Thoái vốn: ngậm đắng, nhả không xong

Theo báo cáo trên, năm 2014-2015, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước phải thoái vốn khỏi năm lĩnh vực nhạy cảm trên 25.200 tỉ đồng. Từ đầu năm đến ngày 7-10-2015, các đơn vị đã thoái được hơn 4.447 tỉ đồng giá trị sổ sách (đạt 34% kế hoạch), với giá trị thu được gần 4.100 tỉ đồng. 

Cộng dồn với số vốn đã thoái được trong năm 2014 thì số vốn đầu tư vào năm lĩnh vực nhạy cảm cần phải thoái tiếp từ nay đến cuối năm 2015 là hơn 17.170 tỉ đồng.

Tài chính - ngân hàng sẽ về đích trước nhưng mất vốn nhiều nhất

Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) là đơn vị có số vốn phải thoái từ 7-10-2015 đến cuối năm 2015 nhiều nhất, tới 4.785 tỉ đồng.

Trong đó, số vốn phải thoái khỏi Tổng công ty Tài chính cổ phần Đầu khí Việt Nam/PVcomBank nhiều nhất, tới 4.680 tỉ đồng. PVN báo cáo đang tiếp tục thực hiện việc chuyển nhượng phần vốn của tập đoàn tại PVcomBank theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). 

PVN cũng còn khoản đầu tư 105 tỉ đồng ở Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Công đoàn Dầu khí Việt Nam. PVN cho biết đã trực tiếp làm việc với đơn vị và đôn đốc triển khai đồng loạt các giải pháp thực hiện (xúc tiến đầu tư, làm việc với các đối tác, khách hàng, các chủ nợ, bán đấu giá, bán thỏa thuận để thoái vốn) và yêu cầu Người đại diện phần vốn của PVN tại đơn vị này phải chịu trách nhiệm nếu không thực hiện đầy đủ các giải pháp để hoàn thành kế hoạch. 

Riêng khoản đầu tư 800 tỉ đồng của PVN vào Ngân hàng TMCP Đại Dương thì đã bị NHNN mua lại bắt buộc với giá 0 đồng/cổ phiếu.

Một trường hợp tương tự, là việc Tổng công ty Lương thực miền Nam đầu tư vào Ngân hàng TMCP Xây dựng Việt Nam 1,4 tỉ đồng, sau đó cũng bị NHNN mua lại với giá 0 đồng.

Số vốn thoái được trong lĩnh vực này có kết quả cũng chẳng vui vẻ gì. Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam đã thoái 21,5 tỉ đồng khỏi Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) nhưng chỉ thu về 13,6 tỉ đồng. 

Tại Tổng công ty Lắp máy Việt Nam (Lilama), nếu căn cứ vào giá trị sổ sách lúc đầu tư vào lĩnh vực tài chính - ngân hàng thì số vốn đầu tư là 134,4 tỉ đồng nhưng nay đánh giá lại giá trị doanh nghiệp theo giá thị trường, đơn vị này chỉ còn phải thoái... 60,6 tỉ đồng.

Dù lỗ nhưng nhiều đơn vị vẫn không thể bán vốn đã đầu tư và lộ trình đặt ra gần như không thực hiện được. Đơn cử, Lilama đầu tư vào Ngân hàng SHB gần 60,6 tỉ đồng. Dù đã có kế hoạch, nhưng do cổ phiếu SHB hiện đang giao dịch với giá thấp nhất trong vòng 12 tháng nên Lilama chưa thực hiện thoái vốn.

Tổng công ty Sông Đà còn 190 tỉ đồng ở Công ty Tài chính cổ phần Sông Đà. Tổng công ty này có phương án khác, đang trình NHNN phương án sáp nhập vào Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) và hoán đổi sang cổ phần MB. Dự kiến năm 2016, tổng công ty mới thực hiện thoái vốn.

Dù nguy cơ mất vốn nhiều nhất nhưng có thể thấy việc thoái vốn trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng có thể về đích sớm hơn việc thoái vốn ở các lĩnh vực nhạy cảm khác bởi gần đây, NHNN đã có động thái quyết liệt, đặc biệt sẵn sàng mua ngân hàng yếu kém với giá 0 đồng hoặc bắt buộc sáp nhập. Vấn đề là thời điểm về đích khó có thể trong năm 2015 như kế hoạch và chưa có tổng kết đánh giá con số bị thua lỗ.

Bất động sản nên thoái từ từ

Cần phải nói thẳng là có doanh nghiệp, bộ, ngành chưa sẵn sàng cho việc thoái vốn khỏi lĩnh vực bất động sản. Chẳng hạn, Lilama đến nay vẫn chưa có kế hoạch cụ thể thoái 58,5 tỉ đồng đầu tư tại Công ty cổ phần Lilama Land như kế hoạch đã được phê duyệt. 

Với Công ty cổ phần Đầu tư phát triển và Khu công nghiệp Sông Đà, Công ty TNHH một thành viên Phát triển nhà Khánh Hòa thuộc Tổng công ty Sông Đà, đến nay Bộ Xây dựng vẫn chưa phê duyệt phương án thoái vốn.

Trường hợp của tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam (TKV) thì có muốn thoái cũng không được. TKV đầu tư vào Công ty cổ phần Đầu tư phát triển khu kinh tế Hải Hà 47,9 tỉ đồng, công ty này đã không hoạt động từ lâu, lại do Vinashin làm chủ đầu tư nên khả năng thu hồi vốn là rất khó.

Hay như Tổng công ty Trực thăng Việt Nam, còn phải thoái 177,55 tỉ đồng tại Công ty cổ phần Địa ốc MBLand, thì phải... chờ. Theo kế hoạch, đơn vị này chỉ thực hiện việc thoái vốn lúc MBLand lên sàn giao dịch chứng khoán vào cuối năm 2016.

Nguồn vốn đầu tư vào lĩnh vực này chủ yếu là vốn vay của các tổ chức tín dụng, vì vậy Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước phân loại các khoản đầu tư vào lĩnh vực này theo nguồn vốn để phối hợp với các tổ chức tín dụng thực hiện thoái vốn khi thị trường cho phép.

Khó thoát khỏi chứng khoán nhất

Đây cũng được xem là lĩnh vực khó hoàn thành việc thoái vốn nhất bởi thị trường chứng khoán hiện không phải ở thời điểm tốt. Một số đơn vị sẵn sàng lên sàn song giá lại xuống quá thấp so với giá trị sổ sách.

 Chẳng hạn, Tổng công ty Vật liệu Xây dựng Số 1 có số vốn phải thoái là 6,7 tỉ đồng tại Công ty cổ phần Chứng khoán Sen Vàng nhưng do giá cổ phiếu thấp hơn giá trị sổ sách nên chưa thực hiện được. Điều đáng nói là dù Nghị quyết 15 và Quyết định 51/2014/QĐ-TTg đã quy định rõ việc thoái vốn dưới mệnh giá trên sổ sách kế toán nhưng đơn vị này vẫn cho rằng chưa thực hiện được vì xin ý kiến Bộ Xây dựng nhưng chưa được trả lời.

Trong khi đó, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam đã thoái hết 18,6 tỉ đồng đầu tư vào Công ty Chứng khoán Thủ đô theo giá trị sổ sách nhưng chỉ thu về được 5 tỉ đồng.

Và còn phải thoái theo đề án...tái cơ cấu

Ngoài vốn đầu tư trái ngành, số vốn Nhà nước cần thoái theo đề án tái cơ cấu của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước còn rất lớn mà các doanh nghiệp chưa thực hiện được. 

Về mặt giải pháp, khi cơ chế chính sách đến nay cơ bản đã hoàn thiện, điều cần làm ngay là xem việc đánh giá mức độ hoàn thành đề án tái cơ cấu DNNN năm 2015 là một trong những tiêu chí để đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch của hội đồng thành viên và người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Theo TBKTSG