Ông Assad đang bị Mỹ và các nước vùng Vịnh - gồm Saudi Arabia, Qatar và Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) muốn lật đổ.
Các quan chức Mỹ nói có khoảng 300-600 quân bộ binh Iran đã đến Syria từ 10 ngày qua, nâng tổng số lính Iran ở Syria lên hơn 1.500 quân đã trú đóng ở nước này từ vài tháng qua.
Họ cùng hơn 5.000 tay súng của tổ chức vũ trang Hezbollah (Lebanon) đang bảo vệ chế độ Assad, trong cuộc nội chiến 4 năm rưỡi nay chống quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) và các nhóm nổi dậy Syria muốn lật đổ chế độ Assad và có Mỹ “chống lưng”.
WSJ nêu Iran sẽ xóa sạch "ổ kháng cự" của khủng bố IS ở Syria, phối hợp với bộ binh nước này, Hezbollah và điều phối với các cuộc không kích của Nga, dựa vào tin tình báo chia sẻ giữa Nga, Iran, Iraq và Syria, qua Trung tâm thông tin ở thủ đô Baghdad của Iraq.
Mục tiêu của liên minh này: chiếm lại các vùng đất tây bắc đã lọt vào tay IS cùng các nhóm quân nổi dậy.
"Nắm đấm trên bộ" cho các cuộc không kích của Nga
Giới truyền thông nói chiến tranh ở Syria sẽ càng khốc liệt hơn khi có thêm liên minh 4 nước này.
Theodore Karasik, một cố vấn cấp cao của tổ chức tư vấn Phân tích Vùng Vịnh (ở Dubai) nói cuộc triển khai lực lượng có Iran chống lưng, sẽ giúp bộ binh xóa sạch các ổ kháng cự, là “nắm đấm trên bộ” cho cuộc không kích của Nga.
Mustafa Alani, chủ nhiệm nghiên cứu an ninh-quốc phòng thuộc Trung tâm nghiên cứu vùng Vịnh (Thụy Sĩ) nói Iran quan tâm chuyện giữ ông Assad ở ngôi quyền lực: “Họ xem ông Assad là người bảo đảm duy nhất cho tầm ảnh hưởng của Iran và hỗ trợ Hezbollah”.
Một nhà ngoại giao ở Syria nói: “Hành động của Nga phần nào từ đồng minh Iran của ông Assad, đã nói thẳng với người Nga: “Nếu quý vị không can thiệp, chế độ Assad sẽ sụp đổ, và chúng ta đang không ở thế giữ ông ấy được”.
Khoảng 5.000 tay súng từ Iraq đến Syria hồi tháng 7 và 8, theo nhà nghiên cứu Phillip Smyth thuộc đại học Maryland. Ông nói các số liệu này là nhờ ông có liên lạc riêng với vài tay súng, dữ liệu bay giữa Baghdad với Damascus cùng dựa theo trang mạng xã hội.
Ông nói: “Xem ra cuộc chuyển quân này trùng hợp với cuộc triển khai quân sự của Nga”.
Hồi cuối tháng 9, tổ chức bán quân sự Katai’b al-Imam Ali (Iraq, có IRGC chống lưng) tải video lên mạng, chiếu cảnh lính họ ở Syria. Các nhà phân tích ở Viện nghiên cứu chiến tranh (Mỹ) nói: có lẽ họ sẽ đánh trên bộ ở Syria, có không kích của Nga hỗ trợ”.
Ông Smyth nói: “Tất cả các lực lượng trên đều là đặc vụ của IRGC, quốc tịch của họ không quan trọng. Họ sẽ chiến đấu cùng nhau ở các mặt trận lớn cần đến họ”.
Ông nói sự gia tăng lực lượng bán quân sự địa phương và nước ngoài-do Iran giám sát-sẽ khiến có thêm các chỉ huy và chuyên viên chiến đấu Iran ở các mặt trận: “Từ 2013, họ giữ vai trò chiến đấu trực tiếp trên bộ, thay vì chỉ huy và cố vấn”.
Một số thủ lĩnh quân nổi dậy nói: đã phát hiện các đơn vị bán quân sự Syria và nước ngoài có Iran hỗ trợ, ở các tỉnh Hama và Homs, hai vị trí phòng thủ chiến lược của chế độ Assad ở vùng duyên hải.
Lực lượng bán quân sự thứ dữ của Iran
Marziyeh Afkham, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, nói Iran ủng hộ cuộc không kích của Nga, kêu gọi gia nhập liên minh quốc tế chống khủng bố ở Syria.
Một nhà ngoại giao Iran giấu tên, nói với hãng tin Intefax hôm 2.10: Iran không cần cử quân đến Syria, và sự hỗ trợ quân sự chỉ dừng lại ở mức cố vấn. Ông nói sự ủng hộ của Iran là thông qua Hezbollad chiến đấu cùng quân Assad.
Tình hình nguy hiểm này sẽ buộc Mỹ và đồng minh phải công khai chấp nhận: sẽ phải để tổng thống Syria nắm quyền lực thêm một thời gian, trong lúc tất cả các bên liên quan ráng đàm phán về một cuộc chuyển giao chính trị ở Syria.
Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest nói: tình báo Mỹ theo dõi kỹ thông tin về mục đích quân sự của Iran ở Syria. Ông bảo nếu tin này đúng thì sẽ là “bằng cớ quan trọng” là hành động của Nga làm gia tăng cuộc nội chiến Syria.
Sự hỗ trợ của Tehran cũng có thể có thêm nhiều chỉ huy Iran, cố vấn quân sự và các tay súng thiện chiến gia nhập các đơn vị bán quân sự Syria và nước ngoài đánh giúp chế đô độ Syria.
Wiam Wahhab, một cựu bộ trưởng Lebanon liên kết với Iran và ông Assad, nhấn mạnh: Iran sẽ giao việc cho sĩ quan và cố vấn của Vệ binh cộng hòa Hồi giáo Iran (IRGC).
Ông Wahhab có nhiều thành viên đánh cho Syria, nói: “Tôi biết ở đó có chiến tranh lớn, nên sẽ có đủ mọi thứ cần thiết cho cuộc chiến này. Có kế hoạch tấn công ở nhiều vị trí”.
Các chuyên gia cho rằng Iran có khoảng 7.000 quân IRGC cùng các tay súng bán quân sự tình nguyện đã hoạt động ở Syria.
Khác với quân đội chính quy Iran, IRGC được lập sau Cách mạng Iran 1979, như một “lực lượng quân đội nhân dân” báo cáo trực tiếp Giáo chủ, vị lãnh đạo cao nhất của Cộng hòa Hồi giáo Iran.
IRGC có hơn 100.000 quân, kiểm soát các cơ sở an ninh, kinh tế, quân sự. Họ còn chỉ huy tổ chức bán quân sự Basij vốn từng đàn áp người biểu tình đòi dân chủ năm 2009.
Iran lâu nay giữ một vai trò quyền lực nhưng bí mật ở Syria, nhưng thường miễn cưỡng hành động.
Từ cuối năm 2012, sự hỗ trợ quân sự trực tiếp của Iran là các cố vấn quân sự tổ chức, huấn luyện và tài trợ cho các nhóm bán quân sự ủng hộ chế độ Assad, đa số là các thành viên Alawite, một cộng đồng Hồi giáo dòng Shiite của ông Assad.
Các chuyên gia nói các tổ chức bán quân sự có khoảng từ 150.000 đến 190.000 quân, có lẽ nhiều hơn số quân chính quy Sirya (80.000-100.000 quân).
Hơn nữa, vài chuyên gia ước tính có 20.000 tay súng Hồi giáo dòng Shiite nước ngoài đang ở Syria, có sự hỗ trợ của người Shiite Iran và Hezbollah.
Iran cũng huấn luyện và trả lương cho Lực lượng phòng thủ quốc gia Syria với 125.000 lính, nhưng chỉ ưng sử dụng các tay súng Shiite ở Iraq, Pakistan và Afghanistan, cùng các tay súng Hezbollah.
Dù bất đồng tư tưởng giữa đảng Baath cầm quyền Syria với chính phủ Hồi giáo Iran, hai bên là đồng minh từ sau Cách mạng Iran 1979.
Syria ủng hộ Iran trong cuộc chiến Iran-Iraq những năm 1980, trở thành tuyến chuyển sự giúp đỡ của Iran cho các nhóm Shiite trong khu vực, gồm Hezbollah.
Sau những cuộc nổi dậy Mùa xuân Ả rập năm 2011, Iran trở thành một đối tác đáng nể. Một quan chức Liên Hiệp Quốc ước tính: Iran hàng năm viện trợ hàng tỉ USD cho Syria.
Theo The Wall Street Journal , Một thế giới
