/58 đề tài, dự án cấp nhà nước thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia về KHCN, 30/57 đề tài cấp Bộ và hàng trăm đề tài cấp cơ sở. Kết quả nghiên cứu từ các đề tài tạo cơ sở khoa học cho việc phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực hóa học, hóa dược, nông nghiệp, vật liệu và môi trường. Nhiều nghiên cứu của đội ngũ nhà khoa học mang ứng dụng cao trong thực tiễn, phục vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng qua các sản phẩm như thực phẩm chức năng Bioglucumin, Cốt thoái vương, Khương thảo đan, Đông trùng hạ thảo, các loại tinh dầu...
