Không có Thế vận hội nào có số phận "đen đủi" như Olympic Tokyo năm nay, hết tin xấu này đến tin xấu khác.
Vào ngày 11/7, ông Toshiro Muto, Giám đốc điều hành của Ủy ban tổ chức Olympic Tokyo, nói rằng do không có khán giả tham dự các sự kiện Olympic, doanh thu từ vé đã giảm khoảng 90 tỉ yên so với ước tính ban đầu.
Ngày 21/7, số liệu do Ban tổ chức Olympic Tokyo cung cấp cho thấy, tổng số trường hợp mắc Covid-19 liên quan đến Thế vận hội đã lên tới 75 trường hợp.
Toyota, nhà tài trợ hàng đầu của Thế vận hội, đã thông báo rằng họ sẽ từ bỏ việc đặt quảng cáo truyền hình liên quan đến Thế vận hội ở Nhật Bản. Giám đốc lễ khai mạc và bế mạc Kentaro Kobayashi đã bị sa thải vì có những phát ngôn không đúng mực. Chủ tịch Ủy ban Olympic Nhật Bản Hashimoto Seiko đã đưa ra thông báo xin lỗi thế giới bên ngoài vì "thiếu sự rà soát trong khâu bổ nhiệm các thành viên cấp cao".
Thế vận hội Olympic Tokyo 2020 sẽ trở thành thương vụ thua lỗ về kinh tế lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản?
Nếu không xảy ra dịch bệnh, Thế vận hội Tokyo có thể trở thành một sự kiện thể thao lớn chưa từng có. Khi đấu thầu tổ chức Thế vận hội vào năm 2013, các quan chức Nhật Bản đã ước tính chi phí đăng cai Thế vận hội là 7,3 tỉ USD. Tuy nhiên, tính đến tháng 9/2020, theo nghiên cứu và tính toán của Đại học Oxford, đầu tư thực tế của Nhật Bản đã lên tới gần 15,84 tỉ USD, thiết lập kỷ lục lịch sử mới của Thế vận hội.
Ngược lại, lợi nhuận dự kiến ban đầu cũng khá hậu hĩnh. Được biết, trước khi tổ chức Thế vận hội, giá trị hợp đồng mà Ban tổ chức Olympic Tokyo và các nhà tài trợ ký kết đã vượt quá 3,3 tỉ USD, gấp ba lần so với Olympic Bắc Kinh 2008 và hơn tổng số tiền tài trợ của hai kỳ World Cup gần nhất.
Ngoài ra, NBC Universal đã trả khoảng 1 tỉ USD cho bản quyền phát sóng Thế vận hội Tokyo và ký hợp đồng 7,5 tỉ USD để gia hạn bản quyền phát sóng đến năm 2032, điều này cho thấy sự kỳ vọng của các nhà đài rất lớn đối với Olympic thời điểm đó.
 |
| Ảnh: Reuters |
Nhưng giờ đây, Thế vận hội Tokyo 2020 có thể trở thành thương vụ thua lỗ nhất trong lịch sử Nhật Bản.
Thứ nhất, sự thua lỗ của du lịch Nhật Bản do doanh thu bán vé giảm và thiếu hụt khán giả nước ngoài. Theo ông Toshiro Muto, doanh thu bán vé của Thế vận hội Tokyo trực tiếp giảm 89 tỉ yên, và nhiều nhà kinh tế chỉ ra một phần là do Thế vận hội Olympic không chấp nhận du khách nước ngoài. Thiệt hại về thiếu hụt khách du lịch dự kiến lên tới 150 tỉ yên và cả hai cộng lại lên tới gần 2,17 tỉ USD.
Hơn nữa, phí tài trợ hậu hĩnh của các công ty Nhật Bản giảm đột ngột. Một mặt, các nhà tài trợ đã từ bỏ các quảng cáo truyền hình liên quan đến Olympic ở Nhật Bản. Mặt khác họ cũng đã hủy bỏ tất cả các hoạt động tiếp thị trong thời gian diễn ra cuộc thi vốn được sử dụng để kích thích hoạt động bán sản phẩm.
Ngoài những thiệt hại kinh tế trực tiếp này, những ảnh hưởng kinh tế tiềm ẩn của Thế vận hội cũng rất lớn. Nhật Bản từng hy vọng rằng những khách du lịch đến Nhật Bản để xem Thế vận hội sẽ tiếp tục đến du lịch Nhật Bản trong vài thập kỷ tới, nhưng các nhà kinh tế Nhật Bản chỉ ra rằng tình trạng hiện nay dập tắt tham vọng ban đầu của chính phủ Nhật Bản.
Thế vận hội cũng đã ảnh hưởng đến giá nhà ở tại Tokyo. Giá bất động sản nhà ở mới xây ở khu vực Tokyo tăng 1,7% vào năm 2020 và giá giao dịch mỗi căn sẽ đạt 550.000 USD. Hiện lượng giao dịch đã giảm mạnh.
Như lời ông Toshiro Muto trong cuộc họp báo, tình hình thu chi của Ban tổ chức Olympic Tokyo "chắc chắn sẽ mất cân đối".
Trên thực tế, không chỉ du khách nước ngoài mà hầu hết người dân trong nước đều phản đối việc đăng cai tổ chức Thế vận hội vào thời điểm này, điều này đã làm giảm sự nhiệt tình của người tiêu dùng trong nước. Cuộc thăm dò của Asahi Shimbun chỉ ra rằng 83% người dân tin rằng Thế vận hội Tokyo 2020 nên hoãn hoặc hủy bỏ.
Người dân Nhật Bản nhìn chung khá bi quan về Thế vận hội Tokyo. Một người dân sống gần Nhà thi đấu Quốc gia cho biết: "Do bị kiểm soát nên không có cầu thủ hay phương tiện truyền thông nào gần đó, chúng tôi không cảm nhận được không khí của nước chủ nhà, không thấy được khán giả, không có không khí của Thế vận hội. Mọi người không thể hào hứng nổi".
Hào quang của Thế vận hội khó hồi sinh
Nhật Bản đã hai lần tổ chức Thế vận hội. Năm 1964, với tư cách là quốc gia châu Á đầu tiên đăng cai Thế vận hội, cơ sở hạ tầng và công nghệ cao phát triển nhanh của Nhật Bản đã được giới thiệu qua sự kiện thể thao này, nhưng khoảnh khắc nổi bật đã dần bị lu mờ trước sự phát triển công nghệ của Mỹ và Trung Quốc.
 |
(ảnh: Sina) |
Thế vận hội mang nhiệm vụ quan trọng, chính phủ Nhật Bản mong muốn sử dụng luồng gió của Thế vận hội để thúc đẩy nền kinh tế đang trì trệ của Nhật Bản và một lần nữa cho người dân thế giới thấy một Nhật Bản trẻ hóa sau thảm họa.
Tuy nhiên, rõ ràng là Nhật Bản vẫn chưa phục hồi trở lại mức kinh tế trước đại dịch. Trong Báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu của Ngân hàng Thế giới công bố hồi tháng 6, dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm nay đạt 5,6%, nhưng tăng trưởng kinh tế Nhật Bản dự kiến chỉ 2,9%.
Do đó, kỳ vọng Thế vận hội sẽ thúc đẩy sự phục hồi kinh tế của Nhật Bản rất lớn, nhưng vấn đề là Nhật Bản phải chịu áp lực tài chính do đầu tư cao và tổn thất lớn.
Nếu so sánh với Thế vận hội Athens và Thế vận hội Rio, Athens đã thâm hụt rất lớn từ 8 đến 10 tỉ USD để đăng cai Thế vận hội Olympic lần thứ 28. Mức thâm hụt của Thế vận hội Olympic của Rio thậm chí còn lên tới 13 tỉ USD. Điểm chung của Thế vận hội Athens và Thế vận hội Rio là cả hai quốc gia đều bước vào thời kỳ suy thoái kinh tế khi đăng cai Thế vận hội.
Khi các nền kinh tế trên thế giới dần phục hồi trở lại mức trước dịch bệnh, Nhật Bản dường như vẫn đình trệ. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế của Nhật Bản đã giảm 1,0% so với quý trước và tăng trưởng GDP hàng quý âm.
Tất nhiên, những thiệt hại có thể xảy ra từ việc hủy bỏ Thế vận hội Tokyo 2020 lớn hơn nhiều so với những tổn thất từ tổ chức các trận đấu không có sự cổ vũ của khán giả, và với tư cách là một trong ba nền kinh tế lớn nhất thế giới, sự thâm hụt trong thu chi của Ban tổ chức Olympic Tokyo không đủ để làm rung chuyển nền tài chính của Nhật Bản. Tuy nhiên, ở góc độ vi mô, các công ty có liên quan có thể phải gánh chịu những tổn thất lớn hơn.
Ví dụ, các cửa hàng ăn uống vừa và nhỏ, cửa hàng quà tặng, khách sạn,... nhiều cửa hàng cũ đã chính thức đóng cửa do hoạt động kém trong thời gian dài, và các cơ sở thương mại như khách sạn được xây dựng đặc biệt để tổ chức Thế vận hội cũng đang đối mặt với phá sản.
Thế vận hội bị hoãn từ năm ngoái và các cửa hàng ban đầu dự kiến dựa vào khách du lịch để kiếm tiền hoặc cải thiện hoạt động, thế nhưng với tình hình hiện tại, một số lượng lớn cửa hàng có nguy cơ phải đóng cửa. Một chủ cửa hàng dimsum ở Tokyo cho biết, Thế vận hội diễn ra nhưng không có khách du lịch, họ đang xem xét có nên ngừng kinh doanh hay không.
Do dịch bệnh, các cửa hàng bách hóa, trung tâm thương mại, quán bar và nhiều ngành khác cũng trong tình trạng tương tự.
Nền kinh tế Olympic không còn là một ngành kinh doanh tốt?
Những nghi ngờ xung quanh Thế vận hội Tokyo 2020 phần lớn là do nguy cơ không chắc chắn của Thế vận hội do dịch bệnh mang lại; nhưng ẩn dưới Thế vận hội là sự cạnh tranh lợi ích giữa Ủy ban Olympic quốc tế IOC, các nhà tổ chức, tập đoàn Nhật Bản và công chúng.
Ví dụ, Ủy ban Olympic Quốc tế có quyền hủy bỏ Thế vận hội, nhưng họ đã không làm như vậy. Sau khi bị hủy bỏ, IOC sẽ phải hoàn trả hàng tỉ USD tiền bản quyền phát sóng, chiếm 73% tổng doanh thu của IOC. Nói chung, IOC dựa vào số tiền này để trang trải các chi phí khác nhau của các ủy ban Olympic trên toàn thế giới. Do đó, họ muốn đăng cai Thế vận hội Tokyo hơn chính phủ Nhật Bản.
Rủi ro là do các nhà tổ chức gánh vác tài chính, trong khi IOC đang thu về lợi nhuận. Đằng sau điều này là sự thiếu trách nhiệm của IOC.
Với việc tổ chức hai hoặc ba kỳ Thế vận hội gần đây, thế giới bên ngoài đã đặt ra nhiều câu hỏi về hoạt động của Thế vận hội. Hầu hết các quốc gia đều coi Thế vận hội như một động lực để thể hiện tự tin dân tộc và là cơ hội để thúc đẩy sức mạnh kinh tế và văn hóa của đất nước.
Tuy nhiên, việc đầu tư quy mô lớn cần thiết trong giai đoạn đầu đăng cai Thế vận hội đã dần trở thành gánh nặng tài chính cho các quốc gia đăng cai. Trong trường hợp xảy ra dịch bệnh bất khả kháng, nhà tổ chức sẽ lâm vào tình thế khó xử.
Bất chấp dịch bệnh, các khoản thâm hụt khổng lồ của Thế vận hội Athens và Rio một lần nữa chứng minh rằng các quốc gia không có thực lực kinh tế mạnh phải gánh chịu những rủi ro kinh tế nếu họ muốn đăng cai Thế vận hội. Một số người trong ngành đã cho rằng Thế vận hội Olympic có thể được đăng cai lần lượt bởi một số quốc gia lớn, hoặc trực tiếp cố định tại một quốc gia, nhưng mô hình này lại mâu thuẫn với tinh thần Thế vận hội.
Xét cho cùng, gánh nặng của Thế vận hội không thể tách rời khỏi thời gian dài chuẩn bị. Thời gian từ khi xác định địa điểm đến khi khai mạc Thế vận hội thường kéo dài tới 7 năm, mặc dù khoảng thời gian này cho phép nhà tổ chức có đủ thời gian để chuẩn bị, nhưng chi phí đầu tư sẽ ngày càng cao, và thông thường vượt quá dự kiến. Hơn nữa, một khi tình hình kinh tế của đất nước chủ nhà thay đổi trong giai đoạn này, vai trò của Thế vận hội có thể phản tác dụng, thay đổi từ một màn trình diễn tự hào sang xấu hổ và gánh nặng.
Giống như khi Tokyo giành quyền đăng cai Thế vận hội vào năm 2013, Nhật Bản rất lạc quan. Chính phủ ước tính quá trình chuẩn bị cho Olympic kéo dài gần 7 năm sẽ mang lại cho Nhật Bản ít nhất 150.000 việc làm và lợi ích kinh tế trị giá 2,96 nghìn tỉ yên.
Chúng ta không biết liệu việc chuẩn bị cho Thế vận hội Olympic trong 7 năm qua có tạo ra lợi ích kinh tế lớn như vậy hay không. Nhưng giờ đây, các vấn đề bề nổi dường như đang tiết lộ tình hình tài chính đáng lo ngại của Ban tổ chức Olympic Tokyo.
Tokyo 2020 được mệnh danh là một Thế vận hội đặc biệt. Nếu nó có thể kết thúc một cách an toàn và suôn sẻ thì đó sẽ là kết quả tốt nhất, nhưng rõ ràng Nhật Bản đã thiệt hại khá nặng về kinh tế với kỳ Thế vận hội này.
Theo Sina
