SCMP.com, các quốc gia Đông Nam Á gần đây không tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc về những tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông, nhưng các nước này vẫn có thể đưa ra một tuyên bố chung về phán quyết sắp tới của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) có trụ sở ở La Hay ở Hà Lan về vụ Philippines kiện Trung Quốc về những tuyên bố chủ quyền.
Với việc phán quyết của PCA dự kiến được đưa ra vào ngày 12/7 tới, các nhà quan sát cho rằng mức độ tín nhiệm của Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) sẽ bị đe dọa nếu khối này không tìm được một lập trường chung đối với vụ Philippines kiện Trung Quốc.
Giới phân tích ngoại giao cho rằng khối gồm 10 thành viên này cần thể hiện rằng họ có thể gạt bỏ những bất đồng và tránh để ASEAN bị suy yếu hơn nữa bởi một vấn đề gây chia rẽ là làm thế nào để đối phó với một Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn.
Tiến sỹ Daniel Chua của Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore) cho rằng nếu ASEAN muốn không bị chia rẽ thì “trách nhiệm thuộc về chính các nước thành viên ASEAN trong việc đoàn kết lại với nhau. ASEAN không thể chỉ dựa vào các cường quốc bên ngoài để giúp khối gắn kết và thống nhất hơn.”
Trong khi đó, tờ Jakarta Post ngày 10/6 dẫn lời nhà ngoại giao cấp cao Indonesia Derry Aman khẳng định rằng ASEAN đang tìm cách “đạt được một sự đồng thuận chung về một bản tuyên bố có thể đưa ra.”
Giáo sư danh dự thuộc Học viện Quốc phòng Australia Carlyle Thayer nói rằng: “ASEAN sẽ chắc chắn có thể đưa ra một bản tuyên bố chung...nhưng cơ chế xây dựng đồng thuận của ASEAN dường như sẽ làm lu mờ bất kỳ lời lẽ đao to búa lớn nào hoặc một sự ám chỉ nào đến Trung Quốc”.
