"Điện mặt trời là nguồn điện bất ổn định"
Bộ Công Thương vừa có báo cáo đánh giá tác động dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Bộ này cho biết đối với dự thảo cho phép đấu nối với hệ thống điện quốc gia, từ ngày 1/1/2021, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã không ký hợp đồng mua bán điện từ nguồn này. EVN cũng đã có văn bản chỉ rõ không có cơ sở thực hiện thoả thuận đấu nối với điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, dẫn đến nhiều doanh nghiệp muốn phát triển để tự sử dụng nhưng không có văn bản thống nhất từ ngành điện.
Tại Quyết định 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch điện VIII, Nhà nước khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu để tự sử dụng tại chỗ, chưa khuyến khích lắp đặt để bán điện, phát điện vào hệ thống điện hay bán điện cho tổ chức, cá nhân khác.
Về mặt tích cực của chính sách, Bộ Công Thương đánh giá, Nhà nước khuyến khích phát triển và cho phép tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được liên kết hệ thống điện quốc gia trong quá trình vận hành, tạo thuận lợi và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp, người dân.
Bên cạnh đó, tổ chức, cá nhân được chủ động về nguồn điện cho nhu cầu, mục đích sử dụng, giảm bớt chi phí mua điện từ hệ thống điện.
Tuy nhiên, Luật Điện lực có trường hợp được miễn giấy phép hoạt động cho đối tượng phát điện để tự sử dụng, tuy nhiên chưa có quy định hay nội hàm về điện tự sử dụng là gì, điện tự sản tự tiêu là gì, có được liên kết với hệ thống điện quốc gia hay không.
Do đó, với chính sách phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được liên kết với hệ thống điện quốc gia, Nhà nước vẫn phải đảm nhận vai trò quản lý, đảm bảo cung cấp điện cho nhu cầu sử dụng của nền kinh tế, kể cả doanh nghiệp, người dân có lắp đặt điện mặt trời.
Theo Bộ Công Thương, tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu cần tính toán nhu cầu sử dụng điện, công suất đỉnh của phụ tải, qua đó thiết kế, lắp đặt phù hợp, hạn chế tối đa nguồn điện dư thừa phát vào hệ thống điện quốc gia.
Bộ này cũng đánh giá, nguồn điện mặt trời là nguồn điện bất ổn định, hoạt động của loại hình này hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết, nguy cơ làm cho lưới điện bị nhiễu vì tần số không chuẩn.
Bộ Công Thương đánh giá cơ sở hạ tầng lưới điện của Việt Nam vẫn còn hạn chế, chưa thể bằng các nước phát triển như Mỹ, Australia, EU... Tỷ trọng năng lượng tái tạo của Việt Nam vào khoảng 33%, nếu tính cả thủy điện thì tỷ lệ này đạt khoảng 54%. Tỷ lệ này quá cao đối với nước chưa phát triển, dễ mất an toàn, chi phí hệ thống tăng. Với tỷ lệ này, Nhà nước có thể không khuyến khích phát triển điện mặt trời để bảo đảm an ninh, an toàn, ổn định hệ thống điện.
Tuy nhiên, Chính phủ đang tiếp tục khuyến khích người dân và doanh nghiệp lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu với mục đích tự dùng, giảm bớt gánh nặng chi phí tài chính, không phải để kinh doanh như ưu đãi trước đây.
“Như vậy, tổ chức, cá nhân có thể chọn xả lên lưới là một sự ưu ái, may mắn. Hơn nữa việc dùng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu là lợi ích, tiện ích cho chính các tổ chức, các nhân chứ không phải cho người khác hay Chính phủ. Việc đầu tư, lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu không phải để kinh doanh mà để mua sự tiện ích”, theo báo cáo đánh giá tác động chính sách của Bộ Công Thương.
Vì sao chính sách không mặn mà việc mua điện mặt trời?
Bộ Công Thương đánh giá khi tổng quy mô công suất điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu trên cả nước vượt mốc 2.600 MW sẽ không được liên kết với lưới điện quốc gia, nhằm bảo đảm cơ cấu nguồn điện trong Quy hoạch điện VIII và vận hành ổn định hệ thống điện.
Do đó, các tổ chức, cá nhân thực hiện phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu để tự sử dụng phải bảo đảm cả nguồn phát điện và phụ tải không liên kết với hệ thống điện quốc gia cần đăng ký, khai báo với cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương về các thông số có liên quan đến dự án.
Giải thích về đề xuất chính sách, Bộ Công Thương chỉ rõ bản chất điện mặt trời không ổn định, dù có mua điện mặt trời hay không thì Nhà nước, EVN vẫn phải đảm bảo việc cung ứng điện.
“Khi không có nắng, EVN buộc phải huy động 1 hoặc 2 tổ máy nhiệt điện khác để bù vào. Do tính không ổn định của năng lượng tái tạo mà cụ thể ở đây là điện mặt trời, nên nguồn điện nền (điện than, điện khí, thủy điện) không thể cứ tắt rồi lại mở tổ máy liên tục, gây lãng phí nhiên liệu khởi động, hỏng hóc thiết bị... Do đó, chính sách không 'mặn mà' với việc mua điện mặt trời”, báo cáo của Bộ Công Thương nhìn nhận.
Bộ Công thương giải thích thêm, điện mặt trời phụ thuộc thời tiết nên không tính được bao nhiêu điện sẽ được phát lên lưới để cân đối với nhiệt điện sao cho đảm bảo an toàn trong truyền tải và sự ổn định nguồn cho sản xuất.
Việc nguồn điện năng lượng tái tạo sụt giảm đột ngột nếu không có nguồn điện nền bổ sung ngay lập tức sẽ khiến hệ thống lưới điện bị “rã lưới” trong khi phải mất trung bình 3-4 giờ nhiệt điện mới có thể bổ sung và điều chỉnh công suất. Điện áp ban đêm có thể dự tính được, ban ngày trời đang nắng khi có mây, mưa thì không thể đoán để kịp thời điều chỉnh nguồn điện nền.
Do đó, Bộ Công Thương lo ngại khi mất cân bằng sẽ gây tăng sụt áp làm hư hỏng, giảm tuổi thọ các thiết bị điện, thậm chí gây cháy nổ, rã lưới, “lúc đó thiệt hại kinh tế và tiền sửa chữa còn tốn hơn tiền tiết kiệm”.
Quy hoạch điện VIII xác định đến năm 2030 loại nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu tăng thêm 2.600 MW. Trong trường hợp, tổng công suất điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu vượt 2.600 MW phải được hoạt động độc lập, không được liên kết với hệ thống điện quốc gia.
Bộ trưởng Công Thương thừa nhận khó quản lý livestream bán hàng
Ủy ban Kiểm tra Trung ương đề nghị kỷ luật hàng loạt cựu lãnh đạo Bộ Công Thương
