Trong tình trạng tự xưng và không được công nhận là một nhà nước độc lập, tổ chức này tuyên bố lãnh thổ của mình bao gồm Iraq và Syria, với dự định trong tương lai bao gồm cả khu vực Levant, gồm Lebanon, Israel, Jordan, Cyprus và Nam Thổ Nhĩ Kỳ.
Điều làm nên sự khác biệt của IS với các tổ chức khủng bố Hồi giáo khác là chúng không theo đuổi việc tổ chức các hành động khủng bố gây tiếng vang rồi rút lui, mà theo đuổi việc thành lập một nhà nước thuần Hồi giáo theo tinh thần Jihadist (thánh chiến). IS hiện nay được Mỹ coi là “tổ chức khủng bố giàu có và tinh vi về mặt tài chính nhất thế giới”.
Nguồn tài chính khổng lồ
IS là một trong những tổ chức khủng bố có nguồn tài chính tốt nhất trên thế giới. Không có ước tính đáng tin cậy về giá trị tài sản bí mật của nhóm, nhưng trong tháng 10/2014, một quan chức Mỹ mô tả nó như là tích lũy khối của cải đồ sộ. IS trả tiền cho các chiến binh thánh chiến khoảng 400 USD một tháng, nhiều hơn so với các nhóm nổi dậy Syria hay lời đề nghị của chính phủ Iraq. Chúng có nhiều thuận lợi khi mua vũ khí trên thị trường chợ đen hoặc từ các quan chức tham nhũng và lực lượng dân quân.
Nếu không có tài sản này, có lẽ IS - hình thức mới nhất của al-Qaeda - không thể mở rộng, phát triển nhanh như vậy. IS công bố hình thức hiện tại của nó vào tháng 3/2013, khi nó mở rộng sang Syria từ Iraq (sau đó chia tay với al-Qaeda). Đến tháng 6/2013, lực lượng này đã lấy quyền kiểm soát Raqqa, một thành phố ở Syria, và cũng trong tháng đó đã lan tới Mosul, thành phố thứ hai của Iraq. Vào tháng 5/2014 ước tính có tới 30.000 người (có cả phụ nữ) trong đó có 15.000 binh lính người nước ngoài tham gia IS.
Không giống như các nhóm khủng bố khác, bao gồm cả al-Qaeda ở Iraq, phần lớn là dựa các quỹ riêng của mình hơn là vào vào những người ủng hộ giàu có, dù rằng IS nhận được sự đóng góp đáng kể từ các nhà tài chính vùng Vịnh vào ngân sách của mình. Thay vào đó, tài chính của IS đến từ nguồn thu dầu mỏ ở các khu vực dưới sự kiểm soát của lực lượng này phía tây Iraq và đông Syria.
Các quan chức Mỹ ước tính rằng IS có thể thu tới 2 triệu USD/ngày từ dầu trước khi các cuộc không kích bắt đầu (người dân địa phương nghĩ số này là nhiều hơn). Tống tiền và đánh thuế người dân trong khu vực IS kiểm soát là những biện pháp đang được chúng áp dụng để kiếm thêm nguồn thu tài chính. Giống như các nhóm thánh chiến khác, IS kiếm được ít nhất 20 triệu USD vào năm 2014 từ những món tiền trả cho con tin, trong đó có một số nhà báo Pháp và Tây Ban Nha.
Cuộc tấn công của Mỹ và đồng minh vào IS nhằm cắt nguồn cung cấp tài chính và ngăn chặn chúng phát triển về mặt quân sự. Họ đã tiến hành không kích vào các nhà máy lọc dầu do IS kiểm soát ở Syria. Mỹ và Anh cũng đã có một chính sách nghiêm ngặt trong việc đàm phán và trả tiền chuộc con tin, đồng thời ép các nước châu Âu ngừng trả tiền cho việc này. Nhưng đây là một cuộc chiến lâu dài, và ở thời điểm hiện tại, IS vẫn như có thể được trả tiền cho mọi thứ chúng cần.
Nhiều kẻ thù hơn bạn
Sau nhiều tháng thất bại của liên minh chiến đấu do Mỹ đứng đầu, tình hình từ Iraq và Syria đã có trở nên khởi sắc hơn. Tướng Martin Dempsey, Tổng tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, tuyên bố cuộc chiến đã “bắt đầu thay đổi” - mặc dù nó sẽ mất nhiều thời gian hơn để đánh bại các chiến binh thánh chiến.
Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc tại Iraq, Nickolay Mladenov, cho rằng chiến lược tranh thủ các lực lượng địa phương đã có dấu hiệu tiến bộ. Các cuộc không kích không ngừng đã phá hủy nhiều kho vũ khí và làm thiệt mạng nhiều chỉ huy cao cấp của IS. Mặt khác, những cuộc tấn công cũng đã làm suy giảm dòng chảy của dầu lậu - một nguồn lớn kinh phí của IS. Lực lượng người Kurd Syria địa phương, được gia cố bởi quân nổi dậy Syria và quân Peshmerga đang từ từ đẩy lùi IS ra khỏi thành phố bị vây hãm.
Trước những thất bại ngày càng tồi tệ, IS điên cuồng phản ứng trên truyền thông. Chống lại những tin đồn rằng đã bị thương hoặc bị chết, thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi tuyên bố trong một bài phát biểu rằng những chiến binh của mình sẽ chiến đấu cho đến chết. Trong một đoạn video quay cảnh chặt đầu 18 binh sĩ người Syria được gửi đi, có thể thấy kẻ giết người IS bao gồm một số tân binh phương Tây.
Thông điệp của IS được phát đi “Chúng tôi sẽ bắt đầu giết người trên đường phố” với hình ảnh chiến binh IS đeo mặt nạ, cùng với lời ghi âm của thủ lĩnh các nhóm khủng bố ở Algeria, Ai Cập, Libya…, kêu gọi thánh chiến, kích động người Sunni ở Yemen tàn sát người Shia như là một “sứ mệnh Hồi giáo”.
Nhưng cuộc tấn công, cũng như những hành động của IS, đã làm thay đổi ý kiến công chúng chứ không phải làm họ ngưỡng mộ. Sự cuồng tín dã man của chúng cũng đã đẩy các quốc gia vùng Vịnh vào cuộc tranh cãi gay gắt giữa Qatar và các nước láng giềng bị cáo buộc hỗ trợ các tiểu vương quốc nhỏ của các nhóm Hồi giáo cực đoan. Và IS đang tạo ra nhiều kẻ thù hơn bạn bè.
| Nhà nước Hồi giáo là hoạt động tội phạm đa dạng Tạp chí Spiegel đã có cuộc phỏng vấn Giáo sư Louise Shelley, người sáng lập và là giám đốc của Trung tâm Tham nhũng, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia tại Đại học George Mason. Bà là tác giả của cuốn sách “Dirty Entanglements: Corruption, Crime and Terrorism”. Tạp chí Spiegel: Thưa Giáo sư Shelley, có thể nói gì về chi phí cho các cuộc tấn công của các phần tử khủng bố? Giáo sư Louise Shelley: Thoạt nhìn, nó là ít hơn bạn nghĩ. Để có được vũ khí hoặc để đào tạo một nhóm nhỏ những kẻ khủng bố không phải là quá đắt. Hãy lấy vụ tấn công ngày 11/9 như một ví dụ: Các chi phí được ước tính chỉ có 500.000 USD. Nhưng theo tôi nghĩ, đó là một ước tính sai lầm. Vấn đề cần phải nói đến là các chi phí cho việc xây dựng một tổ chức khủng bố. Phải cần một tổ chức hậu cần rất lớn, vũ khí, chăm sóc gia đình của các kẻ khủng bố, v.v… Con số phải là nhiều triệu USD. - Trong cuốn sách mới của mình, “Dirty Entanglements: Corruption, Crime and Terrorism”, bà viết rằng mỗi câu chuyện xây dựng một tổ chức khủng bố bắt đầu như việc thành lập một doanh nghiệp thành công. Như al-Qaeda, tiền có nguồn gốc từ tài sản của Osama bin Laden, vậy tổ chức Nhà nước Hồi giáo có nguồn tài chính từ đâu? - Khởi đầu IS nhận được sự đóng góp từ các nước vùng Vịnh. Nguồn cung thứ hai đến từ buôn lậu - thuốc lá và khiêu dâm... - Nội dung khiêu dâm? - Vâng, tôi cũng rất ngạc nhiên khi có hoạt động thương mại như vậy trong khu vực do IS kiểm soát. Bây giờ, tài chính của IS chủ yếu thông qua việc buôn bán dầu, nhưng cũng có nhiều hoạt động khác. Có thể coi đây là một hoạt động hình sự đa dạng. - Những loại hoạt động nào? - Như việc cướp bóc từ các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Những tài sản này được bán qua Ebay, hội chợ nghệ thuật hay trong các cửa hàng đồ cổ cao cấp ở châu Âu. Nhưng điều đó không thực sự mang lại nhiều tiền vì thị trường bị hạn chế. Các nhóm khủng bố kiếm tiền từ các hoạt động phi pháp như làm hộ chiếu giả, buôn lậu thuốc lá, bắt cóc tống tiền và buôn bán người, buôn bán vũ khí, và cả động vật hoang dã. - Những giao dịch bất hợp pháp này đã lợi dụng các tuyến đường thương mại như thế nào? - Chúng chỉ đơn giản là sử dụng các mối quan hệ thương mại truyền thống. Các kết nối giữa Iraq, Syria hay Thổ Nhĩ Kỳ đã có từ lâu đời. Các quan chức tham nhũng địa phương cho phép các sản phẩm qua biên giới. - Hợp tác với tội phạm có phải là điều cấm kỵ đối với các phần tử thánh chiến… - Một câu hỏi thú vị. IS tuyển dụng các thành viên của mình bằng cách hứa hẹn rằng họ sẽ được tẩy sạch tội lỗi. Đối với người Hồi giáo đó là một lời đề nghị hấp dẫn. Rất nhiều thành viên IS đã có quá khứ tội phạm. - Thậm chí chúng đồng ý cho buôn lậu, khiêu dâm,… miễn là phục vụ mục tiêu cao hơn? - Những gì IS tuyên truyền không phải là Hồi giáo. Chúng đã lợi dụng, bóp méo Hồi giáo để biện minh cho hành động tội ác. Chúng đã làm nhiều việc chống lại đạo Hồi. - Các nhóm khủng bố và tội phạm mạng… - Rất ít người nói đến điều này. Khi tôi nói chuyện với đại diện chính phủ, họ nói với tôi rằng chúng ta phải đánh bom lãnh thổ để làm hạn chế khả năng tiếp tục kiếm tiền bằng việc buôn bán dầu. Khi những thành viên của al-Qaeda chịu trách nhiệm về vụ đánh bom Bali (năm 2002, khiến 202 người thiệt mạng), bị bắt và được gửi đến nhà tù ở Indonesia. Ở đó, một trong những tên thủ lĩnh đã tiếp tục gây quỹ thông qua các tội phạm Internet. Al-Qaeda đã tiến hành gây quỹ thông qua internet cả một thời gian dài. - Với IS thì thế nào? - Tại thời điểm này, dầu khiến cho IS có được nhiều tiền và chúng không cần đến tội phạm mạng. Nhưng tất nhiên là IS có khả năng. Chỉ cần nhìn vào cách chúng sử dụng công nghệ máy tính, Internet và mạng xã hội cho các hoạt động quan hệ công chúng và tuyển dụng. Ngoài ra, những nhóm khủng bố được kết nối toàn cầu, trao đổi thông tin và học hỏi lẫn nhau. |
Theo: An ninh Thế giới
