Nga bán Su-35 biến thể nào cho Trung Quốc?

Theo báo cáo, tháng 10/2016, Nga và Trung Quốc đã thống nhất diện mạo và cấu hình Su-35 mà Nga sẽ chuyển giao, các hệ thống và linh kiện của máy bay đang do các công ty của Rostec sản xuất.

Năm 2016, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Công nghệ vô tuyến điện tử (KRET) của Nga đã tuyên bố rằng, khác biệt duy nhất của biến thể Su-35 bán cho Trung Quốc sẽ là các khối thiết bị định vị vệ tinh Bắc Đẩu (BeiDou) của Trung Quốc được tích hợp vào hệ thống thiết bị của máy bay, chứ hình thức hiển thị dữ liệu vẫn là bằng tiếng Nga. Lúc đó, ông nói rằng, trong buồng lái “kính” (sử dụng màn hình thay các đồng hồ cơ khí) hoàn toàn của Su-35 với một số màn hình được cài đặt để hiển thị các dữ liệu cần thiết ở thời điểm cụ thể - những thông tin chú giải cho các chỉ số của các thiết bị và các lệnh được minh họa bằng tiếng Hán là không thể đọc được. Sau khi tham vấn với các chuyên gia Trung Quốc, đã quyết định để nguyên các màn hình với hình thức hiển thị bằng tiếng Nga.

Năm 2015, Trung Quốc đã chính thức trở thành khách hàng nước ngoài đầu tiên mua Su-35. Không quân Trung Quốc sẽ nhận được tổng cộng 24 máy bay với tổng trị giá gần 2 tỷ USD. Trước đó, chỉ có Không quân Nga sử dụng Su-35. Tháng 4/2017, Tổng giám đốc Tổng công ty Chế tạo máy bay thống nhất OAK Yuri Slyusar đã cho biết rằng, năm 2017, theo hợp đồng này, Nga sẽ bàn giao cho Trung 10 chiếc Su-35. Tháng 2/2017 có tin Nga đã chuyển giao cho không quân Trung Quốc lô đầu tiên gồm 4 chiếc Su-35.

Xuất hiện câu hỏi: Việc cung cấp cho Trung Quốc cùng biến thể Su-35 dành cho VKS hợp lý đến mức nào nếu như ai cũng biết thói xấu sao chép trái phép của người Trung Quốc?

Khung thân máy bay - đó là hằng số, còn cái ở bên trong có thể và và phải thay đổi tùy theo khách hàng. Về nguyên tắc, các máy bay do Bộ Quốc phòng Nga đặt hàng phải là tiên tiến nhất, còn các máy bay xuất khẩu sẽ có tính năng bị cắt giảm, Phó Giám đốc Trung tâm Phân tích thương mại vũ khí thế giới (TsAMTO) Vladimir Shvarev nhận xét.

- Bất kỳ sản phẩm nào bán ra nước ngoài đều có cái gọi là hồ sơ cấu hình xuất khẩu (PEO). Tôi rất nghi ngờ chuyện các máy bay dành cho VKS của Nga và không quân Trung Quốc là giống nhau. Chúng phải khác nhau vì xuất khẩu máy bay hay xe tăng-thiết giáp dù sao vẫn là bàn giao hàng cho khách hàng nước ngoài, đối tượng có thể tìm hiểu và học lỏm những giải pháp nào đó, điều mà trong tương lai có thể bất lợi cho người bán. Chẳng hạn, vũ khí trang bị có thể áp dụng cùng các cách tiếp cận nhưng với giá rẻ hơn và chào bán trên thị trường các nước mà giá cả vũ khí có ý nghĩa then chốt.

Ở trường hợp Su-35, do không có thông tin cụ thể nên khó đoán là các máy bay có thể khác nhau ở chỗ nào, nhưng những khác biệt, có thể là khó phát hiện nào đó trong hệ thống avionics nhất định phải có. Nếu không thì trong VKS của Nga và không quân Trung Quốc sẽ là những tiêm kích giống nhau về tính năng mà điều đó là quyết định khá tranh cãi và kỳ lạ, kể cả trong bối cảnh quan hệ đang mặn nồng giữa Nga và Trung Quốc.

Tiêm kích thế hệ 4++ Su-35

Biến thể xuất khẩu bình thường có tính năng bị cắt giảm, yếu hơn một chút, đó là thực tế mà người ta không thích nói đến. Ví dụ, hệ thống nhận dạng quốc tịch bằng radar (nhận dạng địch-ta) bất luận thế nào cũng không xuất khẩu cho ai, Giám đốc điều hành hãng Aviaport, ông Oleg Panteleyev.

- Vấn đề cơ bản nằm ở chỗ khác: giả sử các hợp đồng bán Su-30MKI (với Ấn Độ) hay các biến thể xuất khẩu khác trù tính việc hiện đại hóa khá sâu hệ thống thiết bị trên khoang, có nghĩa là lắp đặt và tích hợp một số lượng khác lớn các hệ thống mà khách hàng lựa chọn, thì trong trường hợp này, khách hàng quan tâm đến việc các hãng công nghiệp quốc phòng, các nhà cung cấp thiết bị Nga có thể chào hàng cái gì cho họ. Từ góc độ này, tôi không thấy có vấn đề hay rủi ro gì đối với công nghiệp quốc phòng Nga. Ngoài ra, cách tiếp cận truyền thống liên quan đến việc cắt giảm tính năng, ở đây cũng có, nhưng điều đó là những thứ mà công bố ở cấp lãnh đạo tổng công ty là không có ý nghĩa…

Tất cả đều hiểu rõ rằng, Trung Quốc đã, đang và sẽ sao chép công nghệ, chừng nào còn có các đấu thủ khác cung cấp cho họ những giải pháp tiên tiến hơn những cái Trung Quốc đang có. Mặt khác, chúng ta thấy rằng, có một số hệ thống kỹ thuật tinh vi mà nếu sao chép đơn giản những kích thước hình học sẽ không thể đạt được những tính năng tương tự. Điều đó cũng có liên quan đến những phần mề khác đặc thù và những thức khác. Do đó cả Nga và Trung Quốc đều hiểu rằng, sao chép trực tiếp sẽ không cho phép có được cùng kết quả ở đầu ra.

SP:  Theo ông, giá trị của Su-35 đối với Trung Quốc cụ thể là gì?

- Trong nhiều tài liệu phân tích các chương trình quân sự tiên tiến của Trung Quốc, các nhà quan sát nhất trí rằng, tiêm kích thế hệ 5 hạng nặng J-20 của Trung Quốc phần nhiều dùng để tác chiến chống các cụm tàu sân bay của Hải quân Mỹ. Còn phần nhiệm vụ giành ưu thế trên không ở cự ly tương đối xa giới quân sự Trung Quốc dự định dành cho Su-35.

Máy bay này, một mặt có dự trữ lớn về tầm bay, có nghĩa là các tuyến mà ở đó nó có thể đối phó với máy bay địch được đẩy ra khá xa so với đại lục Trung Quốc. Mặt khác, Su-35 có khả năng tiến hành không chiến với các tiêm kích hiện đại nhất của kẻ thù tiềm tàng. Hơn nữa là không chỉ không chiến tầm xa bằng cách sử dụng radar mạnh và tên lửa có tầm bắn đủ xa mà cả không chiến tầm gần, thậm chí khi dùng đến pháo hàng không.

Xét tổng thể mọi yếu tố, Su-35 đối với không quân Trung Quốc là một loại giải pháp hẹp mà ở chừng mực có thể đánh giá thì không trù tính sử dụng Su-35 với tư cách một máy bay chống hạm hay đa năng có khả năng tác chiến đối đất. Nhưng về mặt giành ưu thế trên không, nhất là ở các tuyến tiếp cận xa, các máy bay này có thể là giải pháp hiệu quả nhất đối với Bắc Kinh.

Nghiên cứu viên chính Viện Phương Đông, Viện Hàn lâm khoa học Nga, chuyên gia về công nghiệp quốc phòng Trung Quốc Vasily Kashin cho rằng, hiện nay, tính năng của vũ khí Nga xuất khẩu không bị cắt giảm nhiều, thậm chí có trường hợp được giữ nguyên.

- Việc cắt giảm mạnh tính năng các vũ khí trang bị xuất khẩu là đặc trưng thời Liên Xô và theo tôi đã khiến Liên Xô và các đối tác phải trả giá đắt… Trong những năm 1990 và 2000, các nhà sản xuất vũ khí Nga nhìn chung xuất khẩu vũ khí trang bị hiện đại hơn những loại có trong trang bị của quân đội Nga. Hiện nay, khi xác định thống nhất diện mạo và cấu hình vũ khí xuất khẩu, tính năng của chúng không bị giảm nhiều. Nếu có sự cắt giảm tính năng thì không lớn và thường là ít người biết điều đó.

Trong trường hợp với Su-35, tức góc độ của Rostec, máy bay để sử dụng trong nước (theo đặt hàng của Bộ Quốc phòng Nga) và biến thể xuất khẩu thực ra là gần như giống nhau vì thành phần hệ thống avionics là giống nhau. Nếu như có những thay đổi nào đó thì tức góc độ của Rostec và báo cáo của họ, đó là những chi tiết ít quan trọng.

SP: Theo ông, các chuyên gia Trung Quốc có thể “du nhập” (sao chép) cái gì đó nhằm hoàn thiện các tiêm kích của họ hay không?

- Khác biệt lớn nhất của Su-35 so với các biến thể chế tạo trên cơ sở Su-27 đó là động cơ AL-41F1S và radar N035 Irbis, những thứ cực kỳ khó sao chép chỉ bằng cách nghiên cứu mẫu. Điều dễ hiểu là các kỹ sư và công trình sư Trung Quốc sẽ chăm chú nghiên cứu các máy bay mua được và có thể rút ra điều gì đó cho mình. Nhưng quá trình này sẽ không nhanh, còn chúng ta trong lúc đó sẽ có cơ hội đầu tư số tiền nhận được vào các dự án phát triển của riêng mình.

Ngoài ra, nếu nói về radar của Su-35 thì với tất cả những tính năng cao của nó, rất khó nói nó sẽ ăn nhập thế nào với khái niệm phát triển radar hàng không của Trung Quốc. Người Trung Quốc gần đây lắp đặt radar mạng pha chủ động lên tất cả các máy bay của mình, còn radar trên Su-35 rất mạnh, nhưng lại là loại mạng pha thụ động. Bởi vậy, radar mạng pha thụ động chưa chắc là cái họ cần.

Theo VND