Cái duyên đến với nghề báo
Từ khi còn là sinh viên Đại học Thương mại chuyên ngành thương mại quốc tế trước những năm 2000, ông Nguyễn Đức Tài đã tham gia nhiều hoạt động xã hội và quen biết nhiều nhà báo. Khi tham gia một dự án văn hóa về phục chế trang phục thời triều Nguyễn cùng hoạ sĩ Trịnh Bách, nhà báo Vũ Thị Tuyết Nhung ở Đài Truyền hình Hà Nội (HanoiTV) đã nói với ông Tài rằng nên thi tuyển vào làm phóng viên Ban Văn hóa Xã hội của HanoiTV.
Thế là trong khi còn chưa cầm tấm bằng tốt nghiệp Đại học, ông Tài đã nộp đơn đăng ký thi tuyển vào HanoiTV cùng với 1.000 ứng viên khác trong khi Đài chỉ có nhu cầu tuyển dụng chừng 10 người, bao gồm cả Phát thanh viên và Biên tập viên.
Sau khi trúng tuyển, ông được phân công thực hiện các chương trình về khoa học công nghệ mà công nghệ thông tin là một mũi nhọn trong đó. Vừa làm, vừa học hỏi về chuyên môn nghiệp vụ và cả kiến thức khoa học công nghệ, những chương trình do nhà báo Nguyễn Đức Tài đảm nhiệm đã nhanh chóng chiếm lĩnh sự quan tâm của khán giả truyền hình.
Chương trình Tin học và Cuộc Sống, Diễn đàn ICT đã từng giành được giải Nhì Liên hoan Truyền hình Toàn quốc, ngay cả thể loại phát thanh cũng đạt giải báo chí Ngô Tất Tố của thành phố Hà Nội.
 |
Nhà báo Nguyễn Đức Tài (giữa) trong một lần thực hiện phỏng vấn |
Sau 6 năm gắn bó với HanoiTV, nhà báo Nguyễn Đức Tài được mời tham gia phát triển kênh VTC5-ICT, Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC khi Đài này mới thành lập. Đương nhiên, ông vẫn được giao đảm trách những chương trình về công nghệ thông tin và truyền thông ICT theo đúng năng lực công tác của mình.
Tuy nhiên, vì một số lý do, sau đó 4 năm ông lại thôi việc ở Đài VTC và chuyển sang làm công tác truyền thông, xây dựng kênh Truyền hình Xanh - GreenTV cho Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV). 7 năm gắn bó với TKV với hàng trăm phóng sự, phim tài liệu về ngành than, về thợ lò, về môi trường, ông bắt tay vào thử sức trong lĩnh vực mới trong quân đội, đó là xây dựng chiến lược làm nội dung, kinh doanh nội dung của công ty truyền hình Viettel – Tập đoàn Viễn thông Quân đội.
Môi trường quân đội cùng phương pháp huấn luyện đào tạo rất riêng của Viettel về tư duy sáng tạo hệ thống khi được tập huấn cùng các giáo sư người Israel tại các khóa học ngắn hạn đã thôi thúc ông cần phải chuyển tải những kiến thức này cho sinh viên. Đó là nền tảng cơ bản khiến ông chuyển sang nghề đào tạo với mong muốn giúp sinh viên làm ra được những sản phẩm cụ thể từ phương pháp tư duy sáng tạo hệ thống.
Làm tiến sĩ về thương mại điện tử
Nhận thấy đã đến lúc phải quay về với các kiến thức chuyên môn đã từng học về chuyên ngành kinh doanh thương mại quốc tế, năm 2007 nhà báo Nguyễn Đức Tài quyết định đăng ký theo học nghiên cứu sinh về thương mại điện tử tại Viện Nghiên cứu Thương mại thuộc Bộ Công Thương. Đó cũng là khoá nghiên cứu sinh đầu tiên có học viên nghiên cứu về quản lý nhà nước trong thương mại điện tử mà cơ quan này đào tạo.
Năm 2017, với kinh nghiệm nhiều năm thực hành nghề truyền hình, truyền thông đa phương tiện và nghiên cứu chuyên sâu về thương mại điện tử, nhà báo Nguyễn Đức Tài bắt đầu sự nghiệp mới là giảng viên đại học. Môi trường đầu tiên mà ông tham gia là cương vị Trưởng Khoa Truyền thông và Quan hệ Công chúng của Đại học Hoà Bình. Cuối năm 2020, ông nhận được lời mời của lãnh đạo Đại học Đại Nam để xúc tiến thành lập Khoa Thương mại Điện tử và Kinh tế Số để chính thức tuyển sinh khoá đầu tiên từ năm học 2021 – 2022. Đương nhiên, ngoài những sinh viên mới tuyển cho năm học mới, những sinh viên của các ngành học về kinh tế, quản trị kinh doanh… nếu có nguyện vọng cũng có thể được học những năm tiếp theo ở Khoa này.
 |
Sinh viên Đại học Đại Nam |
Theo TS Nguyễn Đức Tài, trong thời đại 4.0 thì cả thầy và trò cần có tư duy thay đổi rất lớn về dạy và học trong xu thế Chuyển đổi Số hiện nay. Thông tin và tri thức có thể tìm kiếm hoàn toàn không khó trên mạng Internet. Vì thế, vai trò của người thầy không phải là chỉ dạy theo giáo án mà phải cập nhật mọi tình hình thực tiễn sôi động trong chuyên ngành của mình trong các giờ lên lớp. Thêm vào đó, phải hướng dẫn và khích lệ sinh viên năng lực tự học hỏi nghiên cứu để kết quả đạt được là những sản phẩm tri thức có giá trị.
Ông cũng cho biết thêm, một khi sinh viên phải đóng tiền học phí và đồng lương của các thầy cô giáo ở đó mà ra, thì phải có sự sòng phẳng trong cung cấp kiến thức, tạo giá trị bằng sản phẩm mà người thầy hướng dẫn. Người học phải là trung tâm chứ không phải là người thầy. Thêm vào đó, không chỉ là việc của nhà trường mà bản thân những người thầy phải chủ động quan hệ với các doanh nghiệp, các nhà tuyển dụng để sinh viên có môi trường làm việc thực tế nhằm đáp ứng được công việc sau này.
Nghề nhà báo vẫn có giá trị
Khi được hỏi về bề dày nghiệp vụ báo chí có giá trị gì không khi chuyển sang nghề giáo, TS Nguyễn Đức Tài khẳng định là đương nhiên rất có giá trị. Ít nhất là các trường đại học đều có tạp chí khoa học của mình và mọi cán bộ, giảng viên đều phải có trách nhiệm viết bài nghiên cứu khoa học công bố trên tạp chí.
Còn trong giảng dạy và học tập, chắc chắn không thể chỉ bó gọn các kiến thức trong phạm vi giáo trình mà là cả với các thực tế sôi động đang diễn ra trong xã hội. Chính vì thế, sinh viên cần được cung cấp thêm các kiến thức mang tính phương pháp luận để có thể tự học hỏi, thu thập thêm các kiến thức bên ngoài.
Cũng chính từ thực tế nghề báo của chính mình, nhà báo Nguyễn Đức Tài cho biết, những người có kiến thức chuyên môn vững vàng và năng lực làm báo hoàn toàn có thể có cơ hội để trở thành nhà báo. Và cũng không loại trừ khả năng, chính những sinh viên Khoa Thương mại Điện tử và Kinh tế Số của ông sẽ trở thành những phóng viên cho các cơ quan báo chí chuyên ngành đặc thù này.
 |
Kỷ niệm với nhà báo Lại Văn Sâm (bên trái) trong một chương trình truyền hình thực tế về công nhân ngành than |
Và bản thân ông Nguyễn Đức Tài cũng không hề có ý định từ bỏ nghề nhà báo. Ông tiết lộ không lâu nữa sẽ xây dựng và làm Tổng biên tập một Tạp chí điện tử chuyên về lĩnh vực quản lý kinh tế và môi trường trong hệ thống của Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.
