Từ chuyện ung thư của người bác
Dự án “Tổng hợp các dẫn xuất mới từ Zerumbone và đánh giá tiềm năng sử dụng trong điều trị ung thư” của hai học sinh Bùi Đỗ Minh Quân và Đỗ Phương Mai (Trường THPT Chuyên Trần Phú, Hải Phòng) được trao giải Nhất tại Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2016 – 2017. Đây loại dẫn xuất mới rất tiềm năng trong điều trị ung thư, với công dụng gấp 10 lần các sản phẩm trên thị trường.
Điều đáng nói là dự án này ra đời từ chuyện một người bác của tác giả dự án bị mắc căn bệnh ung thư.
Những cơn đau vật vã của người bác ruột vì căn bệnh ung thư đại tràng và cổ tử cung, rồi ung thư máu, Bùi Đỗ Minh Quân đau đớn, luôn trăn trở: “Phải tìm ra một cách gì đó có thể giúp bác dịu những cơn đau mà chi phí điều trị lại không tốn kém”.
Trong khi theo dõi quá trình điều trị cho bà bác, Minh Quân nhận thấy, hàng ngày ông của Quân, người làm nghề bốc thuốc thuốc Nam, thường sắc cây gừng gió cho bác uống thêm và có tác dụng khá tốt. Khi xét nghiệm cho bác bác sĩ cho biết tế bào ung thư giữ ổn định.
Mày mò nghiên cứu và tìm hiểu Quân nhận ra rằng, chất Zerumbone có khả năng chống ung thư rất mạnh nhưng do một số hạn chế như không thấm qua được màng tế bào con người, nên chưa được sử dụng nhiều. Vì vậy, nó hầu như chỉ dừng lại như là thực phẩm chức năng hỗ trợ trong việc điều trị ung thư.
“Đó là lý do vì sao em quyết tâm khai thác để nâng cao giá trị của hợp chất này”- Quân bộc bạch. “Em hy vọng có thể tạo ra các dẫn xuất từ Zerumbone nhưng có thể vào được tế bào con người và trở thành một loại thuốc đặc trị ung thư. Từ việc đặt ra một giả thiết khoa học là tác động vào một vị trí khác, chúng em quyết tâm thử nghiệm nó và thu được kết quả khá thành công như hôm nay”- Quân nhấn mạnh thêm.
Quân- Mai kết hợp
Bùi Đỗ Minh Quân là học sinh chuyên lý. Việc thực hiện ý tưởng của Quân lại liên quan rất nhiều đến lĩnh vực hóa- sinh. Thế là Quân buộc phải đi tìm sự hỗ trợ từ một bạn giỏi trong lĩnh vực này. Người làm quân chú ý tới là bạn Đỗ Phương Mai. Phương Mai từng đoạt giải Nhì ở lĩnh vực sinh học trong một cuộc thi nghiên cứu khoa học nawm2016.
Phương Mai kể: “Em cũng muốn tham gia một đề tài nghiên cứu có thể giúp ích được nhiều cho đời sống con người, và cũng đang rất muốn nghiên cứu về ung thư. Tình cờ anh Quân lại trao đổi về ý tưởng, ngay lập tức em đồng ý tham gia”.
Mai cho biết các dẫn xuất mà các em chế ra vượt trội hơn hoạt chất Zerumbone ban đầu và chưa hề có trên thị trường khi có khả năng phân cực tốt hơn hay tan trong màng tế bào con người tốt hơn, qua đó tăng hiệu quả điều trị ung thư.
“Trên thị trường hiện chưa có mà chỉ mới dừng lại là một hợp chất thiên nhiên trong cây gừng gió, trong khi dù nó có hoạt tính chống ung thư rất mạnh, nhưng lại kém phân cực và gần như không tan trong nước. Do đó chúng em muốn chuyển hóa nó thành một chất dễ tan hơn và tăng hoạt tính chống ung thư của nó lên nhiều lần”- Phương Mai nói.
Hy vọng chế ra thuốc chữa trị ung thư mạnh
Nghĩ là bắt tay vào thực hiện, song để đến được kết quả ngày hôm nay, đôi bạn gặp không ít khó khăn. Đặc biệt, chi phí để mua những hóa chất trong quá trình thực hiện nghiên cứu rất tốn kém. “Có những lọ hóa chất nhỏ thôi nhưng tới 350 nghìn đồng/ lọ, trong khi phải dùng đến rất nhiều và thậm chí phải làm nhiều lần thì chúng em mới có thể thành công” - Quân cho biết.
Nhưng nhờ sự hỗ trợ của gia đình và thầy cô giáo, đôi bạn cuối cùng cũng đã vượt qua với thành công ngoài mong đợi: Những dẫn xuất mới mà các em tổng hợp ra qua nghiên cứu cho thấy có thể mạnh hơn Zerumbone gấp 10 lần.
“Nếu so sánh với một đột chứng được dùng rất nhiều để đo mức độ gây độc tế bào ung thư, thì những dẫn xuất của chúng em gần như hoạt tính xấp xỉ với đột chứng này” - Quân đưa dẫn chứng.
Hiện nay, các em đã thử nghiệm các dẫn xuất này trên các dòng ung thư của người và môi trường thạch mềm - một dạng môi trường mô phỏng trên tế bào con người.
Nói về hướng đi trong tương lai, cả hai chia sẻ: “Chúng em mới chỉ dừng lại ở việc điều chế, tổng hợp những dẫn xuất mới, còn sản xuất ra thuốc hay không là một quá trình rất dài và cần sự giúp đỡ của nhiều nhà khoa học, bao gồm việc thử nghiệm trên động vật và bước cuối cùng là thử nghiệm trên cơ thể người.
Thời gian tới, chúng em sẽ nghiên cứu cơ chế đích về chống ung thư cũng như gây độc lên tế bào lành của các chất. Từ đó, xác định xem liều lượng thuốc như thế nào là phù hợp cho từng bệnh nhân”.
