Đoàn thượng nghị sĩ Mỹ chỉ trích Trung Quốc 'thách thức chủ quyền của Việt Nam'

Trong cuộc họp báo kết lại chuyến thăm VN nhân kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ song phương, Thượng nghị sĩ John McCain đã phát biểu: “20 năm trước đây, nhiều người trong số chúng tôi rất kỳ vọng về quan hệ tương lai giữa Mỹ và VN, nhưng những gì đã và đang đạt được hoàn toàn vượt xa những dự đoán tích cực nhất khi đó, và đây mới chỉ là sự khởi đầu”.

Ông cho hay hai nước đang ở giai đoạn then chốt của quá trình đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và mới đây Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát vừa mới trao quyền đặc biệt cho Tổng thống Barack Obama để hoàn tất quá trình thương thuyết TPP.

“Điều này cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng đối với TPP, và từ đó thúc đẩy quan hệ song phương lên một tầm cao mới”, ông McCain nhấn mạnh.

Thượng nghị sĩ McCain cho hay vẫn còn một số bất đồng giữa hai nước trước khi TPP chính thức, nhưng không gây phương hại hoặc đe dọa đến kết quả cuối cùng như dự định. Hồi năm ngoái, Mỹ đã dỡ bỏ một phần lệnh cấm chuyển giao vũ khí sát thương cho VN, và vấn đề này vẫn đang tiếp tục được thúc đẩy.

Về vấn đề Biển Đông, đoàn thượng nghị sĩ khẳng định động thái của Trung Quốc tại Hoa Đông và hành động bồi đắp dữ dội tại Biển Đông không những thách thức chủ quyền của VN, mà còn thử thách lợi ích quốc gia lâu nay của Mỹ, cũng như đe dọa các nguyên tắc về trật tự của thế giới tự do.

“Chúng tôi vừa nhận được thông tin Trung Quốc đã đặt pháo di động lên một nơi vừa được cải tạo. Đây là một diễn biến leo thang và gây quan ngại, và nhân dịp này Mỹ phải làm rõ để Trung Quốc hiểu rằng họ đã vi phạm luật quốc tế, và hành vi trên sẽ bị toàn bộ thế giới công kích”, ông McCain nói rõ.

Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện đã nhắc lại tuyên bố cách đây vài ngày của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter rằng: “Mỹ sẽ điều máy bay, tàu và duy trì hoạt động ở bất cứ nơi nào được luật quốc tế cho phép”.

Khi được hỏi về thông điệp mà đoàn Mỹ sẽ đưa ra tại Hội nghị an ninh thượng đỉnh châu Á 2015 hay còn gọi là "Đối thoại Shangri-La", Thượng nghị sĩ McCain cho biết đoàn thượng nghị sĩ Mỹ cùng với Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter sẽ đưa ra thông điệp “cứng rắn và mạnh mẽ” để phản đối việc Trung Quốc chuyển vũ khí, khí tài đến những nơi vừa được bồi đắp.

Ngày 29.5 tại ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM (ĐH KHXH&NV - ĐHQG TP.HCM), thượng nghị sĩ John McCain, chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cùng các thành viên khác của ủy ban này là 3 thượng nghị sĩ Jack Reed, Dan Sullivan và Joni Ernst đã có buổi trò chuyện sôi nổi với hàng trăm sinh viên Việt Nam về nhiều chủ đề, trong đó có vấn đề Biển Đông, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và quan hệ Việt - Mỹ.

“Từ khi bình thường hóa quan hệ, chúng ta khi đó đã không thể biết rằng quan hệ giữa 2 nước sẽ tiến triển như thế nào. Những ai được chứng kiến những gì đã diễn ra trong vòng 20 năm qua hiển nhiên sẽ đồng ý rằng mối quan hệ này là một thành công rực rỡ và nó thành công đến nổi sẽ phải mất rất nhiều thời gian để nói về nó”, thượng nghị sĩ McCain phát biểu trước hàng trăm sinh viên Việt Nam.

Dùng "East Sea" để nói về Biển Đông

Ông cũng nhắc đến “hành vi hung hăng” của Trung Quốc tại Biển Đông. Đặc biệt, ông McCain dùng chữ "East Sea" theo cách gọi của Việt Nam khi nói về Biển Đông.

“Chúng tôi tôn trọng Trung Quốc, chúng tôi tôn trọng sự tăng trưởng của họ, tôn trọng sức mạnh của họ và xem họ như một thế lực chủ chốt của thế giới. Nhưng những gì họ đang làm tại Biển Đông là một sự vi phạm đối với toàn bộ các quy định của luật pháp quốc tế”, ông McCain phát biểu.

“Trung Quốc cần phải hiểu rằng chẳng có quốc gia nào, đặc biệt là Việt Nam và Mỹ, mong muốn đối đầu. Nhưng đồng thời, nếu chúng ta không tôn trọng luật pháp quốc tế và (quy định về) lưu thông trong vùng biển quốc tế, thì điều này sẽ gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng trong tương lai”, ông McCain cảnh báo.

“Hồi năm ngoái, chúng tôi đã gỡ bỏ lệnh cấm bán trang thiết bị hàng hải cho Việt Nam. Việt Nam sẽ cần thêm sức mạnh trên biển. Trong năm nay, tôi hy vọng chúng tôi có thể tiếp tục gỡ bỏ thêm các lệnh cấm (bán vũ khí sát thương) và chúng tôi sẽ có thể thiết lập sự hợp tác, cố vấn, các hoạt động cứu hộ trên không và trên biển, các hoạt động nhân đạo, cũng như nhiều cách thức khác để quân đội Mỹ có thể phối hợp chặt chẽ (với phía Việt Nam) trong những năm tới”, theo thượng nghị sĩ McCain.

Ông McCain cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định của Mỹ cho máy bay bay ngang các đảo nhân tạo xây trái phép của Trung Quốc ở Biển Đông “bất chấp việc Trung Quốc cố ép buộc các máy bay phải khai báo danh tính (khi đi ngang đó)”.

“Tôi không nghĩ điều này sẽ dẫn đến chiến tranh với Trung Quốc, nhưng tôi thực sự cho rằng chính phủ và các đồng minh sẽ phải thực thi những biện pháp cần thiết để đảm bảo tự do hàng hải theo luật pháp quốc tế”, ông McCain nói thêm.

Đề cập đến TPP, ông McCain cho rằng đây là vấn đề quan trọng nhất trong suốt 20 năm qua đối với Việt Nam và Mỹ vì “chúng ta cần tự do giao thương giữa 2 nước”.

Theo Thanh niên