|
| Hiện tượng băng tan do ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Ảnh: Zhihu |
Với mỗi hoạt động không tạo ra khí thải carbon, một cây ảo có thể được nuôi dưỡng và theo thời gian, một cây thật có thể được trồng trên sa mạc Gobi. Tại Trung Quốc, hầu hết các hoạt động tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải của cá nhân đều tập trung tại ứng dụng Ant Forest.
Khi người dùng thanh toán hóa đơn trực tuyến hay lựa chọn đi lại bằng phương tiện công cộng, những hoạt động này sẽ được ứng dụng chuyển thành điểm để nuôi các cây xanh ảo. Khi đủ điểm, người dùng có thể chọn đổi cây ảo thành một cây xanh thực thụ. Mọi chi phí trồng cây sẽ do Ant Financial chi trả. Cơ chế của ứng dụng là "phần thưởng". Mặc dù vậy, tác dụng lớn hơn mà Ant Forest mang lại là tăng "niềm vui xã hội".
Gần đây, hàng loạt sản phẩm tương tự đã xuất hiện, ngược lại với Ant Forest, cơ chế của một số ứng dụng mới nổi là "trừng phạt". Mỗi hành vi hàng ngày của bạn sẽ được quy ra lượng khí thải carbon tương ứng. Khi con số quá cao, bạn có thể giảm bớt lượng khí thải carbon bằng cách "nộp phạt". Có vẻ như đây là một điều "không tưởng", nhưng một số sản phẩm đã thu hút sự chú ý của công chúng và nhận được khoản tài trợ trong hai năm qua.
Mặc dù ý tưởng khá mới lạ nhưng các câu hỏi tiếp theo là các ứng dụng này có đủ sức giáo dục nhận thức bảo vệ môi trường của người dùng và liệu chúng có thể trở thành một mô hình kinh doanh bền vững hay không?
15 USD cho một "phiếu chuộc lỗi"
 |
| Ảnh: Wren |
Wren là một công ty khởi nghiệp về giảm lượng khí thải carbon và hỗ trợ các dự án giảm lượng khí thải carbon. Công ty khởi nghiệp có trụ sở tại San Francisco gần đây đã huy động được 1,5 triệu USD từ Union Square Ventures (USV) và người đồng sáng lập Y Combinator (YC) Paul Graham.
Đầu tiên, Wren tạo báo cáo lượng khí thải carbon cá nhân thông qua một số câu hỏi, chẳng hạn như "Bạn có bao nhiêu chuyến bay dài / ngắn một năm?", "Nhà có bao nhiêu mét vuông?", "Bạn thường ăn thịt đỏ hoặc tiêu thụ các sản phẩm sữa như thế nào?" và các câu hỏi tương tự như vậy. Những hành vi cụ thể này sẽ được chuyển thành mức tiêu thụ carbon trung bình.
 |
| Ảnh: Wren |
Lượng khí thải carbon bình quân đầu người hàng năm của Trung Quốc là 9 tấn. Với con số này, bạn cần phải trả 13,57 USD mỗi tháng để trung hòa carbon. Tất nhiên, con số càng cao thì chi phí bù đắp càng cao.
Với số tiền này, Wren sẽ làm được gì cho bạn? Sau khi trừ chi phí hoạt động, Wren sẽ tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường và trung hòa carbon toàn cầu thông qua tài trợ. Tại rừng nhiệt đới Amazon, Wren đã tài trợ cho một quỹ sử dụng hình ảnh vệ tinh và máy bay không người lái để phát hiện và ngăn chặn các vụ phá rừng trái phép.
Một sản phẩm khác, Joro, đã áp dụng một mô hình sản phẩm tương tự và nhận được 2,5 triệu USD khoản đầu tư vào năm ngoái. So với Wren, Joro thực hiện thêm một bước nữa. Ứng dụng kết nối với thẻ tín dụng của người dùng và tự động ước tính lượng khí thải carbon từ giao dịch mua của người dùng.
Tuy nhiên, thẻ tín dụng không thể đồng bộ hóa với Joro cho mọi chi tiết mua hàng. Ước tính của Joro đến từ đâu? Người phát ngôn của Joro giải thích, "Chúng tôi có thể biết rằng người dùng đã chi 100 USD để đến Whole Foods và thông qua nghiên cứu về họ để biết chế độ ăn uống của họ trong một tuần ... Từ sự kết hợp chéo của thông tin này, chúng tôi suy ra lượng khí thải carbon mà một người chi tiêu một USD sẽ tạo ra, và cung cấp một bản ghi lượng khí thải carbon theo thời gian thực".
Một số nhà đầu tư nói rằng Wren đã thuyết phục họ rằng chìa khóa để đầu tư là tính minh bạch. Trước đây, mọi người ngần ngại đầu tư vào các công trình phúc lợi công cộng vì không đủ minh bạch, ví dụ như họ băn khoăn liệu cây có thực sự được trồng không? Phương pháp của Wren là thường xuyên đo lường số lượng cây đã được trồng và công bố tọa độ GPS của chúng trên Internet cùng với những người nông dân trồng chúng để chứng minh tính xác thực.
 |
| Ảnh: Wren |
Tính đến nay, Wren đã tài trợ hơn 1,16 triệu USD cho các dự án khí hậu, và bù đắp được 82,702 tấn khí thải carbon. Trang web chính thức sẽ cập nhật các số liệu này theo thời gian thực. Trong năm qua, người dùng Joro đã bù đắp lượng khí thải carbon thông qua gần 500.000 cây xanh.
Trung lập carbon cá nhân
Theo ước tính, chỉ có hàng chục nghìn người dùng có thể trả tiền cho "tâm lý tội lỗi", điều đó chứng tỏ đây chẳng qua là một "trò chơi đức tin" đối với một nhóm nhỏ. Nhưng các sản phẩm như Wren muốn thể hiện một giá trị cốt lõi - ngay cả khi người dùng không hiểu từ vựng vĩ mô và các thuật toán phức tạp, họ vẫn có thể nhận thức được mọi động thái của họ ảnh hưởng như thế nào đến môi trường và khí hậu toàn cầu.
"Nếu bạn thải ra 9 tấn khí nhà kính mỗi năm, tương đương với việc chặt hạ 8 cây mỗi năm". Những cách diễn đạt như thế này đã khơi dậy sự cộng hưởng cảm xúc của nhiều người dùng và nền tảng như Wren cung cấp con đường ngắn nhất để xoa dịu cảm xúc "tội lỗi" với môi trường.
Dù vậy, ý tưởng của các ứng dụng, dự án trên khó có thể thành hiện thực trên diện rộng trong thời gian ngắn hạn. Ở Trung Quốc, các chính sách phát thải carbon chủ yếu ràng buộc doanh nghiệp hơn là cá nhân. "Trừ khi định hướng chính sách của Trung Quốc đẩy mạnh về phía người tiêu dùng trong tương lai, nếu không sẽ rất khó để thực hiện một mô hình kinh doanh như Wren 'trừng phạt' người tiêu dùng Trung Quốc", một người trong ngành đưa ra nhận xét.
Nói cách khác, chính phủ cần áp thuế hoặc đưa ra mức phạt đối với lượng khí thải carbon quá mức của người tiêu dùng, để người tiêu dùng có động lực xem xét "bên nào ít hại hơn" và sử dụng các nền tảng như Wren để giảm bớt chi phí.
Sự xuất hiện của các nền tảng như Wren và Joro vẫn đang tạo ra làn sóng mới. Hiện có 6 công ty đã ký hợp đồng với Wren, lấy dịch vụ đăng ký của Wren làm lợi ích cho nhân viên. Một số phương tiện truyền thông chỉ ra rằng, "Nhiều người tiêu dùng hiện đã nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, và họ đang gây áp lực lên các công ty cả tích cực và tiêu cực".
Có lẽ sự khai sáng của các nền tảng như Wren là nguyên tắc người tiêu dùng cũng được tính vào trách nhiệm phát thải carbon. Nguyên tắc tính người tiêu dùng vào phát thải carbon thực sự hợp lý hơn so với nguyên tắc người sản xuất, nhưng thực tế hiện nay, nguyên tắc người tiêu dùng được coi là tiêu chuẩn khó thực thi hơn nguyên tắc người sản xuất.
Năm 2018, Liên Hợp Quốc đã đưa ra một báo cáo nêu rõ cam kết ngừng hoàn toàn việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch vào năm 2050 và không phát thải carbon. Nhìn thấy báo cáo này, người sáng lập Joro, Sanchali Pal ngay lập tức quyết định tạo ra một công cụ mà tất cả mọi người đều có thể tham gia. Ba người sáng lập Wren trẻ trung, với độ tuổi trung bình chỉ 22.
Những người trẻ tuổi đang ảnh hưởng đến thế giới một cách tích cực hơn theo cách riêng của họ. Thay vì bạn, bạn có sẵn sàng chi 15 USD một tháng cho việc trung hòa carbon cá nhân không?
Theo Zhihu
