Cuộc bình chọn các quy định pháp luật năm 2016 do VCCI phát động vào cuối tháng 12/2015 đã nhận được sự hưởng ứng rộng rãi của cộng đồng doanh nghiệp. Theo báo cáo, sau giai đoạn đề cử, Ban tổ chức đã nhận được 9.297 đề cử các quy định từ 1.739 cá nhân và tổ chức (trung bình mỗi phiếu đề cử 5,34 quy định).
Sau khi sàng lọc, kết quả có 114 quy định tốt và 123 quy định tồi đã được đề cử. Vì nhiều lý do, thay vì chọn ra 10 quy định tốt nhất, 10 quy định tồi nhất thì Ban Tổ chức đã quyết định bình chọn ra 30 quy định tốt nhất và 30 quy định tồi nhất.
Danh sách các quy định này được gửi cho 17 cơ quan ban hành hoặc chịu trách nhiệm chủ trì soạn thảo để lấy ý kiến giải trình, gồm: TAND Tối cao, Bộ Công an, Bộ Công Thương, Bộ Giáo dục và đào tạo, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Kế hoạch đất tư, Bộ Khoa học công nghệ, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ VH-TT&DL, Bộ Xây dựng, Bộ Y tế, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.
Ban tổ chức đã nhận được 12 công văn phúc đáp của các bộ: Bộ Công an, Bộ Công Thương, Bộ Bộ Giao thông vận tải, Bộ Kế hoạch đất tư, Bộ Khoa học công nghệ, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ VH-TT&DL, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.
Điểm tên trong danh sách 30 quy định tồi nhất, Thông tư 20/2011 của Bộ Công Thương quy định về điều kiện nhập khẩu ô tô từ 09 chỗ ngồi trở xuống được đánh giá là không rõ ràng mục tiêu chính sách, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền tự do kinh doanh của các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô, làm méo mó cạnh tranh giữa hai nhóm thương nhân, khiến người tiêu dùng phải trả giá cao hơn cho các sản phẩm nhập khẩu này. Quy định này cũng được cho là sẽ làm tăng chi phí xã hội để tuân thủ và tạo thế độc quyền cho một số nhà phân phối.
Quy định “Giấy vàng – Giấy trắng” trong đăng ký doanh nghiệp tại Luật Doanh nghiệp 2014 cũng được đánh giá là thiếu rõ ràng tạo ra gánh nặng về thủ tục hành chính và đi ngược lại tinh thần cải cách thể hiện trong Luật Doanh nghiệp 2014.
Yêu cầu trang bị phương tiện phòng cháy và chữa cháy trên xe ô tô tại Thông tư 57/2015 của Bộ Công an được đánh giá là gần như không đạt được mục tiêu chính sách, khiến cho người sử dụng phương tiện không biết đặt bình cứu hỏa ở đâu trong xe, gây bất tiện thậm chí là mất an toàn khi sử dụng phương tiện. Báo cáo cũng chỉ ra rằng, để áp dụng quy định này thì với 3,5 triệu ô tô theo ước tính hiện tại thì chi phí xã hội phải bỏ ra lớn hơn nhiều so với lợi ích thu lại được.
Ngoài ra, khoản 2, điều 26 Luật Công đoàn năm 2012 cũng được xếp vào danh sách quy định tồi khi quy định doanh nghiệp phải đóng tài chính cho công đoàn bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.
Báo cáo VCCI cho rằng, công đoàn là tổ chức tự nguyện của người lao động nhưng lại yêu cầu người lao động đóng công đoàn phí là không cần thiết, chưa xuất phát từ tính chất, vai trò của công đoàn. Việc yêu cầu doanh nghiệp đóng công đoàn phí sẽ làm giảm tính độc lập của công đoàn. Đối với cả những doanh nghiệp không có công đoàn, có nghĩa là người lao động đã thỏa mãn với lợi ích được hưởng mà không có nhu cầu đòi hỏi thêm, thì doanh nghiệp vẫn phải nộp công đoàn phí.
Hơn nữa, khoản tiền 2% quỹ lương của toàn bộ người lao động là chi phí xã hội rất lớn nhưng không mang lại hiệu quả rõ ràng. Nếu số tiền đó được chủ sử dụng lao động giữ lại thì có thể giúp tăng lương cho người lao động hoặc tăng đầu tư cho tư liệu sản xuất giúp tăng năng suất lao động.
Một trong số những quy định tồi khác được điểm tên là Thông tư 15/2015 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định "Khi cột đo xăng bị hư hỏng, chỉ được thuê cơ sở khác sửa chữa nếu được cơ sở sản xuất, nhập khẩu, cung cấp phương tiện đo đồng ý”.
Theo Ban tổ chức, quy định này có mục tiêu không rõ ràng, ảnh hưởng đến quyền tự do kinh doanh, lựa chọn đối tác giao kết hợp đồng, sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp. Quy định này cũng làm giảm cơ hội lựa chọn của doanh nghiệp, tốn kém chi phí mà lại không tạo được lợi ích rõ ràng nào cho xã hội và chi phí tuân thủ cũng rất cao.
Quy định Kinh doanh vận tải hàng hoá không thu tiền trực tiếp phải có Giấy phép kinh doanh cũng được đánh giá là chưa phù hợp. Trong một số trường hợp, doanh nghiệp có hoạt động vận tải này là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài hoặc nhà đầu tư nước ngoài có tỷ lệ cổ phần trên 51% tại các doanh nghiệp này sẽ không được quyền sử dụng đội xe riêng để chuyên trở. Với quy định này, doanh nghiệp phải từ bỏ đội xe và phải thuê xe vận tải của doanh nghiệp khác, gây thiệt hại lớn trong khi nhiều loại hàng hoá cần xe vận chuyển đặc thù không dễ tìm doanh nghiệp kinh doanh vận tải ở ngoài.
Quy định người đứng đầu cơ sở in phải có trình độ cao đẳng trở lên về chuyên ngành in hoặc được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy chứng nhận bồi dưỡng nghiệp vụ là một trong số quy định tồi tệ. Quy định này có dấu hiệu xung đột lợi ích do năng lực của các cơ sở đào tạo cao đẳng ngành in không đáp ứng được nhu cầu nên hầu hết lãnh đạo phải xin giấy chứng nhận nghiệp vụ. Để có giấy chứng nhận này, lãnh đạo doanh nghiệp phải tham gia một khoá học 5 triệu đồng, cơ quan quản lý vừa quản lý hành chính lại đồng thời cấp chứng nhận và thu phí sẽ tạo nguy cơ nhũng nhiễu, tiêu cực.
