Đà Nẵng: Trả giá cho tư duy “chia lô bán nền”?

Đó là chia sẻ của ông Hồ Duy Diệm, Chủ tịch Hội Bảo vệ Lưu vực và dải biển Việt Nam, nguyên Phó chủ tịch Hội quy hoạch TP Đà Nẵng về những vấn đề liên quan đến phát biểu thừa nhận sai lầm trong quy hoạch phát triển Đà Nẵng của Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Trương Quang Nghĩa tại sự kiện đối thoại "Tọa đàm mùa xuân" vừa diễn ra ngày 8/3.

Đà Nẵng phát triển không “ký ức”

- Với những sai lầm như ông chia sẻ, Đà Nẵng đã và sẽ trả giá gì cho những sai lầm đó thưa ông?

Bán hết đất rồi thì sẽ làm gì? Nguồn thu sẽ lấy ở đâu ra? Ai cũng cảnh báo nhưng không nghe thì bây giờ đã rõ ràng quá rồi. Đà Nẵng nguy cơ sẽ chẳng còn vị thế gì, khi cảng biển thì Quảng Nam, Bình Định đang dần định hình vị thế; Cảng hàng không thì nơi nào cũng có; Đường sắt thì họ ở ngay cạnh tuyến huyết mạch đường bộ và Khu công nghiệp sản xuất...

Như tôi đã nói, nếu Đà Nẵng thực hiện đúng như những định hướng được các chuyên gia kinh tế hàng đầu đưa ra theo Nghị quyết 33 của Bộ Chính trị, thì Đà Nẵng đã phát triển mạnh mẽ gấp 3, gấp 5 lần hiện tại. Nếu định hướng đúng đắn, Đà Nẵng sẽ không mất dần những giá trị văn hóa lịch sử, tâm linh,... Đà Nẵng sẽ không mất đi sự bảo tồn của Sơn Trà, không mất đi những ngôi nhà Pháp cổ, những di tích xa xưa,… Nói nôm na là Đà Nẵng đã phải trả giá đắt khi quy hoạch TP bị "băm nát", chia lô bán nền, phát triển mà không tính đến giá trị cốt lõi của văn hóa, truyền thống lịch sử…

Hậu quả đó khiến Đà Nẵng không còn nguồn lực để phát triển mang tính bền vững hay chuyển hướng phát triển. Lớn hơn nữa, Đà Nẵng có nguy cơ mất một cái rất quan trọng đó là cơ hội, là nguồn lực con người, năng lực của con người, là những ngành nghề truyền thống có chất xám, tay nghề cao đã bị dần mai một, xóa nhòa vì định hướng sai lầm. Và trả giá lớn nhất là thời gian và nguồn lực đất đai, nguồn lực con người, là cơ hội để quay trở lại với định hướng phát triển đã vạch ra.

Tôi chỉ có thể nói rằng, Đà Nẵng không sửa là tụt lại và vướng vào đống bùng nhùng của phát triển tự phát, lộn xộn của trật tự đô thị,… nên bằng giá nào Đà Nẵng cũng phải sửa.

Theo tôi, công trình cầu Thuận Phước là một điển hình của lãng phí, của sai lầm trong quy hoạch và xây dựng , gây hao phí từ nguồn lực, giao thông cho đến bài toán kinh tế của phát triển cảng biển. Định hướng không thành công đã làm tăng gánh nặng giải tỏa hàng hóa lên tuyến đường Ngô Quyền với nhiều tiềm ẩn an toàn giao thông, chi phí vận chuyển,… Và dù đã thấy sai, nhưng bài toán sửa sai cảng Liên Chiểu cũng vẫn chưa làm dù đã nói rất nhiều. Đến nay, cảng vẫn phát triển theo tư duy duy ý chí, phục vụ lợi ích của ai đó chứ không vì sự phát triển của đại bộ phận người dân.

Ông Nghĩa nói như vậy nhưng thực sự tôi chưa biết quyết tâm và năng lực của ông ấy thế nào. Về điều chỉnh quy hoạch, ông Nghĩa đã nói nhiều điểm rất hay. Ví dụ như quy hoạch đường ven biển, đường đi bộ, đi xe đạp,...Nhưng đó là nói, còn làm vẫn chưa thấy động tĩnh gì mấy. Như ở Nam Ô, dự án lấn chiếm biển, lấn chiếm di tích linh thiêng hàng mấy trăm năm của địa phương vẫn chưa thấy động tĩnh gì trong việc điều chỉnh. Đúng ra cần xem xét khi họ chưa làm thì mình yêu cầu dừng và điều chỉnh, phải nhảy vô làm liền, mình sai thì mình sửa,…chứ đừng để họ xây dựng rồi mới điều chỉnh, như vậy là rất khó. Nếu ông Nghĩa làm được như vậy, nhân dân chắc chắn sẽ đồng tình, ủng hộ.

- Và làm thế nào để sửa sai, để khắc phục sai lầm?

Theo tôi, cần xác định lại định hướng quy hoạch phát triển Đà Nẵng, điều này đã có, đã được Chính phủ phê duyệt và chúng ta chỉ cần làm theo. Đó là phát triển công nghiệp sản xuất, công nghiệp có hàm lượng công nghệ cao, ô nhiễm thấp. Phát triển kinh tế biển, định hướng phát triển cảng biển theo hướng liên hoàn, phù hợp với tiềm năng sẵn có của Đà Nẵng. Tiếp theo là thu hồi lại đất công sản, giữ làm của để dành để sử dụng cho phát triển chung của TP.  Và Đà Nẵng phải có Nghị quyết quán triệt trong toàn TP, rằng ta đã làm sai và cần đi đúng trở lại. Và đi phải tuân thủ pháp luật, cam kết theo đuổi đến cùng và cương quyết thực hiện như vậy không có tư duy nhiệm kỳ.

Hành động là cần dừng ngay những chỗ có thể dừng được, đó là những dự án chưa xây dựng, hoặc đang xây dựng dang dở, phải đừng ngay để rà soát thì mới điều chỉnh được. Cần thiết phải thu hồi ngay lại để phục vụ định hướng lâu dài.

Ví dụ như Sơn Trà, biển Nam Ô, ven biển Mỹ Khê, Non Nước chẳng hạn, phải dừng ngay những công trình chưa xây dựng, những hạng mục lấn chiếm biển,… không để chiếm tư hữu bãi biển của người dân. 

Hay những di tích lịch sử, văn hóa tâm linh, các công trình kiến trúc gắn mới dấu mốc quan trọng của Đà Nẵng,…cần rà soát, tôn tạo, bảo vệ và vinh danh. Phải dừng lại tất cả những hành động xâm phạm, phải giữ đó cái đã. Như vậy mới gọi là hành động, như vậy mới quyết liệt.

Bên cạnh đó, cần xác định giá trị của Đà Nẵng là cái gì? Họ đến với Đà Nẵng là vì cái gì? Họ đến với Đà Nẵng là họ đến với hệ sinh thái cảnh quan Sơn Trà, đến với danh tích Ngũ Hành Sơn, đến với các dấu ấn xưa, với văn hóa ngàn đời, với những dinh trấn bờ cõi, với bãi biển đẹp hoang sơ được gìn giữ,… chứ không phải là những cây cầu, những hầm chui, những nhà cao tầng, hay những khu nghỉ dưỡng băm nát bãi biển. Đối với thế giới, những thứ Đà Nẵng đang theo đuổi họ còn có hơn chúng ta. Nếu họ đến, rồi họ cũng bỏ đi, bởi nó không có gì khác biệt hơn. Nên chúng ta phải gìn giữ những giá trị mà chỉ riêng chúng ta mới có.

- Vậy theo ông, Đà Nẵng sẽ mất bao nhiêu năm mới sửa được sai lầm này?

Đây là câu hỏi khó, khó để có thể trả lời được, bởi mình làm sai 15 năm thì có khi phải mất nhiều năm mới sửa được sai. Ví dụ như về cải cách ruộng đất ngày xưa, sai lầm chỉ 1 năm, nhưng mất hơn 20 năm vẫn chưa sửa được sai và đã kìm hãm kinh tế ghê gớm. Bài học cải tạo công thương nghiệp cũng vậy, mất đến hàng chục năm mới khắc phục được.

Định hướng Đà Nẵng là đầu tàu kinh tế của khu vực, nhưng hiện tại các toa đã chạy trước đầu tàu rồi. Vậy thì quay lại với sai lầm quy hoạch của Đà Nẵng, nếu bắt đầu khắc phục sai lầm ngay bây giờ và làm quyết liệt thì chắc Đà Nẵng phải mất khá nhiều năm sau thì mới có thể quay lại mốc phát triển đã đặt ra như định hướng ban đầu của Bộ Chính trị dành cho Đà Nẵng.

Tôi hy vọng sau 20 năm nữa, sửa đổi của ông Nghĩa sẽ thành công. Nhưng muốn vậy thì phải làm ngay từ bây giờ. Còn không thì vô vọng!