Hồ sơ Paradise" (Paradise Papers) là bộ tài liệu khổng lồ, bao gồm 13,4 triệu file với dung lượng tới 1.4TB. Được thu thập bởi tờ báo Đức Süddeutsche Zeitung, điều tra bởi Hiệp hội nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) cùng những tờ báo lớn như Guardian, BBC và New York Times, bộ tài liệu này đã tiết lộ những mánh khóe gian lận thuế của hàng loạt công ty lớn.
Apple là một trong những công ty lớn nhất thuộc danh sách này. Theo Guardian, Apple đã sử dụng Jersey, một địa hạt tự trị gần Anh để trốn thuế từ vài năm nay. Mọi việc bắt đầu từ năm 2013, khi Tim Cook phải ra điều trần trước một ủy ban của Quốc hội Mỹ về nghi vấn trốn thuế tại Ai Len (Ireland). Mặc dù vị CEO khẳng định Apple đã "trả thuế đến từng đồng" và "không trốn thuế ở một hòn đảo Caribe", nhưng các bằng chứng được đưa ra cho thấy Apple đã đặt nhiều công ty "ma" như Apple Operations International (AOI), Apple Sales International (ASI) và Apple Operations Europe (AOE) ở Ai Len và chỉ phải đóng mức thuế khoảng 2% trên lợi nhuận, so với mức 35% theo luật Mỹ. Các công ty này đều không có văn phòng, không nhân viên.
CEO Tim Cook tại buổi điều trần trước Quốc hội Mỹ năm 2013
Một trong những "chiêu" trốn thuế của Apple là mua bán các bằng sáng chế và sở hữu trí tuệ của chính công ty. Ví dụ, khi một chi nhánh của Apple đặt mua iPhone từ nhà máy, ngoài chi phí sản xuất thì chi nhánh này còn phải trả tiền sáng chế cho chi nhánh ở Ai Len. Phần lớn lợi nhuận do đó có thể chuyển về Ai Len, nơi mà mức thuế rất thấp.
Sức ép sau đó đã khiến chính phủ Ai Len phải xem xét lại luật về thuế. Dự thảo được chính phủ Ai Len công bố cuối năm 2013 cho phép mở công ty con ở nước này, nhưng các công ty con phải được điều hành và đóng thuế bởi một pháp nhân ở nước ngoài. Điều đó khiến Apple phải tìm kiếm một "thiên đường thuế" mới để đặt pháp nhân.
Ngay sau đó, vào năm 2014 Apple đã hợp tác với Appleby, công ty luật hàng đầu về dịch vụ đầu tư nước ngoài và là đối tượng chính của hồ sơ Paradise. Trong một email được gửi ngày 20/3/2014, luật sư của Apple đã hỏi Appleby về việc tư vấn cho hoạt động ở nước ngoài và các vùng lãnh thổ, bao gồm cả các đảo British Virgin, Cayman và Jersey. Tất nhiên, các email cũng đều yêu cầu phía đối tác phải tuyệt đối giữ bí mật.
Vào cuối năm 2014, Apple đã lựa chọn đảo Jersey để làm pháp nhân cho hai công ty "ma" AOI và ASI, trước đó được đặt trụ sở tại Ai Len. Jersey tự ban hành luật cho riêng mình và không phải tuân theo các điều khoản của EU, nên đây cũng là một địa điểm được nhiều công ty lựa chọn.
Trụ sở của Apple tại đảo Cork, Ai Len. Liên minh Châu Âu đang yêu cầu Apple phải đóng khoản phạt hơn 14 tỷ USD vì trốn thuế
Thậm chí với điều luật mới của Ai Len, Apple vẫn có thể tìm ra kẽ hở để tiếp tục lách thuế ở nước này. ASI, công ty hiện thuộc Jersey, sở hữu phần lớn bằng sáng chế của Apple, và nếu họ bán số bằng sáng chế này cho một chi nhánh Apple tại Ai Len thì chi phí có thể đủ để Apple tránh thuế trong nhiều năm nữa.
Các báo cáo tài chính của Apple cho thấy công ty này thu về 122 tỷ USD lợi nhuận ở thị trường nước ngoài trong 3 năm từ 2014 – 2016, với mức đóng thuế 6,6 tỷ USD, tương đương chỉ 5,4%. Năm 2017 Apple đã kiếm được 44,7 tỷ USD từ các thị trường ngoài Mỹ nhưng chỉ đóng 1,65 tỷ USD tiền thuế, tương đương 3,7%. Mức này chỉ bằng khoảng 1/6 mức thuế doanh nghiệp trung bình trên thế giới.
Sau những thông tin trên, Apple đã đưa ra phản hồi. Công ty này từ chối trả lời câu hỏi của BBC về hai công ty ma ở Jersey, nhưng cho rằng việc chuyển địa điểm cho các công ty pháp nhân "không giúp chúng tôi giảm thuế ở bất kỳ quốc gia nào".
Theo tiết lộ của New York Times, không riêng Apple mà một loạt công ty khác như Nike, Starbucks, Uber hay Facebook đều đang đặt những công ty ma ở các thiên đường thuế để sử dụng chiêu mua bán bằng sáng chế.
