Rất lâu trước khi con người sử dụng kháng sinh làm thuốc chữa bệnh, các vi sinh vật đã phát triển khả năng sản xuất những phân tử này, cho phép vi khuẩn chống lại các độc tố của tự nhiên. Kết quả là, khả năng kháng kháng sinh của nhiều vi khuẩn trong môi trường là một đặc điểm cổ xưa.
Kể từ khi thuốc kháng sinh được đưa vào sử dụng trong các phòng khám, vi khuẩn gây bệnh cũng bắt đầu tích lũy ngày càng nhiều gen kháng thuốc trong DNA của vi sinh vật. Quá trình vẫn đang diễn ra này thúc đẩy các gen, trước đây được neo chặt trong nhiễm sắc thể của một số loài vi khuẩn nhất định, ban đầu có được khả năng di chuyển xung quanh và cuối cùng là nhảy qua giữa các loài vi khuẩn khác nhau.
Trong một nghiên cứu mới, được công bố trên tạp chí Communications Biology, các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Kháng Kháng sinh (CARe) ở Gothenburg, Thụy Điển đưa ra được bằng chứng về nơi những gen này có thể đạt được khả năng di chuyển giữa các vi khuẩn.
Nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết phải làm giảm thiểu khả năng ô nhiễm kháng sinh ở các dòng chất thải cùng với nỗ lực giảm sử dụng kháng sinh ở người và động vật, nhằm ngăn chặn sự xuất hiện của vi khuẩn kháng kháng sinh mới.
Ngăn chặn hiện tượng kháng kháng sinh
Các nhà khoa học đã chứng minh được, nước thải chứa dư lượng kháng sinh có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của những vi khuẩn kháng kháng sinh. Bằng chứng mới cho thấy nước thải cũng có những đặc điểm cho phép các gen kháng thuốc bắt đầu hành trình từ vi khuẩn vô hại sang vi khuẩn gây bệnh.
Các nhà nghiên cứu thừa nhận, trong nước thải không đủ dư lượng kháng sinh để thúc đẩy quá trình này. Những loài vi khuẩn mang gen kháng thuốc trong nhiễm sắc thể cũng cần phải có mặt, cũng như những trình tự DNA cụ thể có thể cung cấp khả năng di chuyển các gen kháng thuốc.
Bằng phương pháp nghiên cứu DNA từ hàng nghìn mẫu, thu thập từ nhiều môi trường khác nhau, các nhà nghiên cứu có thể xác định, nơi tất cả những thành phần chính kết hợp với nhau để cho phép gen kháng kháng sinh chuyển từ vi khuẩn này sang vi khuẩn khác. Một điều đáng ngạc nhiên là, những điều kiện này không có trong ruột của con người hay động vật mà có trong nước thải, được lấy mẫu trên khắp thế giới.
Fanny Berglund, nhà nghiên cứu tại Học viện Sahlgrenska thuộc Đại học Gothenburg, tác giả chính của nghiên cứu cho biết.: “Để chống lại tình trạng kháng kháng sinh, chúng ta không thể chỉ tập trung vào những hoạt động ngăn chặn sự lây lan của những loại vi khuẩn kháng thuốc đã được biết đến, chúng ta cũng cần ngăn chặn hoặc trì hoãn sự xuất hiện của những loại vi khuẩn mới.”
Tập trung vào giảm khả năng kháng kháng sinh
Nhóm nghiên cứu tương tự đã công bố một số nghiên cứu khác cho thấy môi trường chứa rất nhiều loại gen kháng thuốc khác nhau, nhiều hơn cả những gen kháng thuốc thường thấy ngày nay ở vi khuẩn gây bệnh.
Tình trạng này khiến cho môi trường nước thải trở thành một nguồn rất lớn những gen kháng thuốc mới, gen này nối tiếp gen kia có được khả năng nhảy giữa các loài vi sinh vật để cuối cùng trở thành mầm bệnh. Các tác giả nghiên cứu kết luận rằng, những hoạt động gây ô nhiễm môi trường bằng thuốc kháng sinh sẽ tạo điều kiện làm phát sinh thêm nhiều loại vi khuẩn kháng kháng sinh mới.
“Hiện nay, các nhà khoa học tập trung vào nỗ lực giảm sử dụng kháng sinh ở người và động vật nhằm giảm thiểu sự xuất hiện của các loại vi khuẩn kháng kháng sinh. Điều này rất quan trọng, nhưng nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng chúng ta cần chú ý đặc biệt đến dòng chất thải ra môi trường, vì đây cũng là nơi xuất hiện những biến thể vi khuẩn kháng kháng sinh mới,” Nhà nghiên cứu Fanny Berglund kết luận.
Theo SciTech Daily
