Bên cạnh nhiều vấn đề kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách, bộ máy và đời sống quan trọng, một trong những vấn đề nóng được đặt ra tại Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII là Việt Nam có nên tiếp tục duy trì chính sách mỗi cặp vợ chồng chỉ có hai con như hiện nay. Ông Nguyễn Văn Tân, Phó tổng Cục trưởng Dân số - Kế hóa gia đình (Bộ Y tế) cho biết, Bộ đề xuất 3 phương án điều chỉnh mức sinh.
Cụ thể, phương án 1: Duy trì mức sinh như hiện nay càng lâu càng tốt; thực hiện thông qua vận động mỗi cặp vợ chồng sinh 2 con mà không quy định thành luật với chính sách linh hoạt. Với những địa phương đang sinh nhiều con (hơn 3 con) tiếp tục vận động sinh ít đi để có điều kiện nuôi dạy tốt hơn. Những nơi tỷ lệ sinh thấp (khu vực Đông Nam bộ) phải vận động nâng mức sinh.
Phương án 2, Bộ Y tế đề xuất tiếp tục chính sách sinh ít hơn 2 con, khẩu hiệu mỗi cặp vợ chồng sinh 1 - 2 con, nhằm tiếp tục giảm mức sinh, giảm tốc độ gia tăng dân số.
Phương án 3, Bộ Y tế cho sinh thoải mái, không vận động, không cấp phương tiện tránh thai miễn phí (hiện một nửa cấp miễn phí).
Bộ Y tế ủng hộ phương án nới lỏng chính sách sinh con nhưng không đồng nghĩa các cặp vợ chồng được sinh thoải mái, các địa phương sẽ phải có chính sách điều chỉnh cho sát mức sinh thay thế. Với phương án 3, nhiều chuyên gia lo ngại dân số tăng trở lại. Vì thế, Bộ Y tế mong muốn thực hiện phương án 1.
Dù vậy, đại diện ngành dân số cũng khẳng định việc khuyến khích sinh thêm con ở những vùng mức sinh thấp là rất khó. Theo ông Tân, từ năm 1993 đến nay chính sách dân số chủ yếu là vận động sinh ít con, hầu như không phạt ngoại trừ một số địa phương. Ngay cả với nhóm đối tượng là đảng viên, từ năm 2011 - 2012 cũng đã thay quy định về xử phạt đối với người sinh đến con thứ 5 mới bị khai trừ Đảng, thứ 4 mới cảnh cáo, con thứ 3 khiển trách.
Theo thông tin từ Cục Dân số - Kế hóa gia đình, số con trung bình của phụ nữ tuổi sinh đẻ đã giảm các năm qua, hiện ở mức 2,09 con và duy trì hơn 10 năm qua. Riêng khu vực Đông Nam bộ số con trung bình hiện rất thấp (1,7 con/phụ nữ tuổi sinh đẻ); TP.HCM thấp nhất nước với 1,4 con/phụ nữ tuổi sinh đẻ; Cao nhất thuộc về khu vực trung du và miền núi phía bắc (2,69 con). Tại Hà Nội, số con trung bình là 2,1 con/phụ nữ tuổi sinh đẻ. Dự báo năm 2017 dân số nước ta khoảng 93,4 triệu người.
