Ngày 12-9, Nga và Trung Quốc đã tiến hành cuộc tập trận hải quân chung mang tên “Phối hợp hàng hải 2016”. Dự kiến tập trận kéo dài đến ngày 19-9, trong đó bao gồm thời gian tàu hải quân Nga thăm hạm đội Nam Hải tại Trạm Giang (tỉnh Quảng Đông).
Trong sáu năm qua, hai nước đã tổ chức sáu lần tập trận hải quân chung. Đây là lần đầu tiên hai nước tập trận ở biển Đông. Điều này cho thấy trục chiến lược Bắc Kinh-Moscow đã được mở rộng.
Trong bài viết đăng trên tạp chí The Interpreter ngày 12-9, TS Euan Graham, Giám đốc chương trình an ninh quốc tế thuộc Viện Lowy về nghiên cứu chính sách quốc tế (Úc), đánh giá cuộc tập trận chung Nga-Trung lần này sẽ mang lại lợi ích quân sự cho hai bên.
Tổng thống Nga Putin đã chứng tỏ dấu hiệu cho thấy muốn mở rộng địa bàn hoạt động của Nga sang khu vực Đông Á.
Theo TS Euan Graham, Nga muốn vươn xa hơn đến Nhật và Hàn Quốc. Nguyên nhân do các biện pháp trừng phạt của phương Tây và tình trạng kém phát triển của vùng Viễn Đông Nga, Nga cần phát triển sang Đông Á vì nhu cầu kinh tế.
Nhu cầu chiến lược của Nga còn bị ảnh hưởng từ tình trạng phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc.
Bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Hàng Châu, Trung Quốc, Tổng thống Putin đã từng phát biểu ủng hộ quan điểm của Trung Quốc về tranh chấp ở Biển Đông và phản đối bên thứ ba can thiệp.
Động thái thiên về Trung Quốc của Nga hoàn toàn trái ngược với thái độ dè dặt của Nga trước đây về vấn đề Biển Đông và nguy cơ có thể làm đảo lộn các quan hệ với các đối tác của Nga ở Đông Nam Á.
Song theo TS Euan Graham, dù Bắc Kinh đã lôi kéo Nga trong chiến dịch ngoại giao nhằm phản bác phán quyết của Tòa Trọng tài, Nga cũng chỉ tuyên bố trung lập về vấn đề này.
Ngoài ra, Nga đang nỗ lực thắt chặt quan hệ với Đông Nam Á. Hội nghị thượng đỉnh Nga-ASEAN hồi tháng 5 đã cho thấy quan điểm của Nga. Đó là tìm kiếm mở rộng cơ hội thương mại nhưng vẫn giữ vị thế độc lập về địa-chính trị.
Theo TS Euan Graham, một trong những lý do Nga tiến xa vào khu vực Biển Đông là nhằm bảo vệ quan hệ lâu đời giữa Nga và Việt Nam.
Ngoài ra, Nga còn giữ nhiều lợi ích thương mại với Việt Nam. Tập đoàn dầu khí Gazprom của Nga cũng có lợi ích về năng lượng với Việt Nam.
Vì lẽ đó, nhiều người ở Nga sẽ không sung sướng gì khi nhìn thấy vốn đầu tư của họ gặp nguy hiểm do thái độ của ông Putin có vẻ như ủng hộ quan điểm của Trung Quốc về biển Đông.
TS Euan Graham nhận định vì lẽ đó, trong cuộc tập trận chung lần này, Nga đã đưa số lượng tàu tương đối ít gồm một đôi tàu hộ vệ chống tàu ngầm đã cũ, một tàu đổ bộ và một tàu bảo trì.
Về phía hải quân Trung Quốc có 10 tàu tham gia tập trận, trong đó có tàu chống ngư lôi, tàu hộ vệ, tàu đổ bộ, tàu tiếp tế, tàu ngầm cùng 11 máy bay, 8 máy bay trực thăng, 160 binh sĩ và các thiết bị đổ bộ.
Cuộc tập trận chung “Phối hợp hàng hải 2016” lần này là dịp để Trung Quốc chứng tỏ khả năng quân sự ở biển Đông sau khi có phán quyết trọng tài cho dù vị trí tập trận ở vùng biển tỉnh Quảng Đông, cách xa quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.
