Hồi tuần trước, tỷ phú Howard Marks, nhà đồng sáng lập quỹ Oaktree Capital (quản lý 101 tỷ USD), đã đưa ra báo động về tình hình chung của thị trường chứng khoán, vốn chủ sở hữu tư nhân, tín dụng, và các đồng tiền kỹ thuật số mới như bitcoin và ethereum. Marks đã viết trong thư gửi cho các nhà đầu tư rằng mọi thứ đều đang bị định giá quá cao.
Trong đó, Marks đặc biệt nhấn mạnh về tiền ảo, khi liên tục nhắc đi nhắc lại rằng chúng "không có thực". Hơn nữa, Marks còn cho rằng chúng là "chỉ là một xu hướng vô căn cứ (hoặc thậm chí là mô hình lừa đảo kim tự tháp)".
Quả thật, nếu nhìn sơ qua thì có thể dễ dàng nghĩ rằng tiền ảo đang trên đà trở thành bong bóng định giá lớn nhất kể từ đợt vỡ bong bóng dot-com hồi đầu những năm 2000.
Tuy nhiên, sự hào hứng của rất nhiều nhà đầu tư mạo hiểm trước tiềm năng của tiền ảo cũng là điều không thể phủ nhận.
Một người trong số đó là David Sacks, cựu COO của PayPal, cũng như từng là nhà đầu tư ban đầu vào Airbnb, Facebook, Palantir, SpaceX và Uber. Sacks đã tweet vào tuần trước rằng tiền ảo là ứng cử viên sáng giá nhất cho kỷ nguyên Web 3.0 tại Thung lũng Silicon.
Lịch sử có lặp lại?
Nhiều người cho rằng thị trường tiền ảo có thể rơi vào tình trạng bong bóng như các cổ phiếu công nghệ khi xưa. Trong thời kỳ bùng nổ dot-com của cuối những năm 1990, đã có nhiều dấu hiệu cảnh báo về một bong bóng khổng lồ sắp đến ngày nổ tung:
- Rất ít các công ty dot-com có mô hình kinh doanh có khả năng sinh lời.
- Sinh viên tốt nghiệp chương trình MBA của các trường kinh doanh nổi tiếng đổ xô nộp đơn vào các công ty khởi nghiệp, thay vì các ngành nghề truyền thống như tư vấn hoặc ngân hàng.
- Các tài xế taxi liên tục thảo luận về những cổ phiếu nóng
- Nhiều người trở thành những nhà giao dịch toàn thời gian.
Ngày nay thì xem ra mọi thứ lại khác hẳn. Chưa có nhiều người bỏ việc để thành lập các startup về tiền ảo. Việc trở thành nhà giao dịch tiền ảo toàn thời gian thì lại càng hiếm. Các tài xế taxi thì cũng chẳng buồn nói chuyện về bitcoin.
Nếu tiền ảo thực sự là một bong bóng, thì xem ra chúng ta vẫn còn cách khá xa thời điểm bong bóng này vỡ tung, theo bình luận của nhà đầu tư Eric Jackson trên CNBC.
Tuy nhiên, cũng đã những dấu hiệu không tốt bắt đầu xuất hiện:
- Các đợt chào bán tiền ảo lần đầu (ICO) trong năm nay đã thu được 1,27 tỷ USD. Và sẽ còn nhiều đợt ICO nữa với những hứa hẹn rằng tiền ảo sẽ tạo ra cách mạng.
- Một nhà đầu tư đáng kính như Howard Marks đã phải lên tiếng rằng: "Chúng không có thực!"
Một cái nhìn khác
Tình hình Bitcoin vào năm 2017 xem ra có nhiều điểm giống như Amazon hay Priceline vào năm 1999. Cổ phiếu của 2 công ty này đã rớt giá thảm hại khi bong bóng dot-com nổ tung, nhưng họ đã tận dụng tận dụng khoảng thời gian tăm tối đó để nhìn lại mình, tìm hướng đi mới để gia tăng lợi nhuận và giành lấy thị phần hầu như bất khả xâm phạm.
Giá cổ phiếu Amazon đã giảm từ 76 USD vào cuối năm 1999 xuống còn dưới 6 USD vào giữa tháng 9/2001, và hiện đang giao dịch quanh ngưỡng 1.000USD.
Cổ phiếu của Priceline đã giảm từ 283 USD vào cuối năm 1999 xuống dưới 8 USD vào năm 2002, và hiện được giao dịch quanh mức 2.000 USD.
Chúng ta cũng không nên ngạc nhiên nếu những đợt ICO hay một số loại tiền ảo phổ thông hiện nay sẽ biến mất trong vài năm tới.
Nhưng nếu bạn lắng nghe lời khuyên của Marks và từ bỏ thị trường tiền ảo, bạn có thể sẽ bỏ lỡ những cơ hội từ ICO hay tiền ảo, như những gì đã từng xảy ra với những nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu Amazon và Priceline. Liệu ethereum sẽ là Google tiếp theo, hay trở thành một Lycos mới? (Lycos là một trang web tìm kiếm từng có lúc được định giá hơn 12 tỷ USD vào năm 2000, nhưng sau đó được bán lại vào năm 2004 với giá 95 triệu USD)
Quan trọng hơn, tiền ảo sẽ tăng trưởng tới mức nào? Giá bitcoin đã tăng từ mức gần như vô giá trị đến mức trên 3.000 USD như ngày nay, sau một lần giảm mạnh khi vượt ngưỡng 1.000 USD cách đây vài năm. Nhưng loại tiền ảo này sẽ đi về đâu sau 10 hay 15 năm nữa? Và liệu giá của nó có quay trở lại mức dưới 1.000 USD một lần nữa, trước khi nó bùng nổ lên mức cao mới?
Theo Jackson, việc quay lưng với tất cả các loại tiền ảo như những gì Howard Marks khuyên trong lá thư của ông sẽ là một sai lầm lớn. Những loại tiền ảo này thực sự có giá trị nhất định.
