Theo trang tin Deutsche Welle (Tiếng nói nước Đức) ông Tập Cận Bình đã phát biểu như trên tại Hội nghị cấp cao kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ đối thoại giữa Trung Quốc và ASEAN. Trung Quốc luôn nỗ lực để xua tan lo ngại của các nước láng giềng về hành động bành trướng của họ. Trung Quốc đã đưa ra yêu sách chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông, do đó có tranh chấp lãnh hải với các nước như Malaysia, Việt Nam, Brunei và Philippines.
Theo Tân Hoa xã, hãng thông tấn nhà nước của Trung Quốc, sáng ngày 22/11 ông Tập Cận Bình đã tham dự và chủ trì lễ kỷ niệm 30 năm quan hệ Đối thoại Trung Quốc - ASEAN từ Bắc Kinh và chính thức tuyên bố thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Trung Quốc và ASEAN.
Ông Tập Cận Bình chỉ ra rằng hòa bình là lợi ích chung lớn nhất của Trung Quốc và ASEAN, kiên trì đối thoại không đối đầu, kết đối tác không kết đồng minh, chung tay đối phó với các nhân tố tiêu cực đe dọa phá hoại hòa bình.
 |
Tổng thống Philippines phát biểu, công khai bày tỏ bất bình trước hành động của tàu Hải Cảnh Trung Quốc hôm 16/11 (Ảnh:Nationalwizz) |
Ông Tập Cận Bình cũng nói “Trung Quốc kiên quyết phản đối chủ nghĩa bá quyền và chính trị cường quyền, muốn chung sống hữu nghị lâu dài với các nước láng giềng, cùng nhau duy trì hòa bình lâu dài trong khu vực”, Trung Quốc “quyết không mưu cầu bá quyền, càng không cậy lớn bắt nạt nhỏ.”
Deutsche Welle viết, vài ngày trước khi ông Tập Cận Bình đọc bài phát biểu trên, các tàu Hải Cảnh Trung Quốc đã chặn hai tàu Philippines đi đến một đảo đang tranh chấp trong quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam). Trung Quốc đã sử dụng vòi rồng trong hành động này và các tàu của Philippines cuối cùng buộc phải quay lại.
Sau khi ông Tập Cận Bình phát biểu, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã công khai bày tỏ sự bất bình về vụ việc trên ngay tại hội nghị cấp cao đặc biệt của ASEAN do Trung Quốc chủ trì. Theo hãng tin Anh Reuters, ngày 22/11, ông Duterte đã tuyên bố rằng ông "ghê tởm" (nguyên văn: “abhors”) vụ tranh chấp gần đây giữa tàu Trung Quốc và Philippines ở Biển Đông và nói rằng pháp quyền là cách duy nhất để giải quyết vấn đề.
 |
Philippines mạnh mẽ phản đối tàu Hải Cảnh Trung Quốc ngăn cản tàu tiếp tế Philippines trên Biển Đông (Ảnh: Sunnews). |
Ông Duterte nói: "Chúng tôi ghê tởm sự kiện gần đây ở bãi cạn Ayungin và bày tỏ quan ngại nghiêm túc về những diễn biến tương tự khác. Điều này không có lợi gì cho mối quan hệ giữa hai nước chúng ta."
Ông Duterte cũng kêu gọi Trung Quốc tôn trọng Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, quy định về các quyền lợi biển và chủ quyền khu vực biển, và phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài La Hay. Năm 2016, Tòa Trọng tài La Hay tuyên bố rằng các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông về cơ bản là không có giá trị. Trung Quốc luôn từ chối công nhận phán quyết này. Ông Duterte nói: “Chúng ta cần phải sử dụng đầy đủ các công cụ pháp lý này để đảm bảo rằng Biển Đông là một vùng biển hòa bình, ổn định và phồn vinh.”
Trước đó, ngày 18/11 Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Teodoro Locsin tuyên bố ba tàu Hải Cảnh Trung Quốc đã chặn hai tàu tiếp tế của Manila đang tiến đến bãi cạn Cỏ Mây ở Biển Đông vào ngày 16/11 và phun vòi rồng vào hai tàu, ông đã lên án hành động của Trung Quốc bằng những lời lẽ mạnh mẽ nhất.
Ông Locsin cáo buộc hành động của tàu Hải Cảnh Trung Quốc là bất hợp pháp và nhắc nhở Trung Quốc rằng các tàu của họ được Hiệp ước phòng thủ chung giữa Philippines và Mỹ bảo vệ.
 |
Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Teodoro Locsin lên án mạnh mẽ hành động của các tàu Hải Cảnh Trung Quốc (Ảnh: Đông Phương). |
Hôm thứ Hai, 22/11, Philippines nói sẽ cử lại hai tàu để tiếp tế cho các sĩ quan và binh sĩ hải quân đóng tại Bãi cạn Cỏ Mây (Philippines gọi là Ayungin, Trung Quốc gọi là Renai Jiao – Nhân Ái Tiêu). Các sĩ quan và binh sĩ hải quân Philippines này đóng trên một con tàu chiến cũ từ thời Chiến tranh thế giới thứ hai. Năm 1999, Philippines cố tình cho tàu chiến này mắc cạn tại đây nhằm tuyên bố chủ quyền của mình đối với bãi cạn này. Tàu Trung Quốc đã bao vây bãi cạn và yêu cầu Philippines kéo chiếc tàu chiến mắc cạn này rời đi nhưng Philippines không làm theo.
Trung Quốc trước đó đã phản ứng về vụ việc, nói rằng nguyên nhân của vụ việc là do hai tàu tiếp tế của Philippines đã đột nhập vào vùng biển gần “Renai Jiao thuộc quần đảo Nam Sa của Trung Quốc” mà không được sự đồng ý của Trung Quốc.
Theo ông Triệu Lập Kiên, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, các tàu Hải Cảnh Trung Quốc thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và trật tự trên biển của Trung Quốc. “Hiện tại, khu vực biển Renai Jiao nhìn chung lặng sóng. Trung Quốc và Philippines đã duy trì liên lạc về việc này.”
 |
Thủ tướng Malaysia Ismail Sabri Yaakob: cần phải giải quyết một cách hòa bình và có tính xây dựng các vấn đề liên quan đến Biển Đông phù hợp với các nguyên tắc quốc tế...(Ảnh: Malaymail). |
Thủ tướng Malaysia Ismail Sabri Yaakob cũng đã nói về vấn đề chủ quyền biển trong bài phát biểu của mình. Ông nói: "Với tư cách là một quốc gia có tuyên bố chủ quyền, chúng tôi kiên quyết cho rằng cần phải giải quyết một cách hòa bình và có tính xây dựng các vấn đề liên quan đến Biển Đông phù hợp với các nguyên tắc quốc tế đã được thừa nhận, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Malaysia kêu gọi các nước liên quan cùng nỗ lực để bảo vệ hòa bình và ổn định của Biển Đông và tuyến thương mại trên biển không bị cản trở. Ông nhấn mạnh: “Vì mục tiêu này, các quốc gia liên quan cần kiềm chế, không sử dụng các hành động khiêu khích, tránh làm tình hình căng thẳng và phức tạp thêm.”
Deutsche Welle bình luận: Biển Đông không chỉ là tuyến giao thông hàng hải quan trọng mà còn có nguồn lợi thủy sản, khí đốt tự nhiên và dầu mỏ dồi dào. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền của họ bằng cách lấp biển xây dựng các đảo nhân tạo và các cơ sở quân sự khác ở vùng biển này. Với lực lượng Hải quân, Hải cảnh và dân quân biển hùng hậu của họ, Trung Quốc thường gây nhiễu vào hoạt động bình thường của các nước láng giềng trong vùng đặc quyền kinh tế của chính họ. Việc Mỹ và các đồng minh điều tàu chiến tới vùng biển này cũng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Trung Quốc.
Theo Deutsche Welle, Trung Quốc và các nước ASEAN đã và đang đàm phán để xây dựng bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông, nhưng các cuộc đàm phán gần đây không đạt được bất cứ tiến triển nào. Trung Quốc là thị trường quan trọng nhất của các nước ASEAN, đồng thời cũng là nước đầu tư quan trọng của các nước ASEAN nên các nước ASEAN luôn tránh làm mất lòng Bắc Kinh.
