Quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới đã đặt ra các hạn chế đối với tất cả các mặt hàng xuất khẩu của họ, khiến các chính phủ từ châu Á đến Tây Phi hoảng sợ. Các nhà sản xuất lớn khác đã cố gắng trấn an người tiêu dùng rằng nguồn cung gạo dồi dào, nhưng điều đó không không thể xoa dịu thị trường.
Giá gạo ở châu Á đã tăng trở lại gần mức cao nhất trong gần 15 năm trong hôm 30/8, sau khi Ấn Độ áp dụng nhiều biện pháp hạn chế đối với gạo đồ và gạo basmati. Đây là những sản phẩm cuối cùng chưa bị hạn chế xuất khẩu, dẫn đến chiến dịch thắt chặt gần đây bắt đầu bằng lệnh cấm xuất khẩu một số loại ngũ cốc vào ngày 20/ 7.
“Giá gạo tăng đột ngột luôn ảnh hưởng nặng nề nhất đối với người tiêu dùng có thu nhập thấp”, Peter Timmer, Giáo sư danh dự tại ĐH Harvard, chuyên nghiên cứu về an ninh lương thực, cho biết. “Mối lo ngại cấp bách nhất hiện nay là liệu Thái Lan và Việt Nam có theo chân Ấn Độ và áp dụng các biện pháp kiểm soát đối với xuất khẩu gạo của họ hay không. Nếu điều đó xảy ra, chúng ta sẽ thấy giá gạo thế giới vượt quá 1.000 USD/tấn”.
Sự lo lắng về nguồn cung là điều dễ hiểu. Gạo đóng vai trò quan trọng đối với chế độ ăn uống của hàng tỉ người và đóng góp tới 60% tổng lượng calo tiêu thụ của người dân ở các khu vực Đông Nam Á và Châu Phi. Giá gạo chuẩn hiện ở mức 646 USD/tấn và và sự biến đổi thời tiết có thể làm cho thị trường trở nên khó dự đoán hơn nữa.
Sự xuất hiện của El Nino trong năm nay có khả năng làm khô hạn nhiều khu vực trồng trọt trọng điểm trên khắp châu Á, trong đó Thái Lan đã cảnh báo tình trạng hạn hán vào đầu năm 2024. Vụ mùa ở Trung Quốc, nước sản xuất và nhập khẩu lớn nhất thế giới, dường như đã tránh khỏi thời tiết xấu, trong khi các khu vực trồng trọt chính của Ấn Độ cần lượng mưa nhiều hơn.
Các biện pháp của Ấn Độ chủ yếu tập trung vào chính trị. Chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi đang phải đối mặt với một cuộc bầu cử vào đầu năm tới và giá thực phẩm cao có thể khiến các cử tri không hài lòng. Các lệnh hạn chế xuất khẩu đã có tác động nhất định.
Tính đến ngày 31/8, giá gạo ở thủ đô New Delhi vẫn cao hơn so với một năm trước, nhưng kể từ khi lệnh cấm xuất khẩu được ban hành trong tháng 7, giá gạo đã giữ ổn định ở mức 39 rupee (47 cent Mỹ) một kg. Tuy nhiên, các lệnh hạn chế của Ấn Độ đang gây ảnh hưởng tới nhiều quốc gia khác.
Tuần trước, Philippines đã buộc phải áp trần giá gạo trên toàn quốc do chi phí bán lẻ tăng một cách “đáng báo động” và báo cáo về tình trạng tích trữ của thương nhân. Quốc gia này là nước nhập khẩu ngũ cốc lớn thứ 2 thế giới. Các quốc gia khác cũng đang cân nhắc tới các biện pháp ngoại giao để giải quyết vấn đề tương tự.
Guinea đã cử Bộ trưởng Thương mại đến Ấn Độ, trong khi Singapore, Mauritius và Bhutan yêu cầu New Delhi miễn cho họ khỏi hạn chế vì lý do an ninh lương thực – một điều khoản mà quốc gia Nam Á này đã bổ sung khi cấm một loại gạo. Những hạn chế cũng đã tạo cơ hội cho Thái Lan.
Nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới đã hoạt động mạnh mẽ những tuần gần đây, trong đó các quan chức thương mại Thái Lan thực hiện các chuyến đi đến Philippines, Indonesia, Malaysia và Nhật Bản. Thông điệp ở đây là: "nếu các bạn muốn gạo, chúng tôi sẵn sàng phụ vụ".
Việt Nam cũng đang đưa ra một số hỗ trợ cho thị trường, tháng trước cho biết có khả năng sẽ vượt mục tiêu xuất khẩu trong năm, một kỳ tích Việt Nam có thể đạt được mà không gây nguy hiểm cho an ninh lương thực quốc gia. Dữ liệu hải quan cho thấy khối lượng xuất khẩu sang Indonesia đã tăng vọt trong 7 tháng đầu năm nay, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc cũng cao hơn./.
Ấn Độ tiếp tục áp mức giá tối thiểu với gạo basmati để hạn chế xuất khẩu
Ấn Độ thắt chặt xuất khẩu gạo, đe dọa giá lương thực toàn cầu
Nguồn cung gạo đối mặt với mối đe dọa mới khi Ấn Độ cân nhắc thêm các hạn chế
Theo SCMP
