Cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng đã phạm những “sai lầm” gì?

Ngày 19/7/2016, tại địa chỉ website: www.vafi.org.vn của Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) có đăng tải một bài viết “Cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng đã sai lầm gì trong công tác quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp” của Phó chủ tịch VAFI – Nguyễn Hoàng Hải. Chưa đầy 1 tháng, VAFI đã có 7 bài viết, văn bản liên quan trong vấn đề hoạt động của Bộ Công thương và DN trực thuộc Bộ này trong thời gian tại vị của Cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng.

Bài viết của Phó Chủ tịch Nguyễn Hoàng Hải đưa ra quan điểm được cho là sai lầm của Cựu Bộ trưởng trong công tác quản lý vốn và tài sản tại doanh nghiệp. Để rộng đường dư luận, VietTimes xin dẫn lại nguyên văn bài viết này:

1. Việc bổ nhiệm các chức danh chủ chốt tại một số Tập đoàn , Tổng công ty nhà nước trực thuộc Bộ Công thương quản lý đã không đòi hỏi nhiều về kinh nghiệm và thành tích quản trị cao :

Nhìn vào việc bổ nhiệm các chức danh Chủ tịch HĐQT tại 3 Tập đoàn kinh tế lớn là Sabeco, Habeco, Vinataba thì thấy  :

Thành tích  quản trị doanh nghiệp của Chủ tịch Habeco, Vinataba  hết sức nghèo nàn, họ không phải là những người thành công và đi lên  từ Habeco, Vinataba .  Họ chưa đáp ứng  được yêu cầu  phải là linh hồn của doanh nghiệp, phải được đào tạo thủ thách và có nhiều thành tích tại các vị trí đã kinh qua ;

Với Chủ tịch Sabeco, hầu như không có kinh nghiệm  quản trị doanh nghiệp,  thành tích về quản trị doanh nghiệp, tuy nhiên hiện nay vị này còn kiêm nhiệm luôn cả chức danh Tổng giám đốc SABECO

Hành vi bổ nhiệm này là sai Luật Doanh nghiệp và Luật quản lý vốn nhà nước .  Vấn đề  đặt ra là tại sao Bộ Công thương không có phương án bổ nhiệm TGĐ Sabeco ? Chẳng nhẽ Sabeco không còn ai  có thể đảm đương vị trí TGĐ để đến mức phải bổ nhiệm 1 người không có kinh nghiệm quản trị làm TGĐ ? Đây là  vấn đề hết sức nguy hiểm trong công tác quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp;

Nhìn  chiến lược hoạt động của Petro Viet nam, EVN, TKV…Chúng ta có thể nhận thấy không 1 HĐQT nào sốt sắng với định hướng cổ phần hóa cả tập đoàn.  Suất đầu tư trong lĩnh vực điện, dầu khí, than khoáng sản là rất cao so với lĩnh vực tư nhân. Bộ máy quản lý  cồng kềnh , các đơn vị trên chưa thực sự hoạt động theo mô hình Tập đoàn mà thực chất chỉ là những đơn vị quản lý hành chính ở cấp trung gian ;

Hiện nay các Tập đoàn, Tổng công ty của Bộ Công thương như Tổng công ty Thép, Tâp đoàn Hóa Chất, TKV ở 1 vị thế tài chính rất yếu so với 10 năm trước kia. Mang tiếng là công ty mẹ nhưng mẹ không có khả năng cứu được con mà phải trông chờ nhà nước hỗ trợ hay  bơm vốn, điều này đang diễn ra tại Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc, Công ty Gang thép Thái nguyên….?

Nếu nhìn vào cách bổ nhiệm nhân sự chủ chốt tại đa phần doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả như Vinamilk, Hòa Phát , FPT, Nhựa Bình Minh, Coteccons….  thì  thấy rằng không bao giờ có cách thức bổ nhiệm như trên. Mọi chức danh chủ chốt phải được đào tạo và rèn luyện , thử thách qua nhiều vị trí khác nhau, từ thấp lên cao . Trong quá trình làm việc, nếu cán bộ lãnh đạo nào không đạt yêu cầu thì phải tự nguyện thôi chức nếu không sẽ bị sa thải và điều chuyển bởi HĐQT hay Đại hội cổ đông ;

Với những doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp gia đình hay công ty tư nhân lớn cũng không bao giờ xảy ra chuyện ông Bố bổ nhiệm người con không có kinh nghiệm quản trị  nắm giữ các chức danh chủ chốt trong công ty vì nếu làm như vậy thì coi là hành động tự sát của chủ doanh nghiệp, doanh nghiệp đó sẽ bị tổn thất nặng nề hoặc thua lỗ phá sản . Bố có thương con, muốn con nối nghiệp thì họ phải đào tạo và luyện cho người con tại nhiều vị trí công việc trong doanh nghiệp . Còn nếu người con không giỏi hoặc chưa đủ tầm quản lý thì chủ doanh nghiệp tư nhân phải tuyển chọn người tài để quản lý & phát triển cho cơ nghiệp của họ, đồng thời bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho con họ.

2. Chậm bàn giao một số doanh nghiệp đã cổ phần hóa về cho SCIC quản lý :

Hơn 10 năm trước , dưới thời nguyên Bộ trưởng Bộ Công nghiệp Hoàng Trung Hải quản lý thì sau khi SCIC được Chính phủ thành lập, nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa trực thuộc Bộ được nhanh chóng bàn giao về cho SCIC quản lý phần vốn nhà nước .

Tuy nhiên trong 9 năm dưới thời Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng  thì lại làm ngược lại, điển hình tiêu biểu là Sabeco, Habeco sau 9 năm cổ phần hóa vẫn không được chuyển giao về cho SCIC ;

Mục tiêu của việc thành lập SCIC là nhằm chuyên môn hóa công tác quản lý vốn nhà nước, tách biệt vai trò quản lý nhà nước và vai trò quản lý doanh nghiệp của các Bộ để tránh xung đột lợi ích, giúp các Bộ ngành địa phương có nhiều thời gian cho công tác quản lý nhà nước nhưng tai sao có tình trạng níu kéo , chậm trễ trong việc bàn giao vốn cho SCIC ;

Giới đầu tư tài chính & thị trường chứng khoán không xa lạ gì với hoạt động của SCIC, SCIC vẫn còn nhiều yếu kém trong công tác quản lý cổ phần nhà nước, tuy nhiên năng lực quản lý vốn của SCIC còn hơn nhiều năng lực quản lý vốn của Bộ ngành địa phương, thể hiện ở  các điểm sau :

Thúc đẩy doanh nghiệp niêm yết ;

Trong khâu bổ nhiệm nhân sự chủ chốt như Chủ tịch HĐQT, tổng giám đốc thì SCIC không dám làm liều như Bộ Công thương . Sau vài lần thất bại thì cán bộ của SCIC không dám đảm nhận chức danh Chủ tịch, TGĐ mà thường những chức danh này được tuyển chọn từ doanh nghiệp ;

Vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phê bình bộ máy quản lý của Bộ Công thương  cồng kềnh cần phải tái cơ cấu. Tuy nhiên tại sao cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng lại chậm bàn giao một số doanh nghiệp đã cổ phần hóa về cho SCIC ? Một điều chắc chắn rằng việc chậm trễ bàn giao không phải là do Bộ Công thương có khả năng quản lý vốn tốt hơn SCIC ?

Tại sao cựu Bộ trưởng cứ thích quản lý những doanh nghiệp không còn thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ mình ? Nếu tình trạng này không được khắc phục sẽ là 1 thách thức cho sự thành công của việc ra đời   Ủy Ban quản lý doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Chính phủ .

3. Nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa trực thuộc Bộ Công thương "trốn" niêm yết, người đại diện không thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ:

Từ 15 năm trước cho đến nay, để phát triển thị trường chứng khoán, thúc đẩy tiến trình cổ phần hóa  & phát triển doanh nghiệp, Đảng  &  Nhà nước đã có  nhiều chủ trương chính sách gắn cổ phần hóa với việc niêm yết chứng khoán ;

Hơn 10 năm trước đây, VAFI từng có nhiều văn bản gửi Bộ trưởng Hoàng Trung Hải  kiến nghị bán bớt cổ phần nhà nước, thúc đẩy doanh nghiệp trực thuộc Bộ niêm yết nhằm tạo hàng hóa phát triển thị trường chứng khoán. Nguyên Bộ trưởng Hoàng Trung Hải đã rất cầu thị và thị trường chứng khoán liên tục đón nhận nhiều hàng hóa chất lượng được bán bớt cổ phần nhà nước và IPO như Vinamilk, Nhựa Bình Minh, Nhựa Tiến phong, Đạm Phú Mỹ, Khoan Dầu khí….

Tuy nhiên đến thời Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thì không như vậy ? Nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa như Sabeco, Habeco, Vinatex, Petrolimex, nhiều đơn vị thành viên đã cổ phần hóa trực thuộc các tập đoàn …không chịu niêm yết.

Để thúc đẩy mạnh mẽ việc thoái vốn nhà nước và niêm yết chứng khoán, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ban hành QĐ 51/2014/QĐ-CP ngày 15/9/2014 mà tại Điểm 2 Điều 14 của QĐ này qui định : “ Đối với doanh nghiệp đã chính thức chuyển thành công ty cổ phần trước ngày quyết định này có hiệu lực thi hành, đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước có trách nhiệm chỉ đạo người đại diện phối hợp, đôn đốc doanh nghiệp hoàn tất việc thực hiện đăng ký giao dịch và niêm yết trong thời hạn tối đa 1 năm kể từ ngày quyết định có hiệu lực thi hành “ . Nhưng Quyết định này đã không  làm cho nhiều  đại diện cổ phần nhà nước tại Bộ Công thương tuân thủ thực hiện ?

Sabeco và Habeco là điển hình của việc tìm mọi cách trốn tránh niêm yết, không thực hiện chỉ thị của Chính phủ. Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng là thành viên Chính phủ, chắc phải nhiều lần nghe Thủ tướng nói về việc thúc đẩy doanh nghiệp niêm yết nhưng tại sao cựu Bộ trưởng không chấp hành lệnh của cấp trên, không triển khai thúc đẩy việc niêm yết  nhiều doanh nghiệp trực thuộc Bộ. Bộ trưởng mà không quan tâm đến việc thúc đẩy sự minh bạch thì cấp dưới cũng không thực hiện hoặc như Sabeco có nói rằng họ không có quyền cho doanh nghiệp niêm yết.

Cựu Bộ trưởng có biết rằng việc không tuân thủ QĐ 51 là gây thiệt hại cho nhà nước hay không ?

Việc nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa rồi trốn tránh niêm yết tức là không thực hiện cam kết của Chính phủ với nhà đầu tư chứng khoán, từ đó làm giảm lòng tin từ giới đầu tư ;

Thực tế nhiều DNNN khi IPO mà nhà nước còn nắm giữ cổ phần chi phối xảy ra 2 kịch bản :

Doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả thì không bán được cổ phần hoặc chỉ bán được ít ;

Doanh nghiệp hoạt động hiệu quả có bán được nhiều  cổ phần nhưng với giá thấp hơn so với giá trên thị trường chứng khoán, thường chỉ bằng từ 30%-50% vì người đầu tư phải phòng ngừa những rủi ro có thể xảy ra với họ như : DN cổ phần hóa trốn tránh niêm yết, việc bổ nhiệm người đại diện vốn nhà nước chất lượng kém .

4. Dưới thời cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng,  phong trào cổ phần hóa đi xuống và  trì trệ :

Không thể sôi nổi và tích cực như thời BT Hoàng Trung Hải ;

Bộ Công thương nắm nhiều doanh nghiệp ở vị thế kinh doanh thuận lợi  nhưng phong trào cổ phần hóa trong nhiệm kỳ 2010- 2015 còn thua xa Bộ Giao thông của nguyên BT Đinh La Thăng ;

Các con số thống kê thực tế nói lên tất cả ;

5. Việc  bổ nhiệm  Vũ Quang Hải làm thành viên HĐQT  kiêm PTGĐ Sabeco mang đậm tính vụ lợi và hành vi này bị  nghiêm cấm theo  Luật Phòng Chống tham nhũng :

VAFI từng đặt câu hỏi VQH về Cục XTTM để làm gì ?  Chắc chắn  không phải vì yêu thích công việc xúc tiến thương mại, hay vì muốn tiến thân theo con đường thuần túy là công chức nhà nước , trả lời cho câu này là VQH chỉ ở Cục XTTM có 1 năm rồi đi về Sabeco ;

Trong thời gian ngắn ngủi ở Cục XTTM  với vai trò là Phó GĐ Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu , VQH còn được ưu ái và được bổ nhiệm chức danh Kiểm soát viên Tổng Công ty thuốc lá VN ( Vinataba )  . Việc bổ nhiệm này hoàn toàn phi lý, sai Luật và cũng mang tính vụ lợi :

Luật Công chức nhà nước  qui định điều kiện để làm thành viên BKS tại DNNN , người đó phải là công chức nhà nước, tuy nhiên VQH  nói với Báo Tuổi trẻ rằng khi được tuyển dụng về Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu là không theo cơ chế tuyển dụng ngạch công chức nhà nước  ? Như vậy có thể ở thời điểm VQH về Cục XTTM vẫn chưa phải là công chức nhà nước ?

Theo Điểm 1e Điều 3 qui định về tiêu chuẩn điều kiện bổ nhiệm thành viên Ban kiểm soát của  (Nghị định số 66/2011/NĐ-CP ngày 1/8/2011  qui định việc áp dụng Luật cán bộ, công chức đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý công ty TNHH 1 TV do nhà nước làm chủ sở hữu ) thì :

 Việc bổ nhiệm KSV phải tuân thủ  qui định tại Điều 122 Luật Doanh nghiệp 2005 và các qui định khác của pháp luật ;

Điểm 1b Điều 122 Luật DN 2005 qui định : “ Thành viên BKS không phải là vợ hoặc chồng, cha, cha nuôi, mẹ , mẹ nuôi, con, con nuôi, anh,chị, em ruột của thành viên HĐQT, giám đốc hoặc TGĐ và người quản lý khác “ . Ông Vũ Huy Hoàng là BT, là người đại diện quản lý vốn cao nhất có quyền bổ nhiệm các thành viên HĐQT thì rõ ràng việc bổ nhiệm VQH  là không đúng Luật ;

Bổ nhiệm VQH làm KSV tại Vinataba để làm gì ? VQH có xứng đáng được bổ nhiệm không ? Có phải là vì mục tiêu quản lý vốn nhà nước cho Bộ không ? Rõ ràng là không vì chỉ sau 1 năm ở Cục XTTM,  VQH lại nhảy về Sabeco ?

Thông thường khi người ta chọn người làm KSV ở Bộ để thực hiện giám sát vốn nhà nước   người ta thường lấy người ở các Vụ, Cục có nhiệm vụ quản lý vốn nhà nước tại DNNN đó, tức là kiểm soát viên phải lấy từ Vụ Tài chính, Vụ Tổ chức hay Vụ quản lý ngành chứ người ta không lấy người ở Cục , Vụ khác không có nhiệm vụ quản lý vốn tại doanh nghiệp đó . Và Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu không có nhiệm vụ quản lý vốn nhà nước tại Vinataba .

Để làm được  thành viên Ban Kiểm soát tại các Tập đoàn, Tổng Công ty nhà nước, ngoài việc bằng cấp về tài chính thì còn đòi hỏi KSV phải ít nhất có kinh nghiệm quản lý vốn và tài sản nhà nước trong 3 năm , bởi vì người KSV phải cập nhập kiến thức và chế độ chính sách của nhà nước liên quan đến rất nhiều lĩnh vực từ quản lý tài chính kế toán, luật doanh nghiệp, bất động sản, xây dựng, chế độ chính sách về tiền lương….Với trường hợp bổ nhiệm VQH tin rằng xuất phát điểm là không có kiến thức quản lý nhà nước về những nội dung nêu trên .

Từ  phân tích trên để khẳng định rằng VQH không đủ tư cách làm Kiểm soát viên tại Vinataba và không thể có chức Phó Vụ trưởng . Việc bổ nhiệm chức PVT cho VQH cũng là hành vi mang tính chất vụ lợi và bị pháp luật nghiêm cấm .

Trong vòng 1 năm, VQH có đóng góp gì cho Cục XTTM hay không ? Không thể có đóng góp gì dù là người có năng lực ,  vì sao :

Phải mất nhiều thời gian tìm hiểu công việc mới ;

Phải mất rất nhiều thời gian và công sức để hoàn thành các khóa học về hành chính công, quản lý nhà nước, các khóa tập huấn về chính trị…

Cho nên có thể khẳng định thêm rằng VQH về Cục không phải là cống hiến sức lực của tuổi trẻ mà chỉ là tạo ra 1 lý lịch đẹp để trở thành hàng ngũ lãnh đạo của Bộ Công thương và từ đó có thế mạnh  về làm lãnh đạo Sabeco ;  Nếu điều chuyển thẳng VQH từ TGĐ PVFI về Sabeco chắc là không thể thành công  , cho nên hành vi điều động VQH về Sabeco hay dưới dạng Sabeco tha thiết xin VQH mang đậm tính chất vụ lợi.