Kalibr là một loại tên lửa hành trình phóng từ hạm tàu thế hệ mới (SLCM) dựa trên một loại tên lửa tầm xa thời Xô viết là Granat, là sự đáp trả của Liên Xô đối với loại tên lửa Tomhawk. Sau khi Liên Xô tan rã, khi ngành công nghiệp quốc phòng Nga bắt đầu tích cực tìm kiếm thị trường nước ngoài , đã tạo ra một gia đình các tên lửa SLCM.
Phiên bản đầu tiên được công bố là loại Kalibr 3M-14E, có kích cỡ nhỏ hơn Granat. Kích cỡ nhỏ hơn nhằm đạt hai mục tiêu: Trước hết, tên lửa chống hạm mới phải vừa với tiêu chuẩn ống phóng ngư lôi của NATO (ngắn hơn tiêu chuẩn của Liên Xô) và phải có tầm bắn dưới 300km theo quy định giới hạn tầm bắn MTCR (Granat có tầm bắn 3.000km). Năm 2006, Kalibr được cho là được bán cho Ấn Độ.
Nga không dừng ở đó mà tiếp tục chế tạo một họ các tên lửa hành trình: Thêm 3M-14E hay còn được quảng cáo là tên lửa 3M-54E và 3M-54E-1. Ba tên lửa này là một phần trong hệ thống được biết là tên lửa Klub-S (dùng cho tàu ngầm), Klub-N (trang bị trên tàu mặt nước) và Klub-N (tên lửa bờ đối hạm để bảo vệ bờ biển); Ngoài ra còn có Klub-A dùng cho chiến đấu cơ. Tất cả các loại tên lửa này đều được tuyên bố có tầm bắn dưới 300km để phục vụ xuất khẩu. “E” là phiên bản dùng cho các hệ thống vũ khí xuất khẩu.
Tuy nhiên, gia đình tên lửa Kalibr duy nhất để dùng trong nội địa (được biết với các phiên bản 3M14, 3M54, and 3M541) có tầm bắn lớn hơn nhiều lần. Tùy nguồn, tầm bắn của các tên lửa này lên tới 2.600km hoặc 1.500km. Một số giả thiết rằng tầm bắn tên lửa xa hơn phù hợp với loại lắp đầu đạn hạt nhân, trong khi tên lửa Kalibr SLCM thường có tầm bắn 1.500km.
Tất cả các loại tên lửa trên đều có tốc độ dưới âm, ngoại trừ một đặc điểm quan trọng: Pha cuối của tên lửa 3M54 có thể đột ngột tăng tốc lên gấp 3 lần tốc độ âm thanh khi còn cách mục tiêu khoảng 20-40km. Việc bứt tốc giúp xuyên thủng hệ thống phòng thủ của tàu địch và tạo quán tính động năng xuyên vào thân tàu mục tiêu. Tuy nhiên, tất cả các loại tên lửa hành trình này ban đầu được thiết kế với mục đích chống hạm, song gần đây cũng được cải tiến có khả năng đánh mục tiêu trên đất liền.
Tên lửa Kalibr đượt thiết kế là loại vũ khí tấn công chính xác và có thể bay theo một quỹ đạo phức tạp lên tới 15 lần đổi hướng bay trên hành trình. Chẳng hạn, nếu như tàu địch ở phía bên kia đảo, các tên lửa sẽ bay vòng qua đảo để tấn công tàu mục tiêu.
Kalibr được cho là có hai loại (mang đầu đạn hạt nhân hoặc thông thường). Hải quân Nga luôn nhấn mạnh rằng cần có các tên lửa hạt nhân chống hạm để cân bằng với ưu thế vượt trội của Mỹ. Một số chuyên gia phương Tây cho rằng tên lửa Kalibr SLCM xứng đáng được chú ý hơn. Chúng rất thích hợp với mục tiêu giảm phụ thuộc vào vũ khí hạt nhân được tuyên bố trong Học thuyết quân sự Nga năm 2000 và đã được tái xác nhận trong các Học thuyết mới năm 2010 và 2014.
Giá trị của các đòn đánh bằng vũ khí hành trình chính xác tầm xa đã được minh chứng rộng rãi bởi hàng loạt các cuộc chiến do Mỹ thực hiện kể từ năm 1991. Không như các vũ khí hạt nhân, các tên lửa hành trình tầm xa thông thường rất hữu dụng và nếu cần thiết có thể là vũ khí răn đe đáng tin cậy đối với địch thủ tiềm tàng.
Kalibr có khả năng trang bị trên rất nhiều các loại phương tiện mang. Chúng sẽ được triển khai trên các tàu ngầm Projec 885 Yasen SSN; các tàu ngầm diesel lớp Varshanvyanka; có kế hoạch trang bị trên các tàu ngầm Shchuka B của Hạm đội Biển Bắc. Một số loại tàu mặt nước như các tàu săn ngầm Project 1155 cũng sẽ được trang bị tên lửa này và các tàu hộ vệ tương lai Project 11356 cũng vậy. Các tàu thuộc Hạm đội Caspian đã phóng thử Kalibr vô số lần từ các chiến hạm khác nhau.
Chung quy, Hạm đội Biển Bắc, Hạm đội Baltics, Biển Đen và Hạm đội Caspian có thể uy hiếp một khu vực rộng lớn tại châu Âu và Trung Đông. Thậm chí cứ cho là Kalibr có tầm bắn 1.500km, phạm vi tấn công của tên lửa thực sự mang tính toàn cầu. Đại đa số các nước nằm trong tầm bắn của Kalibr không có vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí hạt nhân của Mỹ trên lãnh thổ. Do đó, Nga không thể đe dọa họ với tên lửa hạt nhân, nhưng các tên lửa hành trình tầm xa quy ước là một cuộc chơi toàn cầu khác biệt tổng thể.
Tình huống chiến lược mới đã vượt xa sự u ám. Moscow đang trên đường tiến tới phá vỡ sự độc bá của Mỹ về các loại vũ khí chính xác thông thường tầm xa. Kalibr không chỉ là loại vũ khí duy nhất thuộc loại này: Moscow cũng đã bắt đầu triển khai hai loại tên lửa hành trình tầm xa phóng từ máy bay Kh-101 và Kh-102. Nga còn có kế hoạch phát triển và triển khai một loại tên lửa đạn đạo liên lục địa dùng nhiên liệu lỏng, trước tiên có khả năng mang đầu đạn thông thường mới.
Tất nhiên, việc triển khai quy mô lớn vẫn chủ yếu là kế hoạch. Việc phát triển gia đình tên lửa Kalibr đã hoàn tất, nhưng quá trình triển khai sẽ mất thời gian và tiền bạc. Tin xấu là Nga vẫn đang tiếp tục cải thiện và nâng cấp gia đình tên lửa Kalibr với hệ thống phóng mới. Các nhà thiết kế Nga đang gấp rút hoàn thiện việc lắp đặt hệ thống với 4 tên lửa Kalibr vào một container tàu biển tiêu chuẩn, có thể được các tàu thương mại thông thường chuyên chở hàng trăm chiếc qua lại trên các đại dương.
Điều đó có nghĩa bất cứ con tàu nào chở container tiêu chuẩn đều có thể mang các tên lửa hành trình tầm xa có khả năng đánh chìm tàu bè hoặc tấn công các mục tiêu trên đất liền. Tương tự, bất kỳ vùng bờ biển nào của Nga có vẻ không được bảo vệ đều có thể đột ngột xuất hiện các tên lửa chống hạm được bố trí kín đáo trong các container.
Triển khai các tên lửa Kalibr với khả năng tấn công đất liền từ biển xung quanh châu Âu (kể cả khu vực Atlantic) bị phương Tây xem là thách thức mục tiêu của Hiệp định INF 1987, quy định loại bỏ tất cả các tên lửa mặt đất có tầm bắn từ 500-5.500km. Tuy nhiên, Mỹ và NATO đảm bảo các tên lửa phóng từ biển và trên không được loại khỏi INF. Nay gió đã xoay chiều.
Sự độc bá của Mỹ trong hai thập kỷ qua hiện đang bên bờ kết thúc. Tên lửa hành trình tầm xa và hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn Iskander có thể bao phủ toàn bộ Ba Lan và một phần nước Đức từ vùng lãnh thổ Kaliningrad Oblast (nằm giữa Ban Lan và Lithuania). Sự nổi lên của vũ khí thông thường và khả năng hạt nhân Nga là đặc biệt ấn tượng.
Theo QPAN
