Hoa quả, khoai tây, hành tỏi,... xuất xứ Trung Quốc “hô biến” thành hàng Việt Nam

Ông Nguyễn Tiến Đạt - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ QLTT, Tổng cục QLTT, Bộ Công thương.

Đó là trao đổi của ông Nguyễn Tiến Đạt - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường (QLTT), Tổng cục QLTT, Bộ Công thương - tại Diễn đàn “Thực trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam: Thách thức và giải pháp” diễn ra ngày 26/11, tại Hà Nội.

Theo ông Đạt, các thủ đoạn phương thức của các đối tượng ngày càng tinh vi phức tạp hơn, thậm chí có sự tham gia của các đối tượng nước ngoài, có sự câu kết từ khâu sản xuất đến khâu phân phối, sử dụng phương tiện công nghệ cao để đối phó các cơ quan chức năng khiến cho công tác chống hàng giả, hàng nhái càng trở nên khó khăn hơn.

Người mẫu, diễn viên, KOLs "tiếp tay" cho hàng giả, hàng nhái

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Hữu Tuấn - Trưởng phòng Quản lý hoạt động Thương mại điện tử (TMĐT), Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương) đã chia sẻ, cơ quan chức năng nhiều năm nay "đau đầu" xử lý vi phạm trong lĩnh vực TMĐT: Từ việc kiểm soát hàng hóa vi phạm chủ quyền trên các trang TMĐT, chiêu trò khuyến mãi, che đậy hành vi mua bán của những kẻ buôn hàng cấm cho đến việc nhiều diễn viên, người mẫu, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOLs) "tiếp tay" cho phân phối sản phẩm còn "nhập nhèm" về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ.

Qua thực tế đánh giá thị trường, ông Tuấn nhận định, những sản phẩm, hình ảnh được quảng bá trên mạng đang khiến người mua khó phân biệt là thật giả. Hơn nữa, không ít đối tượng trung gian, lấy sản phẩm đăng lên website, trang Facebook cá nhân, nhưng lấy hoặc đặt chỗ khác khi có đơn hàng. Do đó, lực lượng chức năng đã gặp không ít khó khăn khi xử lý, bởi không có chứng cứ rõ ràng.

Ông Tuấn đề cập tình trạng các diễn viên, người mẫu, nghệ sĩ,... và KOLs mượn danh tiếng của mình tham gia quảng bá trên mạng xã hội cho các sản phẩm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng ngày càng nhiều. Trong khi bản thân họ không biết chính xác về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng của sản phẩm mình quảng cáo.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn - Trưởng phòng Quản lý hoạt động TMĐT.

"Thực tế, có trường hợp người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm sai sự thật đã bị Cục QLTT TP Hồ Chí Minh kiểm tra, xử lý”, ông Nguyễn Hữu Tuấn nói.

Ông Tuấn cũng cho rằng, việc kiểm soát hàng hóa vi phạm chủ quyền trên các trang TMĐT cũng gặp nhiều khó khăn vì người bán thường đăng hàng hóa lên thường chỉ có vỏ hộp, chỉ khi người mua mua về bóc ra mới phát hiện hàng vi phạm.

Hay việc dùng chiêu trò khuyến mãi, che đậy hành vi mua bán của những kẻ buôn hàng cấm cũng là câu chuyện" đau đầu" với nhà quản lý. Thực tế, hàng ngàn bánh quy đã được bán với giá khuyến mãi 5.000 đồng/chiếc, nhưng thực chất bên trong chiếc bánh chứa đựng cần sa (hàng cấm).

"Các đối tượng đã trao đổi với nhau ở các nhóm kín và lợi dụng cơ chế giao nhận hàng của các sàn TMĐT để qua mắt cơ quan chức năng. Như vậy, sàn TMĐT đã vô tình tiếp tay cho những kẻ buôn bán trái phép hoạt động”, Trưởng phòng Quản lý hoạt động TMĐT, Cục TMĐT và Kinh tế số cho biết.

Tuy nhiên, đại diện Bộ Công Thương "phân trần" rằng cơ quan này không có chức năng kiểm tra, thẩm định. Khi phát hiện các trường hợp nghi vấn, Cục TMĐT và Kinh tế số chuyển hồ sơ sang cho các đơn vị chức năng. Năm 2018, Cục TMĐT và Kinh tế số đã cung cấp cho lực lượng QLTT khoảng 300 trường hợp các website vi phạm liên quan đến TMĐT, với tổng mức xử phạt khoảng 6 tỷ đồng.

Bất cập trong xử lý

Việc phát hiện hàng giả, hàng nhái vốn đã gặp nhiều khó khăn, nhưng việc xử lý loại hàng hóa này cũng gặp nhiều bất cập. Thượng tá Đỗ Đức Tạo - Phó trưởng Phòng 11, Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) - cho rằng, hàng giả, hàng nhái và hàng vi phạm sở hữu trí tuệ luôn song hành.

Tuy nhiên, Bộ Luật hình sự có quy định chi tiết về “quy mô thương mại”,“gây thiệt hại cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý” nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thế nào là “quy mô thương mại” và “tiêu chí, cách thức đánh giá, xác định mức thiệt hại gây ra cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý”.

Cùng với đó, tuy đã có nghị định hướng dẫn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp, trong đó quy định về đối tượng là hàng hóa giả mạo nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý, mức xử phạt cao nhất cho hành vi này là phạt tiền không quá 250 triệu đồng đối với giá trị hàng hóa vi phạm trên 300 triệu đồng mà không quy định mức trị giá hàng hóa tối đa để xử lý hình sự. Vì thế, dù trị giá hàng hóa vi phạm có thể lên đến hàng tỷ đồng hoặc nhiều hơn cơ quan chức năng vẫn có thể xử lý hành chính.

“Thực tế này dẫn đến một vi phạm vừa có thể xử lý bằng biện pháp hình sự vừa có thể xử lý bằng biện pháp hành chính. Thông thường, các cơ quan thực thi pháp luật thường chọn hình thức xử lý hành chính vì thủ tục và quy trình xử lý đơn giản hơn rất nhiều đối với thủ tục để xử lý vụ việc bằng biện pháp hình sự. Điều này gây tác động xấu đến ý thức tuân thủ pháp luật của chủ thể vi phạm pháp luật và các cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm”, Thượng tá Đỗ Đức Tạo nhận định.