|
| Ảnh: The Washington Post |
Cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng trở nên gay gắt, đặc biệt khi các công cụ trí tuệ nhân tạo như ChatGPT đã biến AI trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày.
Từ chatbot đến lái xe tự động, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện đang chạy đua để phát triển các công nghệ AI tiên tiến nhất.
Các nhà phân tích cho biết sự phát triển AI của Trung Quốc thua xa các đối tác phương Tây trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, có một lĩnh vực mà Bắc Kinh đã đi trước Washington, đó là đặt ra các quy định đối với ngành công nghiệp AI.
Các nhà chức trách Trung Quốc đã rất chủ động trong việc điều chỉnh một số cách sử dụng AI, đặc biệt là những quy định cho phép người dùng có thể sử dụng AI để tạo nội dung của riêng họ.
Một số công ty Trung Quốc thậm chí còn đưa ra các quy tắc riêng. Douyin, phiên bản tiếng Trung của TikTok, yêu cầu nội dung do AI tạo phải được gắn nhãn và bất kỳ ai đăng bài trên nền tảng này đều phải xác thực danh tính của họ.
Trong bối cảnh công nghệ AI bùng nổ, các cơ quan quản lý ở Washington và trên toàn thế giới đang cố gắng tìm ra cách quản lý các mối đe dọa tiềm ẩn đối với quyền riêng tư, việc làm, sở hữu trí tuệ và thậm chí cả sự tồn tại của con người.
Lãnh đạo Đa số Thượng viện Charles E. Schumer (D-N.Y.) vào tháng trước đã kêu gọi Quốc hội thông qua các quy định “toàn diện” về ngành AI.
Tuy nhiên, cũng có những lo ngại rằng việc đưa ra bất kỳ biện pháp bảo vệ nào đối với công nghệ AI tại Hoa Kỳ sẽ khiến quốc gia này đánh mất vị trí dẫn đầu tại lĩnh vực này cho quốc gia tỉ dân.
Dưới đây là tóm tắt các ưu tiên của Trung Quốc trong AI và cách Bắc Kinh kiểm soát công nghệ này.
Ngành công nghiệp AI của Trung Quốc đang ở đâu?
Các công ty Trung Quốc đã đầu tư vào AI trong nhiều năm — từ lắp đặt camera giám sát trên đường phố đến sử dụng nhận dạng khuôn mặt. Quốc gia này từ lâu đã đi đầu về các công nghệ giám sát.
Tuy nhiên, khi nói đến một số khía cạnh khác của AI, các công ty Trung Quốc lại đang tụt hậu nhiều năm so với các công ty quốc tế.
Thay vì tập trung vào công nghệ AI cho phép tạo ra nội dung độc đáo như chatbot và trình tạo hình ảnh, các công ty Trung Quốc lại tập trung vào các công nghệ có mục đích thương mại rõ ràng, chẳng hạn như công nghệ giám sát.
Do đó, trong nhiều lĩnh vực khác của AI, các công ty Trung Quốc phần lớn buộc phải xây dựng dựa trên các mô hình đã được phát triển bên ngoài Trung Quốc.
Jeff Ding, trợ lý giáo sư khoa học chính trị tại Đại học George Washington cho biết: “Rất nhiều công ty Trung Quốc có ít kinh phí và thời gian để đầu tư vào phát triển nền tảng AI, vì vậy, họ thường phải tuân theo theo bất kỳ xu hướng nào do các công ty tại Hoa Kỳ đưa ra”.
Liệu Trung Quốc có vượt mặt nếu Washington siết chặt quản lý AI?
Trong một nghiên cứu gần đây, Ding phát hiện ra rằng hầu hết các mô hình ngôn ngữ lớn được phát triển ở Trung Quốc đều chậm hơn gần hai năm so với những mô hình được phát triển ở Mỹ, đây là một khoảng cách đủ lớn ngay cả khi Hoa Kỳ áp đặt các điều luật quản lý AI.
Sự chênh lệch về công nghệ này cũng khiến các công ty Trung Quốc gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài kỹ thuật hàng đầu thế giới. Nhiều người thích làm việc tại các công ty có nguồn lực và sự linh hoạt để thử nghiệm các lĩnh vực nghiên cứu tiên phong.
Những hạn chế về quyền truy cập vào các chip tiên tiến nhất, cần thiết để chạy các mô hình AI, đã làm trầm trọng thêm những khó khăn này.
Sự phát triển AI của Trung Quốc đã bị ảnh hưởng như thế nào bởi các hạn chế của Hoa Kỳ?
Cuối năm ngoái, chính quyền Tổng thống Biden đã hạn chế bán cho Trung Quốc một số loại chip được sản xuất ở bất kỳ đâu trên thế giới bằng thiết bị của Hoa Kỳ. Washington cho biết động thái này là cần thiết để ngăn công nghệ Mỹ được sử dụng trong các ứng dụng quân sự của Trung Quốc.
Điều này khiến các công ty công nghệ Trung Quốc khó tiếp cận những con chip tiên tiến nhất để vận hành những nền tảng AI phức tạp. Bắc Kinh đã gọi các biện pháp này là củng cố “bá quyền công nghệ” của Hoa Kỳ.
Nghiên cứu gần đây đã xác định 17 mô hình ngôn ngữ lớn ở Trung Quốc dựa trên chip Nvidia và chỉ ba mô hình sử dụng chip do Trung Quốc sản xuất.
Hiện tại, các công ty AI của Trung Quốc đang phải tìm nguồn chip bằng mọi cách có thể - kể cả từ chợ đen tại Thâm Quyến, nơi mà theo Reuters, giá chip Nvidia tiên tiến nhất được bán gần 20.000 USD - cao hơn gấp đôi mức giá niêm yết.
Các ưu tiên và tiến bộ của Trung Quốc trong lĩnh vực AI là gì?
Bất chấp những trở ngại, các công ty AI của Trung Quốc đã đạt được những tiến bộ lớn trong một số loại công nghệ AI, bao gồm nhận dạng khuôn mặt, nhận dạng dáng đi và thực tế ảo.
Những công nghệ này cũng đã thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp giám sát rộng lớn của Trung Quốc, mang lại lợi thế cho những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc mà họ tiếp thị trên khắp thế giới, chẳng hạn như các hợp đồng giám sát thành phố thông minh của Huawei từ Belgrade, Serbia, đến Nairobi.
Helen Toner, giám đốc chiến lược tại Trung tâm An ninh và Công nghệ mới nổi của Đại học Georgetown, cho biết các công ty công nghệ ở Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây khác đã ít đầu tư hơn vào việc phát triển khía cạnh này của AI.
“Trong khi ở Trung Quốc, chính phủ đã mở rộng cửa và nói với các công ty rằng ‘Bạn có quyền truy cập vào bộ dữ liệu nhận dạng khuôn mặt khổng lồ của chúng tôi; chúng ta hãy phát triển nhanh nhất có thể’", cô chia sẻ.
Trong khi các công ty công nghệ Trung Quốc đang tăng gấp đôi việc phát triển khía cạnh AI này, thì các công ty Mỹ đang phát triển những công nghệ như chatbot được thiết kế để giải trí và đưa các công cụ sáng tạo đến tay công chúng.
Trung Quốc đang tiếp cận quy định về ngành công nghiệp AI như thế nào?
Các nhà phân tích và những người trong ngành cho biết cách tiếp cận của Bắc Kinh trong việc điều chỉnh AI đã hạn chế khả năng đổi mới của các công ty Trung Quốc.
Các công ty phát triển AI ở Trung Quốc cần tuân thủ các điều luật cụ thể về quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ thông tin cá nhân, thuật toán đề xuất và nội dung tạo sinh. Vào tháng 4, các nhà quản lý cũng đã phát hành một bộ quy tắc dự thảo về AI tạo sinh.
Các công ty công nghệ cũng cần đảm bảo nội dung do AI tạo ra luôn phải tuân thủ chế độ kiểm duyệt nghiêm ngặt của Bắc Kinh. Các công ty công nghệ lớn tại Trung Quốc như Baidu dường như đã quá thành thạo trong việc lọc những nội dung nhạy cảm này. Song điều luật này vẫn cản trở khả năng kiểm tra giới hạn của AI tạo sinh.
“Bạn có thể nói nhiều điều về các nhà phát triển AI Trung Quốc – nhưng có một điều bạn không thể khẳng định là họ có thể phát triển bất cứ thứ gì họ muốn”, Toner nói.
Ding, giáo sư tại George cho biết, chưa có công ty công nghệ Trung Quốc nào có thể phát hành một mô hình ngôn ngữ lớn trên quy mô ChatGPT của OpenAI cho công chúng.
“Điều này một phần là do chính phủ Trung Quốc lo lắng về việc những phần mềm này có thể tạo ra nội dung nhạy cảm”, Ding nói.
Washington có thể học được gì từ cách Bắc Kinh tiếp cận AI không?
Mặc dù các quy định của Bắc Kinh đã tạo ra gánh nặng lớn cho các công ty AI Trung Quốc, nhưng các nhà phân tích cho rằng vẫn có một số nguyên tắc quan trọng mà Washington có thể học hỏi - như bảo vệ thông tin cá nhân, gắn nhãn nội dung do AI tạo ra và cảnh báo cho chính phủ nếu AI phát triển các khả năng nguy hiểm.
Johanna Costigan, cộng sự nghiên cứu tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho biết quy định về AI ở Hoa Kỳ sẽ không cần mạnh tay như Bắc Kinh trong khi vẫn ngăn chặn sự phân biệt chủng tộc, bảo vệ quyền của người dùng và tuân thủ mọi luật pháp hiện hành.
Theo The Washington Post
