Như vậy, số tiền nhập khẩu thức ăn chăn nuôi tốn một lượng ngoại tệ gấp rưỡi so với giá trị xuất khẩu gạo. Trong khi đó, diện tích đất và thời gian canh tác gạo lại nhiều hơn so với thức ăn chăn nuôi. Điều này khiến Nhà nước lãng phí lượng ngoại tệ lớn.
Theo Bộ NN&PTNT, nguyên nhân một phần là do nông dân vẫn chưa coi trọng những cây trồng này nên ít đầu tư sản xuất, đa số nông dân vẫn chỉ coi ngô, đậu tương là những cây trồng phụ trong lúc trống đất nên không đầu tư nhiều.
Cụ thể, trước đây Việt Nam có 200.000 ha trồng đậu tương nhưng hiện nay chỉ còn khoảng 120.000 ha đậu tương, năng suất thấp 1,5 tấn/ha (các nước khác là 3 tấn/ha). Ngoài ra, nhiều vùng ở Việt Nam bị sương muối ảnh hưởng tới năng suất đậu tương.
Với ngô, diện tích trồng khoảng 1,1 triệu ha, năng suất 4,5 tấn/ha, bằng một nửa so với Hoa Kỳ. Nguyên nhân là do hệ thống thủy lợi phục vụ cho lúa mà không chú ý tới ngô, nên ngô chủ yếu được tưới bằng nước mưa.
Ngoài ra, mỗi năm, Việt Nam cũng phải nhập khoảng 100 tấn bột cá từ Peru, Guinea... vì Việt Nam không có tàu đánh bắt xa bờ. Loại bột cá này có độ muối mặn dưới 1% trong khi bột cá của Việt Nam là 7 - 10% không dùng được...
Để khuyến khích nông dân tập trung trồng ngô, hạn chế nhập khẩu thức ăn chăn nuôi, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 915/QĐ - TTg ngày 27/5/2016 về chính sách hỗ trợ để chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng ngô tại vùng trung du miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, đồng bằng sông Cửu Long, duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Bắt đầu từ vụ hè thu năm 2016 đến hết vụ đông xuân 2018 - 2019 cho phép tất cả các vùng trên được chuyển đổi đất lúa sang trồng ngô, hỗ trợ với mức là 3 triệu đồng/ha.
Bộ NN&PTNT cũng đã đặt ra quy hoạch chuyển đổi đất trồng lúa sang trồng ngô vùng miền núi phía Bắc giai đoạn 2016 - 2020. Tổng diện tích lúa quy hoạch chuyển đổi sang trồng ngô là 30.100 ha, tập trung tại các tỉnh như: Lạng Sơn, Bắc Giang, Phú Thọ, Điện Biên, Lai Châu, Hòa Bình và Thái Nguyên.
Theo các chuyên gia nông nghiệp, cây ngô, đậu tương... chỉ phát huy lợi thế với điều kiện sản xuất lớn, từ đó giảm giá thành. Việt Nam hoàn toàn làm được nhờ cơ giới hóa, giống... nhưng vấn đề quan trọng nhất là thay đổi nhận thức của nông dân. Nếu tổ chức sản xuất tốt, đến năm 2020 Việt Nam có thể tự túc được 50% nguyên liệu thức ăn chăn nuôi.
