Nếu thực sự tinh thông về phương thức ngoại giao cá nhân, ông Tập chắc chắn phải vận dụng nó khi ông gặp gỡ Tổng thống Mỹ Donald Trump bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 bắt đầu từ ngày hôm nay (28/6) tại Nhật Bản, giữa mối quan ngại về thương chiến Mỹ - Trung sẽ tiếp tục tăng nhiệt. Trong khi nhiều con mắt đổ dồn về ông Trump trong sự kiện lần này, thì rõ ràng ông Tập cũng đang đối diện với phép thử lớn.
Có nhiều tín hiệu cho thấy Bắc Kinh có thể đã chuẩn bị sẵn một số thỏa thuận nhượng bộ để thuyết phục Mỹ gỡ bỏ bớt các hàng rào thuế quan mà Washington áp đặt với họ, nhưng điều đó chỉ xảy ra nếu ông Trump muốn như vậy. Tổng thống Trump từng nêu rõ về cái giá phải trả nếu tiến trình đàm phán thương mại không đạt được bước tiến, nhưng ông không phải người duy nhất giấu con "át chủ bài" sau lưng. Chuyến thăm Triều Tiên mới đây của ông Tập rõ ràng đang khiến nhiều người ở Washington nhức óc.
"Mối quan hệ rất tốt đẹp"
Tổng thống Trump thường xuyên bị làm cho bối rối khi ông gặp gỡ các lãnh đạo thế giới, điều mà ông Tập hoàn toàn có thể tận dụng được. Ông Tập đã chứng minh được khả năng gây sự "kinh ngạc" cho ông Trump - người luôn khoe về việc ông là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên được ăn tối bên trong Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh trong lịch sử hiện đại của Trung Quốc. Dù cho hai nước có tồn tại bất đồng sâu sắc về vấn đề thương mại, ông Trump vẫn luôn ngợi khen ông Tập về mặt cá nhân.
Ông chủ Nhà Trắng từng nói trong bài phát biểu nhân chuyến thăm Bắc Kinh rằng, người dân Trung Quốc "rất tự hào" về ông Tập đồng thời ca ngợi "mối quan hệ rất tốt giữa hai chúng tôi". Sau đó ông Trump còn tiết lộ ông từng gọi ông Tập là "Hoàng đế" của Trung Quốc và nói "Tôi rất hòa hợp với ông ấy".
Trên thực tế, trong năm đầu tiên ông Trump làm Tổng thống, mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đi theo chiều hướng tốt dần, khi mà Trung Quốc hỗ trợ Mỹ gây sức ép với Triều Tiên về giải giáp hạt nhân và Mỹ không đe dọa áp thuế Trung Quốc . Nhưng tất cả đã sụp đổ trong năm 2018, khi Washington - sau nhiều tháng phàn nàn về thâm hụt thương mại và điều tra các hoạt động thương mại của Trung Quốc - đã áp thuế hàng hóa Trung Quốc. Trung Quốc nhanh chóng trả đũa tương xứng và hai nước nhanh chóng rơi vào một cuộc thương chiến.
Đến thời điểm này, mọi nỗ lực đạt thỏa thuận thương mại đều thất bại, trong đó phần lớn các vòng đàm phán đều sụp đổ sau khi Bắc Kinh dường như "chơi quá tay" với hy vọng Washington chùn tay, nhưng kỳ vọng đó phản tác dụng và họ nhận phải đòn đáp trả còn ghê gớm hơn.
"Chúng ta giờ trở thành nền kinh tế lớn hơn Trung Quốc, và liên tục được mở rộng kể từ sau kỳ bầu cử vĩ đại năm 2016. Chúng ta là "lợn tiết kiệm" mà ai cũng muốn lợi dụng. Không còn như vậy nữa!" - ông Trump tuyên bố trong tháng 5, sau khi các vòng đàm phán thương mại sụp đổ, thêm rằng Trung Quốc đang hy vọng đảng Dân chủ giành chiến thắng trong kỳ bầu cử Tổng thống năm 2020 và chờ đến lúc đó để đạt được thỏa thuận có lợi hơn cho họ.
 |
|
Ông Trump và ông Tập tại Đại sảnh đường Nhân dân, Bắc Kinh ngày 9/11/2017 (Ảnh: CNN)
|
"Người kiệt xuất"
Ông Tập đến với Hội nghị G20 năm nay với lòng tin rằng ông sẽ có nhiều đồng minh hơn là ông Trump. Ông đã thắt chặt quan hệ với cả Ấn Độ và Nga, thậm chí cả Nhật Bản cũng đang dần xích lại gần Bắc Kinh, trong khi ở châu Âu, cả Thổ Nhĩ Kỳ và Italy đều đã ký kết tham gia vào dự án Vành đai và Con đường của mà ông Tập đưa ra.
Trong khi đó, ông Trump lại liên tục chỉ trích các đồng minh truyền thống của Mỹ ở châu Âu, làm tăng căng thẳng trong mối quan hệ của họ với các nước ở châu Á bằng các chiến thuật thương mại hung bạo. Một đồng minh khác của ông Trump, Hoàng thái tử Arab Saudi Mohammed bin Salman, thì đang đối mặt với sự ngờ vực ghê gớm của Washington liên quan tới vụ ám sát nhà báo Jamal Khashoggi.
Cuộc gặp Trump-Tập tại Hội nghị G20 sẽ là lần đầu tiên mà 2 nhà lãnh đạo gặp gỡ trực diện kể từ sau khi cuộc chiến thương mại tăng nhiệt, và họ sẽ phải gánh trên vai sức ép khổng lồ phải tìm bước đột phá, sau khi các nhà đàm phán hai bên đã thất bại.
"Tôi có mối quan hệ rất tốt với Chủ tịch Tập" - ông Trump nói hồi đầu tháng - "Chúng ta hãy chờ xemd diều gì xảy ra. Tôi nghĩ tôi có một cơ hội. Trung Quốc muốn có một thỏa thuận. Họ không thích bị áp thuế".
Gọi ông Tập là một "người kiệt xuất", ông Trump nói rằng cả hai người đã có cuộc điện đàm và đang nỗ lực hướng tới một "thỏa thuận tốt và công bằng". Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho hay, cả hai nước đều đóng vai trò trong việc "tạo dựng niềm tin và sức sống cho các thị trường toàn cầu".
Thế nhưng, thông điệp mà Mỹ và Trung Quốc đưa ra trước kỳ Hội nghị thượng đỉnh G20 lại rất xáo trộn.
Washington đã tạm hoãn một bài phát biểu của Phó Tổng thống Mike Pence đáng lẽ ra được đưa ra trong tuần này mà trong đó ông sẽ chỉ trích kịch liệt Bắc Kinh. Lý do trì hoãn mà Nhà Trắng đưa ra là do "tiến trình đối thoại giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập". Cùng thời điểm, hôm thứ Sáu, 5 công ty Trung Quốc bị liệt vào danh sách đen của Mỹ, khiến các công ty này khó làm ăn với các công ty Mỹ.
Phía Trung Quốc cũng đưa ra những động thái lúc "nóng" lúc "lạnh". Phát biểu trong một cuộc thông báo vắn hôm đầu tuần, Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Vương Thụ Văn (Wang Shouwen), một trong những nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Bắc Kinh, nói rằng Mỹ và Trung Quốc "nên nhương bộ lẫn nhau và thỏa hiệp".
Trong một bài xã luận đăng tải hôm đầu tuần này, tờ Nhân dân Nhật báo (People's Daily) nói suy nghĩ cho rằng Trung Quốc nên đưa ra thêm nhượng bộ là "nực cười và khờ khạo".
"Đằng sau tranh chấp thương mại chính là dự định chặn đà phát triển Trung Quốc của Mỹ" - bài xã luận có đoạn - "Mỹ muốn trở thành lãnh đạo vĩnh cửu của thế giới, và không có đường nào để Trung Quốc tránh "bão tố" bằng cách nhượng bộ cả".
 |
|
Lãnh đạo Mỹ, Trung bắt tay nhau trong một sự kiện lãnh đạo doanh nghiệp tổ chức tại Bắc Kinh ngày 9/11/2017 (Ảnh: CNN)
|
Đe dọa và hứa hẹn
Chỉ riêng việc ông Tập đồng ý gặp gỡ ông Trump cũng đã chỉ ra rằng ông có thứ gì đó để đề xuất - nhằm giảm nhiệt tranh chấp thương mại.
Cũng có khả năng rằng ông Tập đến với cuộc gặp này trong khi ông không hề mong muốn. Ông Trump đã dọa sẽ áp thuế đối với lượng hàng 300 tỷ USD của Trung Quốc nếu ông Tập không gặp gỡ ông, khiến cho Bắc Kinh đưa ra phản ứng: "Trung Quốc không mong muốn chiến tranh thương mại, nhưng chúng tôi cũng không ngại chiến đấu".
Chiến lược đe dọa, bắt nạt của ông Trump dường như đã có hiệu quả trong việc đảm bảo một cuộc gặp sẽ diễn ra, nhưng ông Tập trong những tuần gần đây cũng chứng minh rằng ông không phải người dễ thao túng. Ngoài việc trả đũa tương xứng với Mỹ trong thương chiến, ông Tập còn tăng cường quan hệ với Tổng thống Nga Vladimir Putin và tới thăm Bình Nhưỡng, có một cuộc gặp thành công với Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un.
Tổng thống Mỹ dự kiến sẽ tới Hàn Quốc sau Hội nghị G20, dự kiến sẽ tới thăm khu phi quân sự (DMZ) chia tách hai miền Triều Tiên. Mối quan hệ giữa Bình Nhưỡng và Washington dường như đang ấm dần, và bằng chuyến thăm mới đây Bắc Kinh muốn nhấn mạnh rằng họ có thể đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả trong vấn đề này, mặt khác cũng có thể cản trở nó.
