Sau vụ tấn công tên lửa của Mỹ vào Syria, chính sách của Mỹ ở Syria và vai trò của Nga trong cuộc xung đột này đang dần trở nên rõ ràng. Cuộc xung đột đã cho thấy cách tiếp cận hướng về lâu dài hơn của Mỹ, một nước Mỹ sẵn sàng sử dụng bạo lực mà không thông báo trước, khác biệt so với chính quyền Obama trước đây. Cuộc tấn công này có thể được coi là một lời cảnh báo đầy toan tính của phía Mỹ, tuy nhiên không thật sự cần thiết về mặt quân sự.
Warontherocks cho rằng cuộc tấn công mang ý nghĩa quan trọng hơn về quan hệ Nga-Mỹ và chính sách của Mỹ ở Syria. Chiến dịch trừng phạt ngắn ngủi này có thể hiệu quả trong việc ngăn chặn tổng thống Syria Assad nhưng không thể phá hoại chính sách của Nga ở Syria. Toàn bộ vụ việc chỉ cố gắng để diễn giải việc tấn công bằng vũ khí hóa học bị cáo buộc là do chính quyền Syria thực hiện thành một nỗ lực định hình chính sách đối ngoại Nga. Mátxcơva có thể dễ dàng nhìn ra điều này, đó là chính quyền ông Trump đang cố biến hành vi bốc đồng thành chính sách và dần định hình chính sách trong quá trình hành động. Nếu Mỹ không biết mình đang làm gì, Nga sẽ vui lòng hướng dẫn dắt Mỹ đi tới nơi họ muốn.
Cuộc tấn công tên lửa của Mỹ vào Syria không thể bù đắp cho việc thiếu động lực chiến đấu của Mỹ so với Nga trong cuộc xung đột và thiếu tầm ảnh hưởng định hình quan hệ Mỹ-Nga. Kết hợp với việc thiếu một chính sách với Nga, rõ ràng Mỹ đang lao vào một ván bài mà đối thủ thực sự là cao thủ.
Theo Warontherock, tổng thống Donald Trump hiện nay đang phải đối phó với lỗ hổng quyền lực chiến lược ở Syria sau thời ông Obama. Và đây là thời điểm hợp lý để sửa chữa sai lầm này, nhưng ông Trump cũng nhận thức được rằng điều này không hề dễ dàng. Mỹ sẽ phải nhanh chóng giành chiến thắng và không được phép để mình rơi vào cuộc khủng hoảng trong quan hệ với Nga trước khi nó xảy ra.
Và rõ ràng Mỹ chưa sẵn sàng chuẩn bị cho điều này. Thật không dễ để học được cách đối phó với một đối thủ ngang hàng chỉ trong một vài tuần. Quá trình này chắc chắn sẽ là một trải nghiệm đầu tiên đầy khó khăn với chính quyền ông Trump.
Nga nắm mọi quân bài
Có những dấu hiệu cho thấy chính quyền ông Trump tin rằng họ đang đàm phán với Nga ở Syria ở vị thế bề trên. Tướng H.R. McMaster – cố vấn an ninh quốc gia Mỹ - đã tuyên bố: “Đây là một cơ hội lớn để lãnh đạo Nga đánh giá lại những gì họ đang làm.” Tương tự, đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley nhấn mạnh rằng “đây là hành động để Nga biết rằng nước này sẽ không thể bao che cho chế độ Assad được nữa”.
Giả định là 59 quả tên lửa tấn công thẳng vào căn cứ không quân Shayrat sẽ bù đắp lại sự thật là Nga, Syria và Iran đang nắm gần như mọi quân bài trong cuộc xung đột này, trong khi Mỹ không có chiến lược rõ ràng ngay từ đầu. Nhà Trắng có thể đang phải đối đầu với những sự thật phũ phàng và trải qua một kinh nghiệm đau đớn.
Cuộc không kích đã thể hiện khả năng tính toán nguy cơ của chính quyền ông Trump, tuy nhiên đến cuối cùng lại biến thành một quyết định dễ dãi. Tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, bà Haley cho rằng “ông Assad đã nghĩ ông ta có thể trốn được cuộc tấn công này vì ông ta biết mình có Nga ủng hộ, Tuy nhiên tối hôm qua (6/4) điều đó đã thay đổi”. Warontherocks cho rằng thực chất, bà Haley đang hiểu sai về lập trường của Nga đối với chính quyền Assad và động lực mà nước này sở hữu.
Điều nực cười là, nếu ai tức giận hơn Mỹ về hành động tấn công vũ khí hóa học vào người dân (bị Mỹ cáo buộc do chính quyền Assad thực hiện) thì đó chắc chắn phải là lãnh đạo nước Nga. Vì hành động này đe dọa cắt đứt mọi hy vọng nối lại quan hệ với Mỹ, trong đó bao gồm cả chính sách chung về Syria và các căng thẳng ở châu Âu và bất kỳ đâu trên thế giới.
Danh tiếng của Nga trong vụ giải quyết vũ khí hóa học của Syria từ năm 2013 đã bị nghi ngờ nếu vụ tấn công này là thật. Ông Assad đã biến cả Putin và Obama thành ngớ ngẩn khi cả hai lãnh đạo này đều xác nhận chính quyền Syria đã từ bỏ vũ khí hóa học trong thỏa thuận giúp Syria thoát khỏi cuộc không kích của Mỹ vào năm 2013.
Do đó, ông Putin hầu như đã không có động thái đáp trả. Thay vào đó, Thủ tướng Dmitri Medvedev chỉ đưa ra những lời trách cứ trên trang Facebook cá nhân. Nếu cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học là thật, ông Putin chắc chắn sẽ không tha thứ cho Assad.
Với Mátxcơva, sự cố này xảy ra hoàn toàn bất ngờ và là liều thuốc đắng. Một lần nữa điều này lại thể hiện mong muốn đóng vai trò làm bên trung gian ở Trung Đông và kiểm soát các nhân tố bên trong cuộc nội chiến Syria là điều không hề dễ dàng. Cựu ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã nhận ra điều này khi cố gắng thiết lập một thỏa thuận ngừng bắn nhằm cứu Aleppo và bà Haley chắc chắn cũng sẽ sớm nhận ra điều này.
Ông McMaster đã từng buộc tội Nga “Nếu Nga có cố vấn tại phi trường, tại sao Nga lại không hề hay biết không quân Syria đang chuẩn bị và thực hiện cuộc tấn công vũ khí hóa học?” Hy vọng điều này có thể được lực lượng tình báo Mỹ chứng minh. Nếu những lời buộc tội này sai lầm, đó sẽ là cách nhanh chóng hủy hoại uy tín của Mỹ với Nga.
Warontherock cho rằng Mỹ đã giúp Nga trong vấn đề Syria. Chẳng hạn, cuộc tấn công này có thể giúp Nga thúc đẩy quan hệ với đồng minh Syria. Giữa Nikki Haley và Vladimir Putin, ông Assad vẫn lo lắng nhiều hơn về những gì ông Putin sẽ hành động với Syria. Và sau cuộc tấn công này, chắc chắn ông Assad sẽ thêm phần lo lắng về những gì ông Putin có thể làm với mình.
Quá sớm để ăn mừng
Việc không hiểu sai ý nghĩa của cuộc tấn công hôm 7/4 và phản ứng của Nga là điều hết sức cần thiết. Mỹ đã cẩn trọng cân nhắc cuộc tấn công này, cảnh báo Nga trước đó và chọn mục tiêu là căn cứ không quân được cho là thực hiện cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học. Hoạt động này đã được thực hiện một cách hết sức cẩn trọng và được xác nhận là đã tiêu diệt 6 máy bay ném bom Su-22 và ba máy bay chiến đấu Mig-23, cùng các thiết bị hỗ trợ khác của Syria. Nga không có máy bay nào ở căn cứ này. Cuộc không kích đã tấn công căn cứ không quân Shayrat, nhưng ngay hôm sau, máy bay Su-22 của Syria đã cất cánh từ phi trường vừa bị đánh phá.
Trong khi đó lực lượng của Nga không bị ảnh hưởng gì. Về khía cạnh quân sự, không rõ các khẩu đội S-400 và S-300v4 của Nga có được đặt đúng vị trí để đối phó với cuộc tấn công này hay không. Việc cố gắng bảo vệ quân đội Assad khỏi cuộc tấn công này đối với Nga chẳng có ý nghĩa gì về mặt quân sự lẫn chính trị, chưa kể lực lượng quân sự của Nga ở Syria vẫn quá nhỏ để làm như vậy.
Tuy nhiên, lực lượng của Nga vẫn đủ để gây ra nguy cơ leo thang căng thẳng và tính toán sai lầm. Do đó, giá trị của các hệ thống phòng không của Nga ở Syria nằm ở sự hiện diện hơn là phạm vi tầm bắn của chúng.
Những điều này có tác động định hình quan trọng vì ông Trump đã chọn một biện pháp quân sự ít nguy hiểm nhất. Mục đích của ông Trump chỉ là đưa ra lời cảnh báo một cách thận trọng.
Theo Warontherocks, Nga chậm trễ trong việc đưa ra phản ứng vì chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson. Cuộc gặp gỡ với ông Putin và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov có thể là nơi các lãnh đạo Nga sẽ đưa ra phản hồi trực tiếp sau khi đã biết chính sách của Mỹ. Nếu họ biết rằng những điều này không tồn tại và cuộc tấn công tên lửa chỉ là hành động thực hiện một lần duy nhất thì Mỹ sẽ mất mọi hy vọng trong quan hệ với Nga. Vào thời điểm này, đó là khả năng dễ xảy ra nhất.
Và có lẽ Mỹ cũng nên chuẩn bị cho một cuộc tấn công tương tự, có thể là sớm hay muộn. Cuộc tấn công này có thể diễn ra ở Ukraine, nơi Nga có sẵn một lực lượng quân sự đông đảo, hoặc một nơi mà Mỹ không còn quá quan tâm đến như Libya. Hoặc đó cũng có thể là một lĩnh vực nào đó mà Mỹ dễ bị tổn thương, ví dụ như lĩnh vực không gian mạng. Lý do đơn giản là vì Nga nổi tiếng là nước luôn trả đũa và hiếm khi nước này không đáp trả nếu bị sỉ nhục, Warontherock lo ngại.
(còn tiếp)
