75% các nhà khoa học Mỹ cân nhắc việc rời bỏ đất nước

Theo tạp chí Nature, từ đầu tháng 3, tạp chí đã tiến hành thăm dò độc giả trên trang web, mạng xã hội và bản tin email “Nature Briefs” rằng những thay đổi kể từ khi ông Trump nhậm chức có khiến họ cân nhắc rời khỏi nước Mỹ hay không. Khoảng 1.650 người đã trả lời câu hỏi khảo sát.

Ngày 27/3, tạp chí Nature đã công bố kết quả khảo sát: Trong số 1.650 nhà khoa học được hỏi, hơn 1.200 người (75%) đang cân nhắc rời khỏi Mỹ do sự can thiệp của chính quyền Trump, và Châu Âu cùng Canada là những điểm đến được ưa chuộng để di cư.

Một xu hướng quan trọng khác được phát hiện là đặc biệt nổi bật ở những nhà khoa học mới vào nghề. Trong số 690 sinh viên sau đại học trả lời khảo sát, 548 người đã cân nhắc đến việc nghỉ học; 255 trong số 340 nghiên cứu sinh tiến sĩ cũng bày tỏ ý định ra đi.

Trong một cuộc điều tra trước đây của The Intellectuals, một số người trả lời cho biết nghiên cứu sinh tiến sĩ, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ và các nhà khoa học trẻ chưa được bổ nhiệm là những nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Mất nguồn tài trợ và cạnh tranh khốc liệt

Về điểm đến sau khi rời khỏi Mỹ, nhiều người trả lời họ muốn chuyển đến nước nào có cộng sự, bạn bè, người thân hoặc thông thạo ngôn ngữ địa phương. “Bất cứ nơi nào ủng hộ khoa học”, một người viết khi trả lời. Một số nhà khoa học nước ngoài đến Mỹ làm việc thì nay có kế hoạch trở về nước.

Trước đây không ai có kế hoạch ra đi cho đến khi ông Trump bắt đầu cắt giảm tài trợ và sa thải các nhà nghiên cứu, mọi thứ đã thay đổi. Một nữ nghiên cứu sinh đã thực hiện nghiên cứu về hệ gene thực vật và nông nghiệp tại một trường đại học hàng đầu khi được Nature phỏng vấn cho biết: "Đây là nhà của tôi - tôi thực sự yêu đất nước của mình, nhưng nhiều thày giáo đã bảo tôi lúc này nên ra đi". Cô bị mất tài trợ nghiên cứu và học bổng vì chính quyền Trump ngừng cấp tiền cho USAID.

Việc cắt giảm kinh phí của ông Trump đã gây ra sự bất ổn lớn về tài trợ. Vài ngày trước, một giáo viên của Đại học Columbia đã đăng một email của trường lên tài khoản X (Twitter) của ông về việc đình chỉ một khoản “Training grant” (trợ cấp đào tạo).

“Training grant” là khoản tài trợ chủ yếu hỗ trợ cho sinh viên sau đại học, nghiên cứu sinh tiến sĩ hoặc nghiên cứu sinh sau tiến sĩ. Nếu khoản tài trợ này không còn nữa, trường thường sẽ cố gắng tìm thêm một số khoản khác để bù đắp và cố gắng duy trì cho đến khi sinh viên tốt nghiệp", một bác sĩ người Mỹ giải thích với The Intellectuals. Nhưng trong hoàn cảnh hiện tại, với sự thiếu thốn lớn như vậy, không biết liệu nhà trường có còn đủ khả năng hỗ trợ nhiều sinh viên như vậy hay không.

Theo Nature, cô sinh viên ngành nông nghiệp nói trên hiện đang phải dựa vào quỹ khẩn cấp do người hướng dẫn kiếm được để hỗ trợ công việc nghiên cứu trong thời gian ngắn. Nhưng cô vẫn cần phải nỗ lực hết mình để ứng tuyển vào vị trí trợ giảng nhằm duy trì các khóa học còn lại - vì hiện nay có rất nhiều sinh viên cũng đang trong hoàn cảnh tương tự như cô, nên sự cạnh tranh cho các vị trí liên quan hiện rất khốc liệt.

Nữ sinh viên này hiện đang bắt đầu “xem xét rất kỹ các cơ hội ở Châu Âu, Australia và Mexico”, một quyết định được cô đưa ra sau khi cân nhắc toàn bộ sự nghiệp học tập của mình.

Cô chia sẻ với Nature rằng vì chính quyền “đã nói rõ” rằng lĩnh vực thực phẩm toàn cầu mà cô quan tâm “không phải là ưu tiên hay trọng tâm”, “nếu muốn làm việc trong lĩnh vực này, tôi sẽ phải tìm những nơi khác mà lĩnh vực này được ưu tiên”.

Cơ hội cho nhiều trường đại học bên ngoài Mỹ

Tạp chí Nature cho biết trong bài viết, việc cắt giảm tài trợ kể từ khi ông Trump nhậm chức "đặc biệt nghiêm trọng" đối với các nhà khoa học mới vào nghề.

Tạp chí trích lời một người được phỏng vấn nói rằng nhiều PI (nghiên cứu viên hàng đầu) nghĩ rằng họ có thể vượt qua được cơn bão, “nhưng chỉ trong vài tuần, chúng tôi đã rơi vào hỗn loạn".

Theo Nature, vị bác sĩ - nhà khoa học người Mỹ này đã sẵn sàng nhận lời giảng dạy tại Canada. Vợ ông, cũng là một nhà khoa học, cũng đang tích cực phỏng vấn xin việc ở Canada. Nếu không có gì trục trặc, họ hy vọng có thể chuyển đến Canada trước cuối năm nay.

Nhà nghiên cứu này cho biết các tổ chức bên ngoài nước Mỹ đang lợi dụng sự bất ổn trong nước Mỹ. Nhiều trường đại học ở những quốc gia này coi đây là cơ hội có một không hai trong đời.

Theo thống kê chưa đầy đủ, Hà Lan hiện đang thành lập một quỹ để thu hút các nhà khoa học hàng đầu chạy khỏi Mỹ. Các giám đốc tại các viện nghiên cứu của Australia đang kêu gọi cấp thị thực nhanh cho các nhà khoa học hàng đầu của Mỹ, ý định này cũng được Na Uy chia sẻ. Một trường đại học ở Pháp đã xây dựng chương trình mang tên "Nơi an toàn cho khoa học" với kế hoạch đầu tư từ 10 đến 15 triệu euro để hỗ trợ khoảng 15 nhà nghiên cứu.

Rõ ràng, các trường đại học ở nước ngoài đã tìm thấy hy vọng từ tình trạng chảy máu chất xám khỏi Mỹ. Tuy nhiên, liệu họ có đủ nguồn lực để tiếp nhận "khối tài sản khổng lồ" này hay không có thể lại là một vấn đề khác.

Theo tạp chí Science, tại Canada, điểm đến nhập cư thuận tiện nhất cho các nhà khoa học Mỹ, giáo dục đại học đang phải đối mặt với tình trạng cắt giảm tài trợ nghiêm trọng. Đại học McGill mới đây đã thông báo sẽ sa thải hơn 250 nhân viên để giải quyết tình trạng thâm hụt tài chính, trong khi các trường đại học như Queen (QU) và York (University of York) cũng đã cắt giảm chương trình hoặc đình chỉ một số chỉ tiêu tuyển sinh. Nguồn tài trợ cho giáo dục đại học ở Hà Lan và một số nước châu Âu cũng có thể bị cắt giảm.

Cũng trong bài đăng trên tạp chí Science, Johanna Joyce, bác sĩ chuyên khoa ung thư tại Đại học Lausanne và Chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Châu Âu, cho biết số lượng đơn xin việc không mong muốn từ các nhà khoa học Mỹ gửi đến phòng thí nghiệm của bà đã tăng gấp 5 lần kể từ tháng 1, mặc dù trường đại học không có kế hoạch tăng thêm nhân viên.