|
| Chiến hạm Nga phóng tên lửa hành trình Kalibr |
Kể từ đầu những năm 1990, Mỹ đã phóng hàng trăm tên lửa hành trình Tomahawk tấn công Trung Đông, Bắc Phi, Nam Tư cũ và Afganistan. Với tốc độ 550 dặm/h, gần bằng tốc độ của một chiếc máy bay dân dụng, Tomahawk có thể tấn công các mục tiêu cách xa hơn 1.000 dặm, khả năng này đã biến Tomahawk trở thành công cụ triển khai hỏa lực phổ biến, dù tốn kém của Mỹ với ưu điểm là không khiến quân Mỹ rơi vào nguy hiểm.
Tuy nhiên, Mỹ và Anh, nước cũng triển khai tên lửa Tomahawk, không còn là những nước duy nhất có khả năng tiến hành tác chiến với tên lửa hành trình tầm xa.
Vào ngày 7/10/2015, tàu khu trục lớp Gepard mang tên Dagestan và ba tàu hộ tống nhỏ lớp Buyan của Nga di chuyển trên Biển Caspi và phóng 26 tên lửa hành trình Kalibr. Những tên lửa dài 9m này đã vượt qua 900 dặm, qua lãnh thổ của Iraq và Iran trước khi đánh thẳng vào 11 mục tiêu ở Syria, tấn công cả phiến quân khủng bố IS lẫn nhóm phiến quân Quân đội tự do Syria. Cho dù các nguồn tin từ Lầu Năm Góc “dìm hàng” rằng 4 tên lửa trong số này đã đi chệch khỏi hành trình và rơi xuống lãnh thổ Iran, gây một số thiệt hại cho Iran, hành động này vẫn thể hiện khả năng tấn công tầm xa mà rất ít nước từng triển khai thực tế.
Sau đòn tập kích phóng 18 tên lửa Kalibr từ tàu Dagestan hồi tháng 11, đến ngày 9/12/2015 tàu ngầm chạy bằng diesel lớp Kilo Rostov-na-Donu đã phóng một loạt tên lửa Kalibr nhắm vào các mục tiêu ở Syria, đánh dấu lần đầu tham chiến của lực lượng tàu ngầm hiện đại của Nga.Trong năm 2016, các tàu khu trục của Nga ở Địa Trung Hải đã tấn công Aleppo và Idlib bằng ít nhất ba đợt tập kích bằng tên lửa hành trình tầm xa.
Trong những đợt tấn công đầu tiên năm 2015, các chiến đấu cơ của Nga đang hoạt động ở Syria và có thể dễ dàng không kích vào các mục tiêu với chi phí thấp hơn nhiều. Tuy nhiên, với việc phô diễn năng lực tấn công hải quân tầm xa, Nga không chỉ quảng cáo sức mạnh công nghệ của mình mà còn quảng cáo khả năng của tên lửa Kalibr cho các bạn hàng, những nước có thể chọn mua các biến thể tầm ngắn hơn được biết dưới tên Klub.
Có hàng chục biến thể khác nhau của họ tên lửa Kalibr, đa dạng về bệ phóng, tầm xa, mục tiêu tấn công và tốc độ, độ dài mỗi tên lửa cũng dao động từ 6-9m, nhưng tất cả đều mang được đầu đạn nặng 990 pound hoặc mang được đầu đạn hạt nhân. Các biến thể tên lửa chống tàu, như SS-N-27 Sizzler của NATO hoặc 3M54T hoặc 3M54K đối với phiên bản phóng từ tàu hoặc phóng từ tàu ngầm, có tầm bắn ngắn hơn, ước tính từ 270- 410 dặm và được thiết kế để lướt đi sát trên mặt biển nhằm tránh bị phát hiện.
Với lợi thế được phóng từ chiến hạm, tên lửa Kalibr có radar dẫn đường chủ động cũng được thiết kế để thực hiện các quỹ đạo bay né tránh thay vì thực hiện cách tiếp cận trực diện. Khi chúng tiếp cận tàu địch trong phạm vi gần, các tên lửa sẽ tăng tốc độ bay từ Mach 0,8 lên Mach 3, và giảm độ cao xuống 4,6m, điều này giúp chúng rất khó bị hệ thống phòng thủ chống tên lửa của tàu địch bắn hạ.
Các biến thể tấn công trên mặt đất như tên lửa 3M14T và 3M14K (thiết kế của NATO là SS-N-30A) dường như thiếu khả năng tăng tốc độ hành trình lên Mach 3 ở pha cuối. Bù lại, các tên lửa này được quán tính dẫn đường này có tầm bắn lên tới 1000-1500 dặm. Tên lửa Kalibr lớp thứ ba, 91RT và 91RE được sử dụng để tác chiến chống tàu ngầm ở phạm vi tầm 30 dặm.
Các tên lửa Kalibr hiện được triển khai trên tàu ngầm lớp Kilo của hải quân Nga, cũng như các tàu ngầm hiện đại hơn bao gồm lớp Akula, Lada và Yasen. Kalibr cũng được triển khai trên các tàu khu trục và tàu hộ tống, nhưng đến nay vẫn chưa được triển khai trên các tàu lớn hơn, tuy nhiên việc nâng cấp sớm muộn gì cũng diễn ra. Trong khi tàu khu trục nhỏ lớp Gepard của Nga được trang bị 8 tên lửa Kalibr, một tàu khu trục chở tên lửa cũng có khả năng mang được hàng chục tên lửa Kalibr.
Mặt khác, Nga đã cho thấy rằng nước này có khả năng sử dụng rất nhiều tàu nhỏ để triển khai vũ khí tầm xa, đây là một ví dụ về cơ cấu phân phối lực lượng của Nga. Ý tưởng của việc này là ở trong thời đại tên lửa ngày càng được thiết kế với tầm bắn xa và độ sát thương cao hơn, có thể sẽ là khôn ngoan hơn nếu phân tán hỏa lực ra các bệ phóng nhỏ hơn và tiêu hao hơn, hơn là đặt tất cả trứng vào cùng một giỏ lớn, vốn rất tốn kém và dễ bị tổn thương.
Những cố gắng của hải quân Mỹ trong cơ cấu phân phối lực lượng qua chương trình xây dựng hạm đội tàu tác chiến ven bờ đến nay đã vấp phải nhiều vấn đề nghiêm trọng và các tàu chiến cỡ tàu khu trục này hiện thiếu những vũ khí mạnh như tên lửa Kalibr trên các tàu hộ tống nhỏ của Nga.
Các biến thể xuất khẩu của tên lửa Klub của Nga đều có tầm bắn ngắn hơn từ 140-190 dặm để phù hợp với hiệp ước kiểm soát công nghệ tên lửa, hiệp ước này cấm xuất khẩu tên lửa hành trình với tầm bắn trên 300 km. Tên lửa Klub hiện được triển khai trên các tàu ngầm lớp Kilo ở hải quân các nước Trung Quốc, Ấn Độ, Algeria, Việt Nam và có thể là Iran, và tên lửa này cũng được trang bị trên 6 tàu khu trục lớp Talwar của Ấn Độ. Trung Quốc cũng đã phát triển tên lửa hành trình tầm xa hơn YJ-18 và nhiều người cho rằng đây là phiên bản sao chép một phần của Klub.
Ngoài ra, phiên bản phóng trên không của tên lửa Klub hiện đang được phát triển để đưa vào sử dụng trên máy bay tuần tra hàng hải Tu-142 của không quân Nga và Ấn Độ. Các phiên bản chống hạm phóng từ mặt đất cũng đã được trưng bày, đáng chú ý là một phiên bản tên lửa có thể giấu gọn trong một container chở hàng. Biến thể Klub-K có thể được chở bằng tàu dân sự, xe chở hàng hoặc xe tải để ngụy trang, do đó tránh được được việc bị đối phương phát hiện và tiêu diệt.
Cho dù Nga vẫn sản xuất các loại tên lửa hành trình hải quân khác, tên lửa Kalibr vẫn là trụ cột của khả năng tấn công hải quân tầm xa trong nhiều năm tới. Phiên bản tấn công trên mặt đất về lý thuyết có thể có khả năng tương tự như tên lửa Tomahawk của Mỹ, trong khi đó các biến thể tên lửa chống tàu có tốc độ siêu thanh ở pha cuối có thể khiến vũ khí này có tính sát thương cao hơn ở trên biển.
Có thể hải quân Nga vẫn thua xa so với hải quân Mỹ về số lượng các tàu chiến, khả năng triển khai các vũ khí tầm xa một cách hiệu quả trên tàu của Nga vẫn khiến các nhà hoạch định chính sách hải quân Mỹ phải dè chừng, National Interes kết luận.
