Báo Nikkei của Nhật Bản ngày 7.9 có bài bình luận cho biết lời thóa mạ nhằm vào Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã khiến nhà lãnh đạo vốn nổi tiếng với những phát ngôn gây sốc, thô lỗ của quốc gia Đông Nam Á gánh ngay hậu quả đó là mất đi cuộc họp quan trọng với ông chủ Nhà Trắng vốn đã được lên kế hoạch từ trước.
Không chỉ có vậy, dù đã nhanh chóng xin lỗi, bày tỏ hối tiếc (thông qua người phát ngôn) nhưng sự kiện không hay ho gì này chắc chắn sẽ phủ một bóng đen lên mối quan hệ đối tác giữa Mỹ và Philippines, đặc biệt trong bối cảnh hai bên từng có các nỗ lực chung nhằm ngăn chặn sự bành trướng đáng quan ngại trên Biển Đông của Trung Quốc.
Trước đó, ông Duterte và Tổng thống Obama đã lên kế hoạch để gặp nhau lần đầu tiên bên lề hội nghị thượng đỉnh của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á tổ chức ở thủ đô của Lào để thảo luận tăng cường liên minh của họ chống lại sự bành trướng của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Tuy nhiên Hoa Kỳ đã tuyên bố hủy bỏ cuộc họp thông qua các kênh ngoại giao.
Trang báo của Nhật Bản bình luận rằng các nhà lãnh đạo Philippines đến hội nghị thượng đỉnh ASEAN trong "tư thế nhìn xuống", một sự tương phản rất lớn với thái độ thô lỗ trước đó của ông Duterte.
Trước đó phía Mỹ - đồng minh quan trọng nhất của Philippines đã chỉ trích lập trường của ông Duterte trong cuộc chiến chống ma túy.
Tổng thống Duterte từng nói rõ rằng ông ta coi trọng sự an toàn của công chúng hơn vấn đề nhân quyền. Đích thân nhà lãnh đạo này cho phét xử phạt bằng hình thức bắn chết đối với những nghi phạm liên quan đến buôn bán ma túy.
Rodrigo Duterte cũng cáo buộc của Liên Hợp Quốc can thiệp vào công việc nội bộ khi các cơ quan quốc tế bày tỏ quan ngại về nhân quyền trong vụ giết người liên quan đến buôn bán ma túy.
Theo báo Nikkei, việc Philippines chọc giận Mỹ có thể có hậu quả nghiêm trọng. Bởi Mỹ hiện nay là đối tác, đồng minh quan trọng nhất của Philippines.
Trong tuyên bố mới của mình, ông Duterte cũng nhắc lại lời cám ơn ông Obama vì nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh "tầm quan trọng của việc Trung Quốc phải tuân thủ các nghĩa vụ theo luật pháp quốc tế mình" tại hội nghị G-20.
Phía Mỹ nhiều lần nói rằng họ nghi ngờ Bắc Kinh đã bắt đầu công việc cải tạo trên bãi cạn Scarborough tranh chấp ở Biển Đông. Philippines với sức mạnh quân sự hạn chế thực sự cần sự ủng hộ của Hoa Kỳ để chống lại gã khổng lồ Trung Quốc.
Tuy nhiên, dù có giận, Washington cũng không thể bỏ qua Manila vì Philippines là một phần quan trọng trong chiến lược an ninh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Mỹ rất cảnh giác với các hành động quân sự trên khu vực Biển Đông mà Trung Quốc đã và đang tiến hành.
Theo kế hoạch, quân đội Mỹ sẽ sớm có mặt ở Philippines để tăng cường sự hiện diện của mình trong khu vực nhằm kiềm chế tham vọng biển của Trung Quốc.
Mỹ cuối cùng có thể sẽ tìm cơ hội cải thiện quan hệ với Manila dù Nhà Trắng rất không hải lòng với ý kiến gần đây của ông Duterte.
Nhân sự kiện này, sự rạn nứt giữa Hoa Kỳ và Philippines đã không thoát khỏi sự chú ý của Trung Quốc.
"Philippines là hàng xóm của Trung Quốc," - Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông qua người phát ngôn viên Hoa Xuân Oánh đã nhanh chóng chớp thời cơ tung ra những lời ve vãn vào hôm thứ Ba.
"Chúng tôi muốn hợp tác với Philippines để xây dựng lại lòng tin song phương và cải thiện quan hệ song phương." - bà Hoa Xuân Oánh nói.
