Ngày 11/8/2011, Steve Jobs từ chức CEO Apple. Nhiều người không khỏi tự hỏi liệu kỷ nguyên đổi mới của Apple mà Jobs khởi xướng và dẫn dắt có kết thúc tại đây. Tuy nhiên, ít ai ngạc nhiên khi Tim Cook kế nhiệm.
Tim Cook đã điều hành Apple trong một khoảng thời gian nhất định khi Steve Jobs bị bệnh. Và ông chỉ bắt đầu tiếp quản vĩnh viễn vị trí của cố CEO Steve Jobs vào ngày 24/8/2011.
Mike Slade, cựu cố vấn chiến lược cho Jobs, cho biết: "Steve nói với tôi rằng ông ấy hoàn toàn tin tưởng Tim. Đây có lẽ là lời khen ngợi cao nhất mà Jobs có thể dành cho Tim Cook".
Vài tuần trước khi Jobs qua đời, Cook chính thức đảm nhận vị trí CEO của Apple. Ngày 25/8 là kỷ niệm mười năm Cook nhậm chức. Từ mười năm trước, những nghi ngờ về việc Apple trong "kỷ nguyên Cook" có thể tạo ra sản phẩm nổi tiếng tiếp theo hay không chưa bao giờ biến mất, nhưng ít ai có thể phủ nhận thành công của Cook ngày nay.
Dẫn dắt Apple trở thành công ty công nghệ có giá trị nhất thế giới
Mười năm trước, doanh thu hàng năm của Apple là 108 tỉ USD. Năm nay, doanh thu hàng năm của Apple dự kiến đạt khoảng 370 tỉ USD. Vài ngày trước khi Jobs từ chức, Apple đã vượt qua Exxon Mobil, trở thành công ty lớn nhất thế giới theo giá trị vốn hóa thị trường - 343 tỉ USD.
Tuần này, giá cổ phiếu của Apple đã đạt mức cao mới, với giá trị thị trường vượt mức 2,4 nghìn tỉ USD - tỷ suất sinh lợi trung bình hàng năm là 22%.
Theo thống kê, một tháng sau khi Cook nhậm chức, Apple có 60.400 nhân viên toàn thời gian. Theo thống kê vào mùa thu năm ngoái, Apple hiện có 147.000 nhân viên toàn thời gian trên khắp thế giới.
Apple dưới thời Steve Jobs nhìn chung định hình bởi những sáng tạo sản phẩm mới mang tính cách mạng, thay đổi hoàn toàn ngành công nghiệp. Trong khi đó, Tim Cook đã biến Apple thành tập đoàn khổng lồ theo đuổi mục tiêu tốc độ tăng trưởng bằng việc xây dựng đế chế sản phẩm và dịch vụ quanh những sáng tạo cách mạng của người tiền nhiệm.
Nhà phân tích Ben Wood của CCS Insight cho biết: "Tôi nghĩ rằng khi Cook mới tiếp quản, mọi người đều nói rằng ông ấy không giỏi, ông ấy không có sức hấp dẫn như Jobs. Phong cách của Cook là an toàn nhưng bảo thủ. Thực tế, hãy tìm hiểu sâu hơn. Apple đã đạt được kết quả thật đáng kinh ngạc dưới thời Cook".
Wood cho rằng dưới góc nhìn của các nhà đầu tư, Cook đã "biến dòng iPhone trở thành sản phẩm điện tử tiêu dùng có lợi nhuận cao nhất trong lịch sử". Và ông cũng đã biến người dùng iPhone thành người tiêu dùng hàng tháng của các dịch vụ kỹ thuật số như App Store, Apple Music và iCloud của Apple.
Hai sản phẩm thành công nhất trong thời đại Cook là Apple Watch và AirPods, doanh số cũng "nhiều hơn hầu hết tất cả các sản phẩm điện tử trên thị trường".
Cook đã làm việc tại Apple trong 23 năm và hiện là một trong những CEO được trả lương cao nhất ở Mỹ. Mới đây, ông đã nhận được khoản tiền thưởng 750 triệu USD, phản ánh hiệu suất làm việc của ông tại "Táo khuyết" trong 10 năm qua. Khoản tiền thưởng dành cho ông Cook tương đương khoảng năm triệu cổ phiếu của Apple.
Apple đang phải đối mặt với nhiều thách thức, nhưng Tim Cook vẫn là "kim chỉ nam"
Cook không chỉ dẫn dắt Apple liên tiếp gặt hái được thành công về tài chính mà còn đóng vai trò là "nhà ngoại giao" và "nhà hoạt động nhân quyền" của Apple.
Nhiều người từng làm việc với Cook chỉ ra rằng ông rất chú trọng đến nhân quyền. Họ cảm thấy rằng việc Cook trở thành người đầu tiên trong số các CEO doanh nghiệp thuộc nhóm Fortune 500 công khai bản thân là người đồng tính vào năm 2014 có ý nghĩa rất lớn với cộng đồng.
Nếu như CEO Amazon Jeff Bezos công khai mối thù với Tổng thống, hay Facebook có mức độ tiếp cận Tổng thống ở mức thấp, Tim Cook đã không ngại gặp gỡ công khai với cựu Tổng thống Trump nhằm xoa dịu chiến tranh thương mại và tìm kiếm mức thuế có lợi nhất định đối với Apple.
Cook cũng định vị Apple là người bảo vệ quyền tự do và quyền riêng tư, kêu gọi tăng cường giám sát và chỉ trích một số doanh nghiệp và cá nhân dựa vào việc thu thập dữ liệu và thông tin cá nhân để trục lợi. Một số người ủng hộ quyền riêng tư cho rằng Apple là một trong số ít những gã khổng lồ công nghệ không sử dụng dữ liệu người dùng làm nguồn thu nhập.
Ngày nay, hoạt động kinh doanh của Apple đã bao phủ khắp thế giới, nhưng điều này cũng mang đến những thách thức mới cho công ty. Ví dụ như Mỹ đã áp đặt thuế quan đối với các bộ phận và sản phẩm nhập khẩu của Apple và nhiều quốc gia không hài lòng với cách hoạt động của các cửa hàng ứng dụng App Store của Apple.
 |
| App Store đối mặt với khiếu nại về chống độc quyền |
Trong những năm gần đây, Apple App Store đã gặp phải một số lượng lớn các khiếu nại về chống độc quyền. Vào ngày 30/4 năm nay, Ủy ban châu Âu chính thức cáo buộc Apple đặt ra các quy tắc hạn chế cho App Store của mình, buộc các nhà phát triển phải sử dụng hệ thống thanh toán trong ứng dụng của riêng Apple và ngăn các nhà phát triển thông báo với người dùng rằng có các tùy chọn mua hàng khác.
Về vấn đề này, Apple cũng đưa ra những nhượng bộ lớn trong chính sách của App Store. Quan trọng nhất trong số đó là việc các nhà phát triển được phép gửi email trực tiếp cho người dùng thông báo "về các phương pháp thanh toán khác bên ngoài ứng dụng iOS".
Tuy nhiên, rắc rối vẫn chưa kết thúc. Tại Mỹ, Apple phải đối mặt với vụ kiện của Epic Games - nhà phát triển của Fortnite. Cuối năm nay, thẩm phán ở California sẽ đưa ra phán quyết liệu Apple có vi phạm luật chống độc quyền hay không.
Các cơ quan quản lý và đối thủ cạnh tranh đang để mắt tới App Store, một trong những dịch vụ kỹ thuật số "hái ra tiền" của Apple, cáo buộc Apple tính phí bất công đối với các nhà phát triển ứng dụng trong App Store.
Nhưng theo quan điểm của một số người, với nhiều năm xây dựng lòng tin, Tim Cook có đủ khả năng giúp Apple an toàn vượt qua cơn bão pháp lý hiện tại.
Liệu chiếc "iPhone" tiếp theo có thể ra đời?
 |
| iPhone 13 của Apple sắp ra mắt |
Ngoài ra, trong hơn 10 năm qua, Apple đã phải đối mặt với câu hỏi "sản phẩm lớn tiếp theo" có thể là gì. Một giám đốc điều hành ở Thung lũng Silicon nói rằng Cook đã phải đối mặt với nhiều chỉ trích trong thập kỷ qua. Trong số đó, điều mà ông muốn phá bỏ và cũng là chỉ trích ác ý nhất rằng ông chưa cho ra đời sản phẩm nào có thể so sánh được với iPhone.
Mặc dù công ty đã và đang đầu tư rất nhiều vào nghiên cứu xe điện tự lái, nhưng ngày ra mắt có thể sẽ kéo dài vài năm, và hướng đi của dự án này vẫn đang thay đổi.
Apple cũng tham gia vào lĩnh vực y tế, chẳng hạn như cho phép người dùng lưu trữ hồ sơ bệnh án và giao tiếp với bác sĩ. Nhưng ngoài Apple Watch, Apple không phát hành bất kỳ phần cứng sức khỏe nào.
Ngoài ra, Apple cũng đang phát triển các sản phẩm thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR), dự kiến sẽ ra mắt các phiên bản sớm sớm nhất vào năm sau, tuy nhiên đây vẫn là một danh mục mới chưa được người tiêu dùng đón nhận.
Ai có thể thay Tim Cook tiếp quản Apple?
Với vị thế và thành tựu của Apple ngày nay, việc kế nhiệm Cook có thể khó hơn so với khi Cook thay thế Jobs, điều này cũng khẳng định sự thành công của Cook.
Giờ đây, khi "thời đại Cook" bước sang thập kỷ thứ hai, ngày càng có nhiều tin đồn về sự ra đi của ông.
Khi được hỏi liệu ông có dẫn dắt Apple trong mười năm tới hay không, Cook trả lời: "Mười năm nữa? Có lẽ là không. Nhưng tôi có thể nói với bạn rằng tôi cảm thấy tuyệt vời ngay bây giờ và ngày tháng từ chức đã không còn trong suy nghĩ của tôi. Tuy nhiên 10 năm nữa là một khoảng thời gian dài, và có lẽ không phải là 10 năm nữa".
 |
| Ai sẽ thay thế thuyền trưởng Tim Cook lãnh đạo Apple trong tương lai? |
Nếu Cook đang xem xét từ chức thì thế hệ lãnh đạo "lão làng" của Apple có thể rời công ty không chỉ có một người.
Các giám đốc điều hành nội bộ của công ty là những gương mặt quen thuộc tại các sự kiện quan trọng của Apple, hoặc những giám đốc điều hành từ thời Jobs, những người đã làm việc chăm chỉ tại Apple trong nhiều thập kỷ.
Phó chủ tịch cấp cao mảng dịch vụ và phần mềm trực tuyến Eddie Cue và Phó chủ tịch cấp cao phụ trách marketing Greg Joswiak, năm nay đều 56 tuổi, gia nhập Apple lần lượt vào năm 1989 và 1986. Giám đốc điều hành Jeff Williams năm nay 58 tuổi, ông gia nhập Apple năm 1998.
Giám đốc bán lẻ Deirdre O'Brien đã làm việc tại Apple 30 năm. Giám đốc phần mềm Craig Federige lần đầu tiên gia nhập Apple vào năm 1997, khi Apple mua lại công ty máy tính NeXT của Jobs và đưa Jobs một lần nữa trở thành CEO của Apple.
Nhưng trong những năm gần đây, đội ngũ cốt cán từ "thời đại Jobs" đã bắt đầu tan rã. Năm 2019, Johnny Ivey, giám đốc thiết kế lâu năm, từ chức sau 27 năm làm việc tại Apple. Năm ngoái, Phil Schiller, một người bạn thân của Jobs và chịu trách nhiệm về mảng tiếp thị của App Store và Apple, cũng đã từ chức.
Giờ đây, Apple có thể nhận ra rằng không chỉ mình Cook sẽ rời đi, vì vậy họ bắt đầu để thế hệ giám đốc điều hành mới thường xuyên lộ diện trong các buổi ra mắt sản phẩm trực tuyến.
Ngoài ra, Apple cũng cho biết, những nhân sự cống hiến lâu năm (thời gian làm việc trên mười năm) sẽ được công ty khen thưởng, một phần do nhân sự bên ngoài thường khó thích nghi với văn hóa doanh nghiệp của công ty.
Cook đã lãnh đạo Apple trong mười năm với phong cách quản lý tỉ mỉ và thận trọng. Mặc dù ông ấy sẽ không rời khỏi vị trí CEO ngay lập tức, nhưng Apple chắc chắn đã chuẩn bị kế hoạch để đảm bảo sự tiếp tục của ban lãnh đạo.
Một nhân viên kinh doanh quen thuộc với Apple cho rằng, CEO tiếp theo có thể là lãnh đạo sản phẩm chứ không phải lãnh đạo điều hành như Cook. Người này nói: "Apple đã đúng, họ không cố tình thay thế Jobs. Có lẽ điều Apple cần là một nhà lãnh đạo có tầm nhìn mới".
Trong những năm qua, điểm nóng cho người kế nhiệm Cook là Giám đốc điều hành hiện tại của Apple, Jeff Williams. Cook cũng là giám đốc điều hành trước khi kế nhiệm Jobs, và Williams được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành vào năm 2014.
Tại các sự kiện phát biểu quan trọng của Apple, ông Williams cũng thường xuyên xuất hiện, gặp gỡ hàng triệu khán giả trên khắp thế giới, ra mắt Apple Watch mới và giới thiệu các dự án sức khỏe của Apple. Những dự án về sức khỏe đã dần trở thành một phần quan trọng trong tương lai của Apple.
 |
| Giám đốc điều hành Jeff Williams |
Nhưng đây chỉ là suy đoán bên ngoài. Apple luôn kín tiếng về các kế hoạch sản phẩm và không bao giờ đề cập đến người kế nhiệm tiếp theo. Tuy nhiên, hướng dẫn quản trị công ty của Apple quy định rằng hội đồng quản trị của công ty phải "tiến hành đánh giá hàng năm về kế hoạch kế nhiệm và quá trình quản lý của các nhà lãnh đạo cấp cao, bao gồm cả Giám đốc điều hành".
Cuối tháng 9 năm ngoái, một số nguồn tin tiết lộ về việc Apple đưa ra quyền chọn cổ phiếu 76 triệu USD để giữ chân Tim Cook tại vị cho đến năm 2025. Tất nhiên, bất kể động thái tiếp theo của Apple là gì, Cook vẫn là người điều hành ổn định.
Việc có rời đi hay không và khi nào rời đi là tùy thuộc vào bản thân ông Cook. Một nhà đầu tư của Apple nói rằng một hợp đồng mua lại tạo ra kỷ nguyên mới có thể là một kết thúc hợp lý. Một thương vụ mua lại quan trọng có thể là bức màn khép lại hoàn hảo cho Cook, giống như khi Disney hoàn tất thương vụ 71 tỉ USD mua lại 20th Century Fox cũng là lúc CEO Robert Iger chính thức từ chức.
Theo Sina
