KHCN phải nâng cao tiềm lực quốc phòng
Thông tin được trao đổi tại Hội nghị đánh giá kết quả thực hiện Chương trình phối hợp hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) giữa Bộ Quốc phòng và Bộ KH&CN giai đoạn 2021 - 2024, phương hướng, nhiệm vụ năm 2025 và những năm tiếp theo diễn ra chiều 17/3.
Đây là bộ đầu tiên mà ông Nguyễn Mạnh Hùng làm việc sau khi nhậm chức Bộ trưởng Bộ KH&CN sau sáp nhập từ Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ KH&CN.
"Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc như 2 mặt của một đồng xu, không có thể bên nặng bên nhẹ. Kinh tế mạnh thì mới đảm bảo chi phí được cho quân đội. Quân đội phải rất mạnh, có sức răn đe thì mới ngăn chặn được chiến tranh, đảm bảo hoà bình để phát triển đất nước. KHCN để nâng cao tiềm lực kinh tế thì KHCN cũng phải nâng cao tiềm lực quốc phòng", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.
Nhắc tới nguyên tắc chấp nhận rủi ro từng nhiệm vụ, từng dự án nghiên cứu nhưng Bộ trưởng KH&CN cho rằng vẫn đánh giá hiệu quả tổng thể của các tổ chức nghiên cứu, để xem tổ chức nghiên cứu nào hiệu quả để tiếp tục giao thêm nhiệm vụ. Bộ KH&CN sẽ ban hành bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động KHCN của các tổ chức nghiên cứu.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định Bộ Quốc phòng là một bộ lớn về KHCN và nghiên cứu có hiệu quả. Hiệu quả này sẽ được tính dựa trên doanh thu của sản xuất loạt đưa vào trang bị, giảm nhập khẩu. Trung bình mỗi năm, Bộ Quốc phòng được cấp hàng ngàn tỷ đồng cho nghiên cứu.
"Năm nay, Bộ KH&CN dự kiến tăng thêm ngân sách nghiên cứu cho Bộ Quốc phòng. Đề nghị Bộ Quốc phòng tập trung vào các nghiên cứu có tính chiến lược, tập trung vào các cơ sở nghiên cứu có uy tín của quân đội", ông Hùng nói.
Hướng tới nghiên cứu lưỡng dụng
Người đứng đầu Bộ KH&CN cũng đề nghị nghiên cứu của Bộ Quốc phòng cũng phải lưỡng dụng, hướng tới góp phần phát triển kinh tế, tăng trưởng 2 con số. Bộ KH&CN đề nghị Bộ Quốc phòng đạt tỷ lệ 20-30% kết quả nghiên cứu được đưa ra dân sinh.
Quân đội không chỉ là đội quân chiến đấu mà còn là đội quân sản xuất. Bộ Quốc phòng cũng đang sở hữu những doanh nghiệp kinh tế lớn nhất đất nước. Quân đội từ công nghệ cao mà làm công nghệ thấp thì dễ. Các doanh nghiệp dân sinh từ công nghệ thấp mà làm công nghệ cao cho ứng dụng quân đội thì sẽ khó hơn.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng thí dụ, Trường Hải làm ô tô Kamaz thì khó, quân đội làm Kamaz rồi làm ô tô tải dân sự sẽ dễ hơn. Kết nối dân sự và quân sự sẽ là việc của Bộ KH&CN.
Nói về tiềm lực con người, nhân lực nghiên cứu chất lượng cao, nhân tài, Bộ trưởng Bộ KH&CN nói Bộ Quốc phòng tận dụng cơ chế mới về KHCN, dành tới 30% số tiền thu được từ thương mại hoá kết quả nghiên cứu để chi trực tiếp cho người làm nghiên cứu.
"Đây là cách để tăng thu nhập cho người làm nghiên cứu, phải có thu nhập cao thì mới thu hút, giữ chân được người tài làm nghiên cứu KHCN", ông Hùng nói và cho rằng việc tăng lương cơ bản cho người làm nghiên cứu là giải pháp tốt. Trong đó, người làm được hưởng một phần thành quả mà họ làm ra, đúng như tinh thần của khoán 10.
Viettel có thể đặt hàng các tổ chức của Bộ Quốc phòng thực hiện các nghiên cứu cơ bản
Về quỹ phát triển KHCN của doanh nghiệp, Bộ trưởng Bộ KH&CN cho rằng quỹ này đang là một nguồn lực lớn chưa được phát huy. Các doanh nghiệp nói chung chỉ mới dùng được 10-20%.
Ông lý giải rằng nguyên nhân là do Luật KHCN giới hạn nội dung chi và thủ tục chi phức tạp. Bộ KH&CN đang sửa luật để mở rộng nội dung chi và đơn giản hoá thủ tục chi của quỹ này. Trong đó có việc, cho phép doanh nghiệp được dùng quỹ để thuê các tổ chức khác làm nghiên cứu.
Đơn cử như Viettel, mỗi năm có khoảng 4.000 - 5.000 tỷ đồng của quỹ này, hiện đang chưa dùng hết, có thể đặt hàng các tổ chức nghiên cứu bên trong Bộ Quốc phòng thực hiện các nghiên cứu cơ bản.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng đây là cách tăng ngân sách nghiên cứu cho Bộ Quốc phòng, vừa giúp Viettel phát triển công nghệ vừa giúp phát triển các cơ sở nghiên cứu của quân đội. Luật mới cũng cho phép doanh nghiệp dùng quỹ này để đầu tư vào các startup công nghệ.
