Các giải pháp trí tuệ nhân tạo (AI) đã có vị trí ổn định trong toàn bộ thế giới báo chí. Có rất nhiều lĩnh vực mà AI đã, đang và sẽ tiếp tục trở nên hữu ích. Điều này cũng chính xác với tình hình ngành báo chí, tạp chí và sách hiện nay. Mặc dù đây là thực tế, nhưng nhiều tổ chức tin tức vẫn đang băn khoăn rằng liệu AI có thay thế vị trí của các nhà báo, biên tập viên, biên dịch viên hay các vị trí công việc khác liên quan đến báo chí, truyền thông?
1. AI là gì?
Trước tiên, chúng ta cần hiểu chính xác thì AI là gì?
AI (Artificial Intelligence), nói một cách đơn giản, đó là khả năng máy móc bắt chước các kỹ năng của con người như suy luận, học tập hoặc lên kế hoạch. Mục tiêu là thực hiện các nhiệm vụ và cải tiến liên tục các hoạt động dựa trên thông tin thu thập được. Thuật ngữ này liên quan chặt chẽ đến học máy (Machine Learning) và học sâu (Deep Learning). Tuy nhiên, AI là một khái niệm lớn hơn.
 |
| AI đang được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực khác nhau. |
Sự thật là, các giải pháp dựa trên AI có ở khắp mọi nơi. Đôi khi, chúng ta còn không nhận ra chúng ta đang nợ công nghệ này nhiều như thế nào. Dưới đây là một số ví dụ:
Netflix là một trong những nền tảng xem phim trực tuyến phổ biến nhất hiện nay. Khi bạn xem xong một bộ phim trên nền tảng này, nó sẽ cung cấp cho bạn các sản phẩm khác phù hợp với sở thích của bạn.
Netflix có thể thực hiện được điều này là do các hệ thống học tập (learning system) của nó đã phân tích hành vi của người xem và ghi nhớ chúng. Sau đó, dựa trên những dữ liệu thu thập được, Netflix có thể xác định được sở thích của khán giả và đề xuất các bộ phim khác với xác suất cao, phù hợp với thị hiếu người xem.
Một ứng dụng khác - Spotify cũng đã áp dụng các bước tương tự để đề xuất tên bài hát và nghệ sĩ cho thính giả trên cơ sở các bài hát mà họ đã nghe từ trước đến nay.
Những điều tưởng chừng như hiển nhiên và quen thuộc đó thực ra chính là trí tuệ nhân tạo.
Hiện nay, AI được sử dụng ở đâu?
AI được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, ví dụ như chăm sóc sức khỏe, tài chính, vận tải. Theo Harvard Business Review, nó được sử dụng phổ biến nhất trong 4 lĩnh vực: công nghệ thông tin, tiếp thị, tài chính và kế toán và dịch vụ khách hàng.
Trong lĩnh vực báo chí, vai trò của AI cũng không có quá nhiều khác biệt. Ngay từ đầu, các công ty báo chí đã triển khai AI trong bộ phận tiếp thị và phân phối. AI cũng được công nhận là một công cụ có giá trị cho nhóm biên tập và sản xuất tin bài. Các nghiệp vụ cuối cùng trong quy trình sản xuất báo chí sẽ do các cơ quan quản lý và báo chí đảm nhận.
Như vậy, có thể thấy AI với các chức năng hỗ trợ của nó là một công cụ có giá trị cho nhiều bộ phận khác nhau và có thể đưa quá trình sản xuất báo chí lên một tầm cao mới.
AI mang lại cơ hội để cải thiện và tăng tốc các quy trình khác nhau, bao gồm quản lý quy trình biên tập và cải thiện chiến lược quảng cáo. Nói một cách dễ hiểu, AI có thể giúp đỡ các nhà báo mà không thay thế họ.
Vậy, chính xác thì AI có thể giúp các nhà báo như thế nào?
2. Vai trò của "nhà báo AI"
 |
| Không chỉ trong báo chí, nhiều người làm việc trong những ngành nghề khác nhau cho rằng AI có thể khiến họ bị mất việc. |
Khi nghe đến AI trong báo chí, nhiều người đã liên tưởng đến việc viết báo bằng robot. Tất nhiên, những nỗ lực như vậy đã được thực hiện nhưng kết quả không được như mục tiêu đề ra. AI sẽ không thể thay thế hoàn toàn các nhà báo, nhưng nó có thể được sử dụng để củng cố hoạt động kinh doanh cho báo chí ở nhiều cấp độ khác nhau.
AI có những vai trò gì trong báo chí hiện nay?
2.1. Phân tích văn bản tự động
Đây là một chức năng cực kỳ quan trọng trong thời đại xuất bản nội dung trên internet khi chúng ta bị chìm ngập trong vố số những bài viết từ nhiều tác giả khác nhau.
Phân tích văn bản tự động có thể phát hiện các nội dung đạo văn mà không cần đến các thao tác phân tích của con người và do đó, giúp giảm khối lượng công việc biên tập. Chức năng này cũng có thể giúp báo chí giám sát và phát hiện các vi phạm bản quyền trên các nền tảng đăng tin tức của bên thứ ba.
2.2. Bản dịch nội dung
AI đã tạo ra những tiến bộ đáng kể trong việc tạo ra các công cụ tự động hóa bản dịch một cách chuyên nghiệp, giúp cải thiện tính khả dụng cho các nội dung sử dụng những ngôn ngữ khác nhau. AI cũng loại bỏ những rủi ro do lỗi của con người trong quá trình dịch, đồng thời, rút ngắn thời gian giới thiệu nội dung đã dịch.
2.3. Cá nhân hóa nội dung
Điều này cũng giống như trường hợp của Netflix hay Spotify. AI giúp báo chí chuyển sang quản lý nội dung tùy chỉnh trong bài báo và phân khúc đối tượng (audience segmentation). Mỗi nhóm độc giả sẽ nhận được những nội dung riêng biệt. Nhờ chiến lược này, độc giả sẽ nhận được những tin tức, quan điểm phù hợp với sở thích của họ.
2.4. Định dạng tự động
AI giúp đơn giản hóa các quy trình như chỉnh sửa, định dạng và kiểm tra ngữ pháp. Nó tạo điều kiện cho các nhà báo và biên tập viên có thêm thời gian để tập trung vào những thứ quan trọng hơn như sản xuất nội dung chất lượng cao.
2.5. SEO
Có rất nhiều thủ thuật SEO đã được chứng minh trong các tổ chức báo chí. AI giúp cải thiện quá trình này nhiều hơn. Nó có thể thực hiện các hành động như nghiên cứu từ khóa, tối ưu hóa hiệu suất và phân phối. Kết quả sẽ là tăng đáng kể mức độ liên quan và khả năng hiển thị nội dung.
2.6. Hợp đồng và quyền
Vấn đề ở đây không phải là chuẩn bị các hợp đồng nhờ AI. Đôi khi, các công ty báo chí cần nhanh chóng xác định các điều khoản từ những hợp đồng cụ thể. Quá trình này có thể được thực hiện dễ dàng hơn nhờ AI, cho phép các tổ chức báo chí tự động tìm kiếm tài liệu.
2.7. Tự động gắn thẻ văn bản
 |
Đây là ứng dụng phổ biến nhất của công nghệ AI trong báo chí. Đó là tất cả về việc sử dụng gắn thẻ siêu dữ liệu (megadata) nhằm cải thiện khả năng khám phá nội dung.
Khi tạo một bài báo trực tuyến, các nhà báo thường dựa vào việc gắn thẻ tự động có sẵn trong CMS hoặc thêm thẻ theo cách thủ công. Tự động hóa gắn thẻ giúp nhà báo phân loại nội dung nhanh hơn, tiết kiệm được nhiều thời gian hơn.
2.8. Chatbot
Các nhà xuất bản có thể tạo ra các bot thông minh để tự động hóa và cá nhân hóa việc tương tác với độc giả. Các bot được sử dụng rộng rãi trong ngành báo chí trực tuyến dưới dạng chatbot. Một bot có thể học ngôn ngữ của con người và trả lời các câu hỏi thay con người. Bot cũng thực hiện nhiều chức năng khác trong quá trình làm báo.
2.9. Tiếp thị qua e-mail
AI có thể cải thiện các chiến lược tiếp thị của báo chí bao gồm tiếp thị qua e-mail. AI khá hữu ích với việc cá nhân hóa email. Theo Zeta - một công ty tiếp thị trong mảng quản lý vòng đời khách hàng (Customer lifecycle management -CLM), trung bình, tỷ lệ mở email tĩnh (bao gồm các địa chỉ liên hệ có trong cơ sở dữ liệu của bạn cho đến thời điểm bạn tạo danh sách và các email có được từ các phương thức đăng ký ngoại tuyến) trong ngành truyền thông và báo chí là khoảng 19,24%.
Số liệu tương tự cho các email được cá nhân hóa (là email được gửi bởi các công ty sử dụng dữ liệu của người đăng ký để cung cấp cho họ những ưu đãi phù hợp hơn và đảm bảo trải nghiệm giao tiếp tích cực) tăng lên đến 63,22% (tỷ lệ nhấp là 13,16% so với 26,29% tương ứng). Chính các con số trên đã chứng minh sự khác biệt.
Trên đây chỉ là một số vai trò chính của AI trong ngành báo chí, danh sách sẽ còn nối dài miễn là công nghệ tiếp tục phát triển.
3. Ví dụ thành công về việc áp dụng AI trong báo chí
Nhiều tổ chức báo chí đang sử dụng AI để lập báo cáo cổ đông (shareholder report), tài liệu pháp lý, thông cáo báo chí, báo cáo chung và các bài bài báo sơ lược…
 |
3.1. Forbes
Tạp chí Forbes đã triển khai một nền tảng CMS (Hệ thống quản lý nội dung) được hỗ trợ bởi AI có tên là Bertie. Đó là một nền tảng đăng tin tức bằng AI, được thiết kế đặc biệt cho nội bộ tòa soạn bao gồm các nhà báo, mạng lưới cộng tác viên chuyên nghiệp và đối tác.
Bertie cung cấp cho họ các chủ đề đang thịnh hành trong thời gian thực, đề xuất các cách tạo tiêu đề hấp dẫn hơn và những hình ảnh liên quan. Ngoài ra, Forbes cũng thường triển khai nhiều giải pháp AI mới để giúp công việc của nhân viên trở nên dễ dàng hơn.
3.2. The Washington Post
Tờ The Washington Post đã giới thiệu Heliograf - một công nghệ AI để sản xuất tin bài tự động để đưa tin về các sự kiện địa phương. Heliograf có thể tạo ra toàn bộ các bài báo từ dữ liệu thu thập được, cho phép công nghệ này đưa tin về tất cả các trận bóng đá của trường trung học khu vực Washington, DC hàng tuần. Nhờ đó, The Washington Post có thể đưa tin về bất kỳ trận đấu nào mà họ có dữ liệu và người hâm mộ có thể theo dõi vào ngay thời điểm mà nó diễn ra.
3.3. Bloomberg
Bloomberg sử dụng một giải pháp AI có tên là Cyborg. Hệ thống này có thể hỗ trợ các phóng viên đưa ra hàng nghìn bài viết dựa trên các báo cáo thu nhập hàng quý của các công ty. Cyborg có thể mổ xẻ một báo cáo tài chính ngay khi nó xuất hiện và lập tức trả về một câu chuyện tin tức có bao gồm các sự kiện và số liệu thích hợp nhất.
Việc sử dụng AI ngày càng trở nên phổ biến hơn các tổ chức báo chí lớn có vị trí ổn định trên thị trường. Khả năng tài chính dồi dào có thể cho phép những họ mạnh tay chi tiền cho loại hình phát triển này. Tuy nhiên, vẫn có một số thách thức khi báo chí áp dụng các cải tiến của AI và khó khăn về tài chính là một trong những thách thức tiêu biểu.
4. Những thách thức của báo chí đối với việc triển khai các giải pháp AI
Khó khăn chính trong việc triển khai AI là vấn đề tài chính. Nhiều tổ chức tin tức cho rằng cần phải đầu tư một khoản tiền lớn và lợi nhuận từ nó cũng không chắc chắn. Ngoài ra, sự ra đời của những công nghệ mới như vậy đòi hỏi tổ chức phải có những nhân viên được trang bị thêm nhiều kỹ năng công nghệ. Điều này cũng làm phát sinh thêm chi phí.
Bên cạnh vấn đề tài chính, những khó khăn như việc thiếu số lượng dữ liệu đào tạo (training data), thiếu chiến lược dữ liệu, thiếu kiến thức, chưa sẵn sàng hoặc chưa chắc chắn để áp dụng các cải tiến này, sự thiên vị và sai lầm của AI… cũng là những thách thức đang cản trở việc triển khai AI trong quá trình làm báo.
Giải pháp tốt nhất để xoa dịu nỗi sợ hãi và do dự là cho mọi người thấy được thật nhiều lợi ích từ việc triển khai AI. Điều này có thể đạt được bằng cách giáo dục và đưa ra các ví dụ về các báo, tạp chí thành công khi sử dụng AI.
5. Phương pháp tiếp cận AI trong tương lai
Theo State of Digital Publishing, có 3 điểm nhấn chính khi tiếp cận AI trong lĩnh vực báo chí:
Thứ nhất, AI sẽ không thay thế các nhà báo, nhưng nó có thể giúp các tổ chức báo chí tăng cường hoạt động kinh doanh cốt lõi.
Thứ hai, đầu tư vào AI không có nghĩa là con người sẽ ít việc làm đi.
Thứ ba, các khoản đầu tư tối thiểu vào AI vẫn có thể đem về lợi nhuận cho các tổ chức báo chí.
Tự động hóa đã có tác động mạnh mẽ trong việc cải thiện tạo, phân phối, tiêu thụ nội dung và nó rất quan trọng đối với báo chí trong tương lại. AI đã và đang cải thiện các quy trình làm báo và vai trò của của nó sẽ chỉ tăng lên chứ không giảm đi. Cuối cùng, mọi phương pháp chỉ đạt được hiệu quá lớn nhất khi AI và con người “hợp tác” với nhau.
Theo State of Digital Publishing
