Tối ngày 06.06.2018 , nhân viên lãnh sự quán Mỹ Mark Lenzi và gia đình được sơ tán khỏi nơi cư trú sau khi cảm nhận thấy có âm thanh lạ trong vài tháng, Lenzi mô tả là kiểu như "một viên bi nảy lên và rơi xuống sàn rồi lăn trên một đường thẳng với âm thanh không thể nghe thấy được theo cách bình thường", theo bài viết đăng trên tờ Washington Post.
Lúc đầu, Lenzi và vợ cho rằng hàng xóm - một viên chức ngoại giao khác của Lãnh sự quán Mỹ tại Quảng Châu, Trung Quốc làm điều gì đó gây lên hạ âm. Nhưng người hàng xóm phủ nhận có bất cứ cái gì có thể gây sự cố.
Một vài tháng sau, cơn đau đầu bắt đầu xuất hiện, kéo dài trong nhiều ngày tại một thời điểm nhất định. Lenzi, vợ anh và đứa con trai 3 tuổi đều phải chịu những triệu chứng tương tự, đau đầu dẫn đến chứng mất ngủ mãn tính. Lenzi nói ông đã yêu cầu cấp trên giúp đỡ nhưng các quan chức cao cấp bác bỏ những lo ngại về một vấn đề mà họ không xác minh được tính thực tế. Các bác sĩ lãnh sự kê đơn các loại thuốc giảm đau và Ambien, những những loại thuốc này không giải quyết các nguyên nhân cơ bản của gia đình anh. Theo Washington Post.
Lenzi sau này được biết, người hàng xóm bên cạnh gia đình ông được sơ tán khỏi lãnh sự quán và quay trở lại Mỹ để tiến hành một khám nghiệm y khoa toàn diện – Viên chức hàng xóm nhận được một kết luận, bị "chấn thương sọ não nhẹ".
Bộ Ngoại giao Mỹ ban hành tuyên bố ngày 23.05.2018, cảnh báo một công dân Mỹ- nhân viên chính phủ ‘giấu tên” làm việc tại Trung Quốc, gần đây thông báo về những cảm giác âm thanh không nghe thấy được bằng phương pháp bình thường, hạ âm này đã gây một áp lực mềm mại và mơ hồ nhưng bất thường. Nhân viên "không nêu tên” này có "những lo ngại về các triệu chứng hoặc vấn đề y tế phát sinh trong hoặc sau một thời gian làm việc ở Trung Quốc" và muốn được "tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế về các triệu chứng bệnh lý".
Tuyên bố cũng nói rằng chính phủ Mỹ không nhận được thông báo nào khác, đây thực sự là một vấn đề gây mâu thuẫn mạnh với Lenzi, viên chức này khẳng định đã nhiều lần thông báo cho cả đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh cũng như trụ sở Bộ Ngoại giao ở Washington về tình trạng khó khăn của gia đình ông.
"Mark là một người rất có năng lực", nhà tư vấn chính trị Michael Getto, một người bạn lâu năm của Lenzi nói. “Nếu anh ấy nói điều gì đó sai hoặc không ổn, thì điều đó chắn chắn thực tế là như vậy", Washington Post nhấn mạnh.
Những mô tả về hiện tượng hạ âm mà nạn nhân cho biết, gây những cảm giác khó chịu và áp lực bất thường, có vẻ như rất giống với những mô tả về các "cuộc tấn công âm thanh" gây ảnh hưởng đến các nhân viên sứ quán Mỹ tại Havana. Sự việc bắt đầu ngay sau khi Tổng thống Trump đánh bại Hillary Clinton trong cuộc chạy đua bầu tổng thống Mỹ năm 2016.
Vào ngày 23/5, Ngoại trưởng Mike Pompeo ghi nhận sự so sánh giữa các sự cố Trung Quốc và các cuộc tấn công của Cuba trong một phiên điều trần tại quốc hội, ông thừa nhận rằng “Các triệu chứng y tế rất giống nhau, hoàn toàn phù hợp với các triệu chứng y tế đã diễn ra đối với người Mỹ làm việc Cuba".
Trong khi đó, một nhóm nhà khoa học tại Đại học Michigan cho rằng họ có thể tìm ra nguồn gốc của những xung hạ âm thanh. Các nhà khoa học cho rằng, hai nguồn cung cấp xung siêu âm - chẳng hạn như thiết bị nghe lén - có thể được đặt quá gần nhau, giao thoa của sóng siêu âm có thể gây ra nguồn hạ ậm dữ dội như mô tả bởi các nạn nhân, theo Miami Herald. Ngoài ra, sóng hạ âm cũng có thể tác động định hướng từ một nguồn lên một đối tượng cụ thể trên khoảng cách xa.
Quan hệ Mỹ-Trung đối mặt với sóng gió
Mặc dù thực tế nguồn phát hạ âm gây ra tình trạng bệnh lý mà các viên chức Mỹ cáo buộc chưa bao giờ được xác định, các cuộc tấn công đã phá hủy quan hệ giữa Mỹ và chính phủ Cuba, một số nhân viên đại sứ quán bị tổn thương não nhẹ. Mỹ triệu hồi hầu hết các nhân viên đại sứ quán từ Havana trước khi trục xuất 15 nhà ngoại giao Cuba khỏi Washington như một biện pháp trừng phạt vụ tấn công bị cáo buộc.
Lenzi nói rằng ông tin rằng số người bị ảnh hưởng bởi các cuộc tấn công hạ âm cao hơn tuyên bố của Washington. Nếu viên chức này nói đúng, quan hệ Mỹ-Trung phải đối mặt với một bức tường cản trở.
Tương tự như Cuba, các cuộc tấn công âm thanh bị cáo buộc này đe dọa một cuộc khủng hoảng trong mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh. Sự cố xảy ra trong một bối cảnh khó khăn khi chính quyền Trump vừa gây áp lực lớn suýt làm bùng phát chiến tranh thương mại, nhưng đồng thời vẫn phải dựa vào Trung Quốc để hỗ trợ đàm phán với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un.
Washington Post nhấn mạnh: "Một vụ scandal ồn ào liên quan đến một cuộc tấn công gây thương tích bằng sóng âm các nhà ngoại giao Mỹ không thể đến vào lúc tồi tệ hơn".
Cho đến nay, thực tế thì chỉ có một nhân viên duy nhất được công luật biết đến một cách công khai là bị ảnh hưởng của sóng hạ âm, điều này cho phép chính quyền Trump dìm vào im lặng trường hợp lãnh sự quán Mỹ ở Quảng Châu. Tình huống này sẽ không thể giữ kín nếu nhiều nạn nhân hơn nữa lên tiếng. Lenzi cũng là một con người, không chuẩn bị ra đi một cách lặng lẽ.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gửi "lực lượng đặc nhiệm phản ứng sự cố" tới Quảng Châu ngày 31.05.2018 kiểm tra tất cả các nhân viên lãnh sự, kể cả Lenzi và gia đình – những người này sẽ nhận được một phân tích chi tiết về tình trạng não bộ, hệ thống thần kinh ở Mỹ.
Đội ngũ y tế cấp cao có nhiệm vụ “xác định và điều trị các nhân viên bị ảnh hưởng và các thành viên gia đình, điều tra và làm giảm thiểu rủi ro, thông tin và cung cấp thông tin cho cộng đồng".
Trong một báo cáo tương tự với Quốc hội Mỹ, ngoại trưởng Mỹ Pompeo từng tuyên bố: “Có 24 nhân viên chính phủ Mỹ và các thành viên gia đình, phục vụ ở Cuba được xác nhận về y tế có triệu chứng và phát hiện lâm sàng tương tự như những triệu chứng sau chấn thương não hoặc chấn thương sọ não”. Tương tự như nạn nhân đầu tiên của lãnh sự quán Mỹ tại Quảng Châu.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Lục Khảng, phát biểu trong một cuộc họp báo cho biết, chính phủ Trung Quốc đã tiến hành kiểm tra y tế 16 trường hợp nhưng không tìm thấy nguyên nhân nào cho căn bệnh này.
"Trung Quốc tiến hành một cuộc điều tra rất cẩn thận và trình bày những phát hiện sơ bộ cho Mỹ, chúng tôi không tìm ra lý do hay nguyên nhân dẫn đến tình trạng được phía Mỹ nhắc đến. Trung Quốc luôn tuân thủ Công ước Viên về quan hệ ngoại giao và quan hệ lãnh sự để bảo vệ nhân viên ngoại giao Mỹ và các nhân viên ngoại giao từ các nước khác", ông Lục nói.
Vậy điều gì và ai có thể gây ra những cuộc tấn công bí ẩn này?
