Sự bùng nổ giao diện não-máy tính
Năm 1995, bộ phim "Ghost in the Shell" (Vỏ bọc ma) chuyển thể từ truyện tranh ra mắt, 4 năm sau, bộ phim "The Matrix" (Ma trận) dựa trên thế giới quan của "Ghost in the Shell" trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Họ đã cấy ghép trí tưởng tượng ban đầu về "giao diện não-máy tính" trong tâm trí người hâm mộ điện ảnh trên toàn thế giới: các nhân vật chính kết nối với máy tính thông qua một con chip điện tử được cấy vào đầu.
Trong vài thập kỷ trở lại đây, trong trí tưởng tượng của con người, giao diện não - máy tính dường như đã trở thành chìa khóa để loài người tiến hóa và trở thành loài tiếp theo.
 |
Vì lý do này, nhà triết học khoa học người Mỹ Hilary Putnam cũng đã đưa ra một giả thuyết gọi là "Brain in a vat" (BIV): Nếu bộ não được ngâm trong một chiếc bồn chứa đầy dung dịch dinh dưỡng, các đầu dây thần kinh của não sẽ được kết nối với máy tính, máy tính liên tục gửi thông tin đến não, bao gồm thông tin như "cảm giác", sau đó não sẽ nghĩ rằng nó đang sống trong thế giới thực.
Sau khi Musk thành lập Neuralink, một công ty giao diện máy tính-não vào năm 2016, truyền thông Mỹ Wait But Why đã từng nhận xét: "Neuralink đã thành công vượt qua những thách thức và thành tựu kỹ thuật của Tesla và SpaceX. Hai mục tiêu còn lại của công ty là xác định lại những gì con người sẽ làm trong tương lai, và con người sẽ tiến hóa thế nào trong tương lai".
Mục tiêu của Musk rất rõ ràng: tích hợp não người với máy tính để trở thành một "cyborg", giúp con người và AI đạt được sự cộng sinh. Tức là, một ngày nào đó chúng có thể giúp con người tải lên và tải xuống các ý tưởng, dữ liệu và thông tin giống như máy tính thông qua trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, cho đến ngày nay, làm thế nào để công nghệ vốn được bàn tán sôi nổi và đặt nhiều kỳ vọng này có thể thay đổi cuộc sống hàng ngày của con người? Chúng ta vẫn khó có thể nhìn thấy bóng dáng của giao diện não-máy tính trong cuộc sống thực.
Trên thực tế, vào khoảng năm 2016 khi Musk thành lập Neuralink, một số lượng lớn các công ty khởi nghiệp giao diện não-máy tính đã ra đời. Những gã khổng lồ như IBM, Qualcomm và Facebook đã nhập cuộc; tại Trung Quốc, các công ty như BrainCo, Neuracle, NeuraMatrix và BrainUp cũng liên tiếp nhận được đầu tư từ các quỹ nổi tiếng.
Sự bùng nổ của các cuộc thảo luận về giao diện não-máy tính trong dư luận cũng bắt đầu vào thời điểm đó.
BrainUp cũng ra đời trong cơn sốt làn sóng này. Khi Tiến sĩ Lu Shuqiang, người sáng lập BrainUp, đang học tại MIT, ông nghe nói rằng Elon Musk đang thiết lập các giao diện não-máy tính và đưa ra thế hệ phương pháp tương tác tiếp theo.
Vào thời điểm đó, ông nhận ra, "Chúng ta đã trải qua thời kỳ không có máy tính hay điện thoại, và sau đó là máy tính để bàn, máy tính xách tay và điện thoại thông minh. Chúng ta biết rõ rằng phải có một thế hệ tiếp theo của các phương thức tương tác. Phương thức tương tác phải là các thay đổi đối với cách thông tin được truyền đi".
Ngoài ra, ông cảm thấy rằng trí tuệ nhân tạo đã thúc đẩy một bước đột phá to lớn trong giao diện não-máy tính. "Trong làn sóng khởi nghiệp giao diện máy tính-não này, trí tuệ nhân tạo có thể chiếm 50 đến 60%".
Tuy nhiên, theo tiến độ nghiên cứu và phát triển giao diện não - máy tính hiện nay trên thế giới, mục tiêu "thay thế điện thoại di động thành cổng tương tác giữa người và máy tính thế hệ tiếp theo" vẫn còn một chặng đường dài phía trước với triển vọng kinh doanh thất thường.
Đây cũng là một câu hỏi mà tất cả các doanh nhân giao diện não-máy tính phải đối mặt: làm thế nào để công ty có thể đạt được doanh thu trong hiện tại để hỗ trợ đầu tư cho R&D và hướng tới tương lai xa?
Những sản phẩm "giao diện não-máy tính" đang ra đời
 |
| Giao diện não-máy tính yêu cầu một con chip cấy vào não. Ảnh: Bloomberg |
"Tôi khá rõ ràng rằng sẽ mất ít nhất 5 năm để công nghệ não-máy tính thay thế điện thoại di động và hình thành thế hệ tương tác tiếp theo, và cũng có thể là 10 hoặc 20 năm nữa", tiến sĩ Lu Shuqiang nói với Geek Park.
Thông qua hợp tác với Đại học Thanh Hoa và ba bệnh viện hàng đầu, BrainUp đã xây dựng một nền tảng điện toán dữ liệu phát triển độc lập. Vào tháng 6/2021, họ đã phát hành sản phẩm SleepUp dành cho người tiêu dùng, bắt đầu thương mại hóa từ vấn đề giấc ngủ. Đây là phiên bản mini của "giao diện não-máy tính".
 |
Buổi giới thiệu sản phẩm SleepUp của BrainUp |
Sản phẩm SleepUp có kích thước nhỏ, chỉ nặng 38g và bề mặt của thân máy được làm bằng silicone cấp y tế. SleepUp khớp một cách thông minh phản ứng sóng âm thanh của các dải tần số và cường độ khác nhau bằng cách xác định các sóng não sinh học của cơ thể con người, theo sự phân bố và thay đổi trạng thái tín hiệu thần kinh của não.
Bằng cách kết hợp các sóng âm thanh với các đặc điểm cụ thể, trạng thái của các tín hiệu thần kinh não có thể được cảm ứng để chuyển dần từ trạng thái hưng phấn sang trạng thái bình tĩnh. Vì vậy, mọi người có thể được đưa từ trạng thái thức sang trạng thái ngủ hoặc trạng thái thiền định.
Sức khỏe giấc ngủ là một nhánh của lĩnh vực khoa học não bộ, nhưng nó chứa đựng một thị trường rộng lớn, đây cũng là lý do quan trọng khiến BrainUp chọn bước vào thị trường giấc ngủ.
Ông Lu nói: "Trong 10 hoặc 20 năm tới, tôi nghĩ rằng các lĩnh vực mà khoa học não bộ và giao diện não-máy tính sẽ được triển khai hoặc có thể mang lại những thay đổi lớn là chẩn đoán và điều trị các bệnh thần kinh, trầm cảm, chứng tự kỷ, bệnh Parkinson, động kinh,...
Công nghệ giao diện não-máy tính trong tương lai được kỳ vọng sẽ điều trị một số bệnh nan y và có cơ hội thay thế một số phẫu thuật trước đây vốn phải phẫu thuật sọ não để giúp cải thiện phục hồi các bệnh não".
 |
| Robot phẫu thuật giao diện máy tính - não xâm lấn V2 do Musk và Neuralink phát triển |
Do đó, hầu hết tất cả các công ty khởi nghiệp giao diện não-máy tính hiện nay đều đang bước chân vào lĩnh vực y tế, ngay cả khi họ đang hướng tới là "thế hệ tương tác giữa con người và máy tính tiếp theo" và "kỷ nguyên tích hợp con người-máy tính" trong tương lai.
BrainCo, một công ty giao diện não-máy tính từ Trung Quốc, cung cấp các sản phẩm chân tay giả thông minh cho người khuyết tật thông qua công nghệ giao diện não-máy tính. Ngày 29/8/2020, Musk cho ra mắt thế hệ sản phẩm giao diện máy tính não Neuralink mới nhất: một con chip N1 có kích thước bằng đồng xu có thể cấy vào não cho phép một người bị bại liệt điều khiển điện thoại thông minh hoặc máy tính bằng suy nghĩ.
5 năm sau, chúng ta đang ở đâu?
Giống như Elon Musk, Han Bicheng, người sáng lập BrainCo và Tiến sĩ tại Trung tâm Khoa học Não bộ tại Đại học Harvard, cũng là người ủng hộ khái niệm "cyborg". Ông cho rằng giao diện não-máy tính trong tương lai có hai chức năng: điều đầu tiên là tạo ra con người, điều thứ hai là tạo ra siêu nhân.
Nói cách khác, "Chúng ta chắc chắn sẽ trở thành người máy trong tương lai, và sự tích hợp giữa con người và máy móc sẽ trở nên thuần thục hơn". Ví dụ, việc lắp chân giả thông minh cũng là một kiểu tích hợp giữa con người và máy móc.
Ông Lu Shuqiang dự đoán, "Trong 5 năm tới, người ta ước tính rằng các giao diện não-máy tính sẽ phổ biến như nhận dạng hình ảnh, bao gồm điều trị sức khỏe tâm thần và não. Trong 10 đến 20 năm tới, lạc quan hơn, nó sẽ cho phép mọi người tương tác và trao đổi ý tưởng trong một thế giới ảo".
Zhang Bo, một viện sĩ của Học viện Khoa học Trung Quốc, tin rằng giao diện não-máy tính là một lĩnh vực mà Trung Quốc có cơ hội tốt để dẫn đầu thế giới. "Nếu Trung Quốc muốn bắt kịp trình độ thế giới ở cấp độ công nghiệp hoặc cấp độ nghiên cứu khoa học, cách duy nhất là từ giai đoạn đầu phát triển của ngành công nghiệp này".
Ông Zhang cảm thấy rằng trong lĩnh vực giao diện não-máy tính, vạch xuất phát của mọi người gần như giống nhau.
Là một công nghệ có lịch sử hơn 40 năm, giao diện não-máy tính là một kỹ thuật hệ thống có yêu cầu cao và phức tạp, có nhiều ứng dụng và liên quan đến nhiều lĩnh vực.
Dù thế nào đi nữa, về hình thức sản phẩm đích hay lộ trình phát triển, giao diện não-máy tính không còn bí ẩn nữa, và độ "chắc chắn" của nó ngày càng cao: từ lĩnh vực y tế, "tưởng tượng về tương tác giữa con người và máy tính" sẽ ngày càng rõ ràng hơn.
Theo Geek Park
