Trình bày trước Quốc hội chiều 21/5, ông Phớc cho biết, tình trạng phê duyệt dự án đầu tư khi chủ trương đầu tư chưa được phê duyệt, chưa đủ thủ tục , không phù hợp với quy hoạch vùng , không thuộc giai đoạn 2016-2020 hoặc trùng lắp với dự án khác đã được phê duyệt.
Có trường hợp phê duyệt vượt định mức; quyết định đầu tư chưa xác định rõ nguồn vốn , thời gian thực hiện dự án; xác định tổng mức đầu tư còn sai sót, thiếu chính xác , phải điều chỉnh nhiều lần với giá trị lớn.
“Cá biệt, Dự án nạo vét, xây kè, bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê, tỉnh Ninh Bình điều chỉnh tăng 36 lần (từ 72 tỷ đồng lên 2.595 tỷ đồng)”, Tổng Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh.
Vậy lịch sử dự án này ra sao?
Theo tìm hiểu, dự án nạo vét bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê được lập và triển khai từ cách đây gần 20 năm, cụ thể là từ năm 2001. Trong suốt quá trình triển khai, kéo dài hàng chục năm, dự án từng được đổi chủ đầu tư.
Ngày 20/9/2001, UBND tỉnh Ninh Bình có Văn bản số 194/UB-VP3 về việc bàn giao chủ đầu tư dự án nạo vét, xây kè bảo vệ cảnh quan sông Sào Khê từ Sở Văn hóa Thông tin sang Ban Quản lý Dự án Thủy lợi tỉnh Ninh Bình.
Sông Sào Khê được bắt nguồn từ cống Trường Yên nơi tiếp giáp với sông Hoàng Long và điểm cuối là giao với sông Vân khi đổ vào sông Vân để chảy ra sông Đáy với tổng chiều dài khoảng 14km.
Theo công tác quy hoạch, dự án này được chia thành 4 giai đoạn đầu tư.
Giai đoạn 1: Thời gian thực hiện từ năm 2001 - 2003 với tổng mức đầu tư là 72 tỷ đồng bằng nguồn vốn ngân sách Trung ương.
Giai đoạn 2: Phê duyệt lại dự án, thời gian thực hiện từ năm 2003 - 2005 với tổng mức đầu tư là 189 tỷ đồng bằng nguồn vốn Trung ương cấp qua Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Chương trình Kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội của Chính phủ.
Giai đoạn 3: Phê duyệt lại dự án. Đồng thời với việc tổ chức thi công công trình dự án tiếp tục được điều chỉnh bổ sung với tổng mức đầu tư là 399,695 tỷ đồng bằng nguồn vốn ngân sách Trung ương hỗ trợ, thời gian thực hiện từ năm 2005 - 2007.
Giai đoạn 4: Phê duyệt lại dự án, chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án Thủy lợi thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Bình, thời gian thực hiện từ năm 2005 - 2012 bằng nguồn vốn ngân sách Trung ương.
Đến ngày 2/12/2009, UBND tỉnh Ninh Bình đã ban hành Quyết định số 1469/QĐ-UBND về việc phê duyệt lại dự án nạo vét, xây kè bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê với tổng mức đầu tư là hơn 2.595 tỷ đồng, trong đó chi phí xây lắp là hơn 1.566 tỷ đồng, chi phí giải phóng mặt bằng là 526,9 tỷ đồng và chi phí khác là hơn 70 tỷ đồng.
Dẫn lời trên tờ Nhân dân, ông Lâm Tuấn - Giám đốc Ban Quản lý dự án thủy lợi (thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Bình) cho biết, sau khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ và căn cứ vào thực tế nhu cầu tham quan du lịch của du khách hằng năm, nhiều hạng mục thuộc dự án khác chuyển sang.
Cụ thể UBND tỉnh ra quyết định chuyển tuyến đường phía Nam và tuyến đường ra lăng Vua Lê Đại Hành trước đây thuộc dự án xây dựng hệ thống giao thông đường bao hào nước nằm trong vùng bảo vệ đặc biệt cố đô Hoa Lư chuyển sang dự án nạo vét, xây kè bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê với nguồn vốn đầu tư gần 46 tỷ đồng.
Rồi ngày 27/12/2011, UBND tỉnh Ninh Bình lại ra quyết định số 975/QĐ về việc chuyển hạng mục xây dựng cơ sở hạ tầng Khu công viên văn hóa Tràng An sang dự án nạo vét, xây kè bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê trị giá hơn 403 tỷ đồng.
Thực hiện công văn số 565/BKHĐT-TH của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc rà soát các dự án dự kiến bổ sung vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2014-2016, UBND tỉnh Ninh Bình ra quyết định số 110/QĐ-UBND về việc phê duyệt điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn và thời gian thực hiện dự án đầu tư xây dựng, nạo vét sông Sào Khê.
Theo cập nhật vào giữa năm 2016, công trình nạo vét sông Sào Khê đã thực hiện: nạo vét 12,8km/ 14,25km lòng sông Sào Khê, xây 8.860 m/14.250m tường kè, đắp đường phòng hộ, xây cống tưới tiêu, làm cầu, đường Đông Sơn- Ngô Thì Nhậm với tổng nguồn vốn từ ngân sách TƯ, ngân sách tỉnh đã cấp là 17,258 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách tỉnh 200 tỷ đồng, vốn huy động từ nhiều nguồn khác gần 921 tỷ đồng.
Ai đã trúng thầu?
Tờ Thanh tra dẫn nguồn tài liệu cho biết, một trong các đơn vị đã trúng thầu xây lắp dự án được miêu tả là “cá biệt” về mức độ điều chỉnh vốn này là Công ty Xây dựng Xuân Trường. Nên biết đây là doanh nghiệp xây dựng nổi danh và lớn bậc nhất tỉnh Ninh Bình, gắn liền với tên tuổi của “đại gia” Nguyễn Văn Trường và quần thể danh thắng chùa Bái Đính, khu du lịch Tràng An.
Theo tờ Thanh tra, ngày 18/8/2004, chủ đầu tư Dự án nạo vét, xây kè, bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê đã ký hợp đồng xây lắp với Công ty Xây dựng Xuân Trường với giá trị hợp đồng là 126,2 tỷ đồng (làm tròn số). Sau 4 lần điều chỉnh vào các năm 2004, 2008, 2009 và 2010 phần xây lắp đã tăng lên 1.405 tỷ đồng.
Sau khi ký hợp đồng, từ năm 2004 đến tháng 6/2010, chủ đầu tư đã cho Công ty Xây dựng Xuân Trường tạm ứng 6 lần với tổng giá trị tạm ứng là 683,7 tỷ đồng. Trong đó, từ năm 2004 đến 2009, đã cấp tạm ứng 5 lần với số dư là 175,7 tỷ đồng. Tuy nhiên giá trị xây lắp được nghiệm thu, thanh toán thấp hơn rất nhiều so với số tiền đã tạm ứng.
Tháng 6/2010, chủ đầu tư tiếp tục cho Công ty Xây dựng Xuân Trường tạm ứng thêm 508 tỷ đồng.
Đến thời điểm tháng 5/2012, đơn vị thi công đã nghiệm thu, thanh toán được 382,2 tỷ đồng hoàn trả tạm ứng được 282,9 tỷ đồng, số dư tạm ứng còn 400,7 tỷ đồng nhưng tại thời điểm đó chưa có khối lượng nghiệm thu.
Theo quy định tại Nghị định số 12/2009/NĐ-CP về quản lý đầu tư xây dựng công trình dự án thuộc nhóm A, việc phê duyệt lại dự án trên chưa thấy ý kiến của Bộ quản lý chuyên ngành về thẩm định dự án và thiết kế cơ sở, không thực hiện việc thẩm định lại dự án đầu tư.
Cập nhật tại Báo cáo về tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh năm 2016, phương hướng nhiệm vụ năm 2017 và kết quả thực hiện 3 tháng đầu năm 2017 của UBND tỉnh Ninh Bình cho thấy: Dự án nạo vét bảo tồn cảnh quan sông Sào Khê, tổng mức đầu tư là 2.595 tỷ đồng, vốn đã bố trí là 1.255 tỷ đồng, vốn còn thiếu để hoàn thành dự án là 1.340 tỷ đồng.
“Dự án thuộc vùng di sản thế giới, cần sớm hoàn thiện để bảo vệ cảnh quan môi trường theo yêu cầu của UNESCO. Đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép sử dụng hình thức đổi đất lấy hạ tầng để đầu tư hoàn thiện các hạng mục còn lại”, văn bản ký bởi Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Đinh Văn Điến nêu rõ. Lưu ý, văn bản này là tài liệu mà Ninh Bình chuẩn bị để phục vụ buổi làm việc do Thủ tướng chủ trì.
Tỷ phú Nguyễn Văn Trường (Công ty Xây dựng Xuân Trường). (Ảnh: Internet)
