Trong thời gian gần đây, rất nhiều hãng xe đã cho ra mắt các dòng xe sử dụng động cơ điện thay cho xe động cơ xăng và diesel. Đây có thể là một thay đổi lớn tác động đến ngành công nghiệp ô tô trong tương lai.
Theo Quyết định 876/QĐ-TTg 2022 của chính phủ, đến năm 2050, các phương tiện giao thông Việt Nam sẽ hoàn toàn chuyển sang sử dụng năng lượng mới, thân thiện môi trường. Việc chuyển đổi sang xe điện (EV) là xu hướng tất yếu của người dùng Việt Nam. Sự hiểu biết và kiến thức về xe ô tô điện đã trở thành điều kiện “cần và đủ” cho người dùng thông thái của tương lai.
Hầu hết các dòng xe điện hiện nay đều được tích hợp các công nghệ mới hiện đại, sử dụng một hoặc nhiều động cơ điện để tạo lực đẩy, được cung cấp năng lượng bằng pin.
Vấn đề khí thải
Xe điện (gọi tắt là EV) là dòng xe thân thiện với môi trường, do không sử dụng động cơ đốt trong mà dùng động cơ điện nên không thải ra khí thải có chứa CO2 và các chất gây ô nhiễm môi trường. Nhưng EV có thực sự không phát thải?
Bản thân EV không tạo ra khí thải, nhưng để cung cấp một lượng điện lớn cho xe thì phải tăng cường sản xuất điện từ các nhà máy nhiệt điện, khí đốt nên để vận hành EV, nó vẫn gián tiếp tạo ra khí thải với môi trường. Chưa kể pin xe điện có thể tái chế được hay không cũng là một vấn đề cần bàn, vì dù không thể tái chế hay tái chế được thì cả 2 quá trình trên đều sẽ tạo ra chất thải có thể gây hại cho môi trường.
Chi phí vận hành
Gần đây VinFast cũng đưa ra đánh giá về chi phí cho một chiếc xe sử dụng động cơ điện, cụ thể là chiếc VinFast VF e34 có mức tiêu thụ điện năng xấp xỉ 13,4 kWh/100km. Với quãng đường 500km, với giá sạc tại trạm là 3.117,4 VNĐ/kWh thì chi phí vận hành là 208.866 VNĐ.
Trong khi đó, chi phí vận hành 1 chiếc xe xăng hạng C trung bình tiêu hao khoảng 7,8 lít/100km, với giá bán xăng RON 95-V hiện nay (tháng 7/2023) là 21.420 VNĐ/lít, thì chi phí người dùng phải bỏ ra là 835.380 VNĐ cho quãng đường 500km.
Rõ ràng, việc chi phí hoạt động của một chiếc EV thấp hơn nhiều so với xe xăng.
Trạm sạc
Một trong những yếu tố quan trọng để người mua có quyết định "xuống tiền" cho EV hay không, là hệ thống trạm sạc. Trạm sạc càng nhiều thì sự tiện lợi cho EV càng cao, giúp xe có thể đi được những quãng đường xa hơn mà tài xế không cần phải lo hết pin.
Tại Việt Nam, VinFast đã xây dựng được một hệ thống trạm sạc điện công cộng dành cho ô tô, xe máy điện với trên 150.000 trạm, trải rộng cả 63 tỉnh, thành trong cả nước. EVN cũng đang thử nghiệm và lắp đặt vận hành trạm sạc EV tại một số địa điểm và có khả năng tích hợp nhiều chuẩn cho cùng một trạm sạc.
Thời gian sạc cũng còn tùy thuộc tùy thuộc vào nguồn điện và công suất của bộ sạc. Hiện nay có rất nhiều loại bộ sạc, với công nghệ trên bộ sạc khác nhau thì thời gian sạc cũng khác nhau, nhưng tài xế không cần thiết phải sạc đầy 100% pin mới chạy xe. Mức sạc ở 80% là cũng đủ để làm tài xế hài lòng với các chuyến đi ngắn.
Bảo trì xe điện: đơn giản hay phức tạp?
EV dùng động cơ chạy bằng điện để chuyển đổi thành động năng, do vậy có thiết kế đơn giản hơn nhiều so với động cơ đốt trong. Việc bảo dưỡng một chiếc EV sẽ không mất nhiều thời gian và chi phí như xe dùng động cơ xăng hay dầu diesel hiện tại.
Chi phí lớn nhất khi sử dụng EV chính là việc thay mới pin, tuy nhiên tuổi thọ pin trung bình của xe cũng khá dài, có thể lên tới 10 năm tùy điều kiện sử dụng. Việc thường xuyên để pin xuống dưới 20% dung lượng có thể khiến pin chai nhanh hơn, cũng như thường xuyên sử dụng bộ sạc tốc độ cao.
Xe điện có dễ gây cháy nổ?
Cháy, nổ pin trên EV cũng là điều khiến người dùng đặc biệt quan tâm. Hai nguyên nhân chính có thể dẫn đến cháy nổ:
- Thứ nhất: là các rủi ro liên quan đến chất lượng của pin trên xe, khi viên pin kém chất lượng, bị hỏng, các bộ phận của viên pin có dấu hiệu va đập, bị mài mòn nhưng vẫn sử dụng có thể dẫn đến cháy nổ kể cả khi không sử dụng.
- Thứ hai: do va chạm giao thông, pin trên các loại EV hiện nay được trang bị là pin Lithium-ion, loại pin này có thể lưu trữ được mức năng lượng cao trong một khoảng không gian nhỏ, khi va chạm pin có thể bị vỡ và thoát nhiệt gây nên cháy nổ hoặc pin tiếp xúc với nhiệt độ quá cao dẫn đến đoản mạch cũng gây nên cháy nổ.
Theo báo cáo từ Cục Quản lý An toàn Giao thông Quốc lộ Mỹ năm 2017, nguy cơ cháy nổ đối với EV là tương đương, hoặc có thể thấp hơn một chút, so với xe chạy bằng xăng hoặc dầu diesel. Tuy nhiên, rủi ro có thể tăng lên khi các nhà sản xuất nỗ lực tăng hiệu suất, đẩy các khối pin đến gần giới hạn của chúng.
Đây cũng có thể do số lượng EV còn thấp, nên tỷ lệ thiết bị lỗi tương đối nhỏ, nhưng trong tương lai có thể sẽ cao hơn. Để giải quyết thách thức này, các Viện nghiên cứu khoa học và các tập đoàn kinh tế đang nỗ lực tìm kiếm các loại pin khác thay thế, có thể khiến pin xe điện trở lên an toàn và mạnh mẽ hơn.
Phạm vi hoạt động
Thông thường phạm vi hoạt động của EV thường ngắn hơn nhiều so với xe chạy bằng động cơ xăng hoặc diesel. Nguyên nhân chủ yếu vẫn là công nghệ và hạ tầng cơ sở chưa đầy đủ, đặc biệt là quy trình chuẩn hóa xe điện trên thế giới cũng như trong mỗi quốc gia. Tuy nhiên các nhà sản xuất đã không ngừng cải thiện hiệu suất để nâng tầm hoạt động của chúng, bằng chứng là có một số mẫu xe có tầm hoạt động lên đến hơn 400km với một lần sạc đầy pin. Nhưng việc lựa chọn cho một chuyến du lịch có hành trình xa bằng EV vẫn là một quyết định mạo hiểm khi không nắm chắc trong hành trình có trạm sạc công cộng hay không.
Trên đây là một số điều cơ bản bạn cần nắm được trước khi quyết định có nên mua một chiếc EV trong thời điểm hiện tại để làm phương tiện di chuyển hay không. Độ bền, các rủi ro xảy ra cũng phụ thuộc phần lớn vào việc chúng ta sử dụng như thế nào, sạc pin ra sao, bảo trì bảo dưỡng có đúng định kỳ không.
Ngoài các đặc điểm trên người dùng cũng nên cân nhắc về mục đích sử dụng của mình, nếu bạn hay phải di chuyển xa thì xe chạy bằng động cơ xăng hoặc dầu diesel vẫn là một lựa chọn thích hợp hơn. Còn nếu bạn thích một mẫu xe hiện đại, không gây ồn và thân thiện môi trường, xe điện là một lựa chọn mang đến trải nghiệm thú vị với bạn.
