Sự suy giảm dân số của Trung Quốc đang gây ra thách thức lớn đối với triển vọng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, trong khi các cố vấn của chính phủ đang cố tìm cách khôi phục lại niềm tin của giới đầu tư sau các báo cáo tăng trưởng gây thất vọng, tờ Wall Street Journal dẫn lời một số nhà kinh tế học cho biết.
Trung Quốc đã từ bỏ chính sách zero-COVID để tạo đà cho một năm phục hồi ấn tượng. Hoạt động này là một phần trong chính sách lớn nhằm kích thích nền kinh tế, bao gồm nới lỏng các quy định đối với lĩnh vực bất động sản và công nghệ.
Một số cố vấn của chính phủ nói rằng Trung Quốc sẽ tuyên bố mục tiêu tăng trưởng trong năm 2023 trong khoảng 5%-5,5% trong các phiên họp vào tháng 3/2022.
Hôm 17/1, giới chức Trung Quốc cho biết tăng trưởng kinh tế của nước này đạt 3% trong năm 2022, mức thấp thứ hai kể từ năm 1976.
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos, Phó Thủ tướng Lưu Hạc đã gửi đi tín hiệu tới các nhà đầu tư và lãnh đạo doanh nghiệp rằng đà tăng trưởng của Trung Quốc sẽ trở lại với mức độ tiền đại dịch trong năm 2023 sau khi mở cửa.
Tại một cuộc hội thảo của Davos có tên gọi “Chương tiếp theo của Trung Quốc”, các diễn giả cũng đưa ra tín hiệu lạc quan. Việc Trung Quốc mở cửa và ngừng chính sách zero-COVID là “chất xúc tác tích cực nhất” đối với các thị trường toàn cầu trong năm nay, theo Nicolas Aguzin, giám đốc điều hành của Sở Kết toán và Giao dịch Hong Kong.
 |
Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc phát biểu tại Davos (Ảnh: AP) |
“Nếu Trung Quốc đưa ra con số tăng trưởng vững chắc trong năm 2023, khoảng 5%-5,5%, nó chắc chắn sẽ thúc đẩy đà tăng trưởng toàn cầu cho năm tiếp theo,” Kevin Rudd, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Asia Society, nhận định.
Tuy nhiên, các biện pháp mới của Trung Quốc lại chưa giải quyết được một loạt thách thức, một số trong đó trở nên trầm trọng hơn do đại dịch. Dân số đang già hóa nhanh chóng, sản lượng tăng trưởng chậm, tỷ lệ nợ cao và bất bình đẳng xã hội tăng dần sẽ tác động xấu tới nền kinh tế của nước này trong nhiều thập kỷ tới, theo các nhà kinh tế học.
Đáng chú ý, trong ngày 17/1, cùng với việc công bố tăng trưởng GDP, Trung Quốc cũng cho biết dân số của họ đã giảm lần đầu tiên kể từ năm 1961.
Dân số Trung Quốc đã giảm 850.000 người, xuống còn 1,412 tỉ người. Xu hướng giảm dân số - xuất hiện nhanh hơn so với dự đoán của Bắc Kinh – đánh dấu một khoảng khắc quan trọng trong lịch sử Trung Quốc, có thể gây ra nhiều tác động phức hợp tới nền kinh tế của họ và cả vị thế là nhà xưởng của thế giới.
Cột mốc mới về dân số xuất hiện giữa lúc Trung Quốc vẫn là một quốc gia có thu nhập tầm trung, một nước đang phát triển xét về thu nhập trung bình của người lao động, nếu so sánh với Mỹ hay các nước có nền kinh tế lớn khác. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc từ lâu đã có tham vọng vượt qua Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới, nhưng giờ thách thức về dân số có thể khiến nhiệm vụ đó trở nên khó khăn hơn, theo các nhà kinh tế học.
 |
Kinh tế toàn cầu tăng trưởng nhờ vào lực lượng lao động dồi dào của Trung Quốc (Ảnh: Zuma Press) |
“Khả năng Trung Quốc một ngày nào đó chiếm vị trí nền kinh tế số 1 của Mỹ giờ đã thấp hơn một chút,” Roland Rajah, trưởng kinh tế gia tại Viện Lowy, Australia, nhận định.
Nền kinh tế toàn cầu đã tăng trưởng nhờ vào nguồn nhân lực dồi dào của Trung Quốc để sản xuất hàng hóa, và cộng đồng người tiêu dùng của nước này cũng đại diện cho một thị trường đang tăng trưởng dành cho hàng hóa xa xỉ và xe hơi do phương Tây sản xuất. Dân số giảm đồng nghĩa với việc có ít người tiêu dùng hơn, trong khi Trung Quốc đang chịu sức ép phải tăng đà tăng trưởng kinh tế thông qua sức tiêu thụ, thay vì đầu tư hay xuất khẩu.
Sức tiêu thụ ở Trung Quốc chắc chắn sẽ bị kìm hãm bởi thị trường lao động và nhà ở suy yếu, kéo theo tài sản của các hộ gia đình bị xói mòn. Tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm người từ 16-24 tuổi ở mức 16,7% trong tháng 12 năm ngoái, so với mức đỉnh gần 20% hồi mùa Hè. Đà tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người có thể chậm lại, ở khoảng 4%/năm trong vòng 5 năm tới, so với 8% giai đoạn tiền đại dịch; theo David Wang, trưởng kinh tế gia Trung Quốc tại Credit Suisse.
Lực lượng lao động nhỏ hơn chắc chắn sẽ kìm hãm đà tăng trưởng kinh tế. Một nền kinh tế chỉ có thể tăng trưởng bằng cách tăng thêm người lao động hoặc gia tăng hoạt động sản xuất với lượng lao động sẵn có. Dân số đang trong độ tuổi lao động của Trung Quốc, đạt đỉnh vào năm 2014, được dự kiến sẽ giảm 0,2%/năm cho đến năm 2030, theo dự báo của S&P Global Ratings.
Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế học, vẫn còn một số tín hiệu lạc quan. Trung Quốc có thể tận dụng tốt hơn những lao động ở đô thị đang làm việc cho các doanh nghiệp nhà nước hoặc những người đang làm việc ở nông thôn, nhằm tăng sản lượng.
Thêm nữa, Trung Quốc cũng đang áp dụng tự động hóa và các công nghệ tương tự vào các nhà máy của họ một cách nhanh chóng, thay thế cho lực lượng lao động con người. Những tiến bộ trong tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI) và các lĩnh vực công nghệ cao khác có thể làm giảm tác động từ lực lượng lao động đang suy giảm, mặc dù chưa rõ liệu chiến lược này có thành công hay không.
 |
Dân số giảm đồng nghĩa với lượng người tiêu dùng giảm, gây sức ép với chiến lược kích thích tăng trưởng thông qua tiêu dùng (Ảnh: Bloomberg) |
Trong khi đó, Trung Quốc vẫn đang dựa vào chiến lược cũ để tăng đà tăng trưởng, đó là khuyến khích chính quyền địa phương và các công ty vay mượn thêm để rót cho hoạt động đầu tư, một mô hình mà các nhà kinh tế học cảnh báo là không bền vững xét về dài hạn.
Tỷ lệ nợ của nước này trên GDP đã đạt mức cao trong giai đoạn đại dịch, khi chính quyền các địa phương tăng vay mượn để rót vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng và kích thích nền kinh tế. Tính đến tháng 6/2022, khoản nợ của khu vực phi tài chính đã lên tới 51,8 nghìn tỉ USD, tương đương 295% GDP, theo dữ liệu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS).
Trong giai đoạn đại dịch, các chính sách của Trung Quốc tập trung chủ yếu vào cung thay vì cầu của nền kinh tế. Không giống như nhiều nước ở phương Tây, chính phủ Trung Quốc không muốn hỗ trợ trực tiếp tiền cho các hộ gia đình, mà chủ yếu hỗ trợ các nhà sản xuất.
“Những vấn đề mang tính hệ thống tồn tại trong nền kinh tế Trung Quốc từ trước đại dịch vẫn còn đó,” George Magnus, nhà kinh tế học đến từ ĐH Oxford, nói. “Theo một số khía cạnh, địa dịch làm trầm trọng hơn những vấn đề đó.”
Bất chấp sự lạc quan mà một số diễn giả thể hiện ở Davos, các nhà đầu tư và giới lãnh đạo doanh nghiệp cả ở trong và ngoài Trung Quốc vẫn tỏ ra cảnh giác về việc liệu Bắc Kinh có sẵn sàng nới lỏng các hạn chế với doanh nghiệp mà họ đã áp dụng trong 5 năm qua hay không.
Ấn Độ khó thay Trung Quốc để trở thành 'công xưởng' của Apple
Kinh tế toàn cầu bấp bênh giữa suy thoái và 'hạ cánh mềm'
'Núi nợ' 141 tỉ USD sắp đáo hạn của doanh nghiệp bất động sản Trung Quốc
Theo Wall Street Journal
