|
| Trí thông minh nhân tạo có thể thay thế con người viết báo? (ảnh: AP) |
Làn sóng đầu tiên của AI đã bắt đầu mang những gợn sóng đến tòa soạn báo mà cụ thể ở đây là trong lĩnh vực chatbot, hệ thống báo cáo tự động và kỹ thuật máy học (Machine Learning). Chúng sàng lọc những khối dữ liệu khổng lồ để viết thành các bản báo cáo phác thảo. Đối với những người luôn tin rằng Trí tuệ nhân tạo và tự động hóa sẽ không bao giờ xâm chiếm những công việc trong ngành truyền thông, hãy dừng lại một chút và quan tâm đến số tiền mà các ông lớn truyền thông đầu tư vào AI cho tòa soạn của mình. Rõ ràng, trong vòng từ 5 đến 10 năm nữa, điều này sẽ mang tính chất quyết định.
Google đã cung cấp cho hãng thông tấn Anh Quốc - Hiệp hội báo chí số tiền lên tới 805.000 USD để xây dựng phần mềm thu thập và tự động viết gần 30.000 bài báo địa phương mỗi tháng. Được đặt cho cái tên “RADAR” (Reporters And Data And Robots – Phóng viên & Dữ liệu & Robots), phần mềm này sẽ “làm các báo cáo tự động thông qua lượng cơ sở dữ liệu đồ sộ từ các cơ quan chính phủ và sự thực thi luật pháp của địa phương”. Hãng thông tấn Yonhap của Hàn Quốc cũng đã giới thiệu một hệ thống báo cáo tự động với tên gọi “Soccerbot” dùng để sản xuất những tin tức bóng đá.
Hiệp hội nhà báo và ông trùm truyền thông Thomson Reuters đang sử dụng các thuật toán machine learning để viết nên những câu chuyện và tờ báo nổi tiếng New York Times cũng đã lên kế hoạch để tự động hóa những bình luận của họ. Vậy công việc nào đang bị đe dọa khi những phần mềm trí tuệ nhân tạo quyền lực này trở nên phổ biến trong tòa soạn? “Để cho dễ hình dung, ta có thể thấy việc thu thập và báo cáo tin tức dựa trên những sự kiện thực tế là điều hoàn toàn nằm trong khả năng của những con bot AI này. Tuy nhiên, điều này lại khó xảy ra đối với những câu chuyện cần có quan điểm hay những số báo đặc biệt đòi hỏi cảm nhận của con người”, Vương Tiểu Phong, một nhà phân tích cấp cao của công ty nghiên cứu toàn cầu Forrester cho hay.
Truyền thông cá nhân quy mô lớn là một trong những điểm mạnh mà các con bot này có thể mang đến. “Đã xuất hiện những con bot được thiết kế cho mục đích nghiên cứu nhưng nó hành xử như thể một trợ lý cho con người. Khi thiết kế chúng, con người có thể quyết định rõ ràng mục đích và tính cách cho nó, tuy nhiên, công nghệ AI hiện tại vẫn còn có những giới hạn nhất định.”, ông Vương trả lời IANS. Hai nhà nghiên cứu của Đại học Oxford, Carl Benedikt Frey và Michael Osborne đã dự báo rằng sự kết hợp giữa robot, tự động hóa, AI và machine learning sẽ có tác động đến cả những nhà báo.
Theo một cuộc khảo sát được thực hiện bởi Đại học Oxford và Đại học Yale, trí tuệ nhân tạo sẽ đánh bại con người ở rất nhiều lĩnh vực trong vòng 10 năm tới như dịch thuật ngôn ngữ (2024), lái xe (2027), viết sách bán chạy (2049) và phẫu thuật (2053). “Đã và đang có những sự thay đổi mạnh mẽ diễn ra và chúng ta – những nhà báo có thể thấy rõ được điều đó. AI và robot sẽ viết những câu chuyện trong tương lai và chúng sẽ ngày càng làm tốt hơn công việc đó khi con người tinh chỉnh nó.”, Ramesh Menon, một nhà báo và tác giả kì cựu dự báo trước.
“Tuy nhiên những câu chuyện hay nhất lại bắt nguồn từ các nhà báo – những người có thể thêm thắt vào những chi tiết thú vị, sự thấu cảm, kịch tính, tô vẽ và sự đào sâu phân tích. Điểm tốt ở đây là chúng ta có thể mua robot để làm những công việc thường nhật chiếm tới 80% thời gian của các nhà báo.” Menon trả lời IANS. “Điều này có thể giúp các phóng viên và biên tập viên tập trung hơn vào những câu chuyện quan trọng đòi hỏi nhiều sự di chuyển để đến gặp đúng người, nói chuyện với họ, phân tích thực tại và đường hướng tương lai”, nhà báo Menon nhấn mạnh.
Ba tên tuổi dẫn đầu ngành báo chí với những lời phát biểu của họ đã cho thấy việc áp dụng sáng tạo AI có thể giải phóng các nguồn lực của tòa soạn để tập trung vào những công tác báo chí quan trọng hơn - như truyền tin và biên tập - những công việc mà con người làm tốt nhất:
Associated Press
Báo cáo "Tương lai của Báo chí Tăng cường" mới được AP công bố gần đây đã thảo luận về tương lai của AI trong hệ sinh thái biên tập, và giải thích cách các nhà xuất bản có thể tích hợp công nghệ này.
AP cũng nằm trong số những tòa soạn áp dụng AI sớm nhất.
Năm 2014, họ đã hợp tác với Automated Insights - những người đã sáng tạo ra Wordsmith, nền tảng tạo lập ngôn ngữ tự nhiên công cộng duy nhất trên thế giới - để cơ giới hóa hoạt động sản xuất các báo cáo thu nhập hàng quý của mình.
Trước khi kết hợp AI vào quá trình tính toán thu nhập hàng quý, các báo cáo làm thủ công chỉ tạo được khoảng vài trăm tin bài mỗi quý, và để lại hàng ngàn báo cáo thu nhập của công ty không được thành văn. Nhờ Wordsmith, AP gần đây cho biết số lượng đầu ra các tin bài tạo thu nhập đã tăng gấp 12 lần.
Tác động: Khi được sử dụng đúng cách, trí tuệ nhân tạo có thể giúp tối đa hóa đầu ra tại các tòa soạn - nhất là khi các đội ngũ biên tập gặp thách thức với nguồn ngân sách bị thu hẹp và ít dần đi.
AP – hãng tin thường tập trung vào các tin tức nóng hổi thay vì những nội dung phản ánh chuyên sâu, là một trường hợp sử dụng AI hoàn hảo. AI đang giúp họ đưa những tin tức trước đây họ không thể, đồng thời tối ưu hóa quá trình sản xuất của họ.
BuzzFeed
BuzzFeed là một cái tên lớn khác đang đi sâu khai thác thế giới AI. Trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm ngoái, bộ phận Open Labs for Journalism (Phòng thử nghiệm mở cho Báo chí) của BuzzFeed đã phát triển một robot thu thập tin tức từ các nguồn khác nhau tại Đại hội toàn quốc Đảng Cộng hòa.
Công cụ AI này theo sát các kết quả bầu cử và thăm dò dư luận theo thời gian thực, giúp các phóng viên không cần phải tự mình theo dõi các thông tin này nữa.
Robot này không được tạo ra để thay thế các phóng viên. Thay vào đó, nó cho phép họ tập trung các nỗ lực vào những câu chuyện tin tức phức tạp và mang tính ngữ cảnh hơn mà một giải pháp dạy học cho máy không thể tự mình tạo ra được.
Điều này cho phép đội ngũ biên tập của BuzzFeed tập trung vào các thành phần đòi hỏi phân tích điều tra của câu chuyện, một công việc mà một chương trình AI không thể bắt chước.
Tác động: Sử dụng AI như BuzzFeed đã làm trong cuộc bầu cử năm 2016 cho phép các nhà báo dành nhiều thời gian để đưa tin, viết bài và điều tra hơn. Cách này giải phóng đáng kể các nguồn lực để những hình thức báo chí dài hơi hơn - và những câu chuyện tin tức nóng hổi, có chiều sâu thúc đẩy các đường dẫn chia sẻ và độc giả - có thể được phát triển. Điều này vượt xa hẳn việc chỉ đơn thuần tối đa hóa đầu ra.
USA Today
Gần đây, USA Today cũng đã thêm AI vào chiến lược kỹ thuật số của mình. Phòng tin thể thao của tờ báo đã hợp tác với Wibbitz, một công ty hỗ trợ các nhà xuất bản trực tuyến tạo các tóm tắt dưới dạng video ngắn về những tin tức họ viết.
Wibbitz phân tích nội dung của một câu chuyện và xây dựng một tóm tắt mà sau đó được chuyển thành dạng thuyết minh cùng sự hỗ trợ của hình ảnh, hoạt họa... Công ty nói rằng, cũng như BuzzBot, Wibbitz không được tạo ra để thay thế các đội ngũ biên tập và làm video. Thay vào đó, mục tiêu là hỗ trợ họ và hoạt động như một cách dễ dàng để xây dựng một video đi kèm với nội dung do con người viết ra.
Cuối cùng, Wibbitz cho phép trang thể thao của USA Today tạo các nội dung trực quan mà độc giả của họ yêu thích mà không cần dùng đến nhiều nguồn lực.
Tác động: USA Today sử dụng AI để tạo nội dung tương tác, một bộ phận không thể tách rời của báo chí trực tuyến. Đây được xem như một phân loại biên tập mới gọi là "biên tập động," sử dụng trí tuệ nhân tạo để xây dựng các nội dung trực quan tương tác trên quy mô lớn.
Loại hình biên tập này sẽ không chỉ có tác động tích cực lên xuất bản tin tức trong tương lai, mà sẽ còn trở thành một điều cần thiết trong cạnh tranh thu hút sự chú ý.
Các nhà nghiên cứu khẳng định rằng có 50% khả năng máy móc sẽ vượt mặt con người trong nhiều công việc trong vòng 45 năm tới. “Soccerbot” của hãng thông tấn Yonhap có thể viết những câu chuyện liên quan tới giải Ngoại hạng Anh. Hệ thống này đã hoàn thành bài kiểm tra thành công bao quát tất cả các trận đấu trong mùa bóng 2016-17. Nó đã sản xuất tổng cộng 380 bài báo thử nghiệm tự động, mỗi bài trong vòng từ 1 đến 2 giây khi trận đấu kết thúc. Dự án phần mềm “Radar” ở Hiệp hội Nhà báo được dự kiến diễn ra vào đầu năm 2018 và sẽ thuê 5 nhà báo để giúp nhận diện các tập dữ liệu, quản lý và biên tập những bài báo tạo nên bởi “Radar”.
Theo Rajeev Vaid, COO và đồng sáng lập của nền tảng Trí tuệ máy móc Kognetics, AI hiện tại đang được sử dụng bởi các tập đoàn truyền thông quốc tế hàng đầu cho việc tự động hóa tin tức báo chí.
“Trong tương lai, chúng tôi mong đợi được chứng kiến việc ứng dụng trên diện rộng các hệ thống tự động hóa để phân tích nội dung một cách nhanh chóng trong thời gian thực và sản xuất insight cho các nhà báo dưới định dạng có thể sử dụng và tiêu thụ được.” Vaid trả lời IANS. Sự tác động đầu tiên của AI đến ngành báo chí sẽ được nhìn thấy ở 4 cấp độ: Thu thập nội dung, Tạo nội dung, hiệu chỉnh và sản xuất quy mô lớn.
Vaid nhấn mạnh: “AI có thể được sử dụng để quét những tập tin tức theo cấu trúc và không theo cấu trúc nào cả với mục đích thu thập thông tin bị giới hạn trong một khu vực, lãnh thổ hay vùng miền. Tương tự như vậy, nó có thể được sử dụng để phổ biến những tin tức địa phương đến một khu vực mục tiêu thông qua Internet, mạng xã hội và báo giấy.” Đối với Atul Rai, CEO và đồng sáng lập Staqu – một start-up trong lĩnh vực AI, trí tuệ nhân tạo có thể được dùng trong phần lớn những lãnh thổ có quá nhiều dữ liệu nhưng phát hiện tin giả lại là một thử thách lớn khác cho con người cũng như những con bot này.
Trả lời phỏng vấn của IANS, Rai cho biết: “Truyền thông là lĩnh vực mà rất nhiều dữ liệu được thu thập và tạo nên, do đó, sẽ dễ dàng hơn trong việc sử dụng những điểm dữ liệu này để viết nên những câu chuyện. Tôi xin được nhắc lại vấn đề ở đây không phải là tạo ra tin tức hay nội dung mà nằm ở việc lọc bỏ những tin lá cải, tin độc hại và tin giả.” Khi mà các hội nhóm truyền thông chuẩn bị đón nhận một hiện thực mới, ngành kinh doanh tin tức sẽ mới chỉ bắt đầu tích hợp các công cụ nền tảng AI vào trong tòa soạn của mình.
Ngành báo chí cần dừng việc coi con người và AI là kẻ thù của nhau, và thay vào đó đón nhận những sự hiệp lực và những lợi ích rõ ràng mà công nghệ này mang lại.
