|
| Việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên MXH, với nội dung cốt lõi là những chuẩn mực đạo đức về hành vi, ứng xử trên MXH là cần thiết trong bối cảnh hiện nay. |
Tại Tọa đàm, các đại biểu đều thống nhất về việc cần xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên MXH trong bối cảnh MXH đang là một trong những xu hướng truyền thông phát triển nhanh nhất trên thế giới. Riêng tại Việt Nam, với dân số đông (đứng thứ 14 trên thế giới, với xấp xỉ 93,6 triệu dân), trong đó, tỉ lệ đô thị hóa là 31%, trong những năm gần đây, Internet nói chung, MXH nói riêng đã thực sự bùng nổ.
Theo báo cáo mới nhất năm 2018 của tổ chức We are Social, số người sử dụng MXH tại Việt Nam đạt khoảng 55 triệu người, chiếm tỉ lệ 57% dân số, trong đó, lượng người sử dụng MXH qua điện thoại di động là 50 triệu người. Thời gian sử dụng Internet và MXH trong 1 ngày của người sử dụng Việt Nam đạt tương ứng khoảng 7 giờ và 2,5 giờ. Facebook và Youtube là những trang được sử dụng nhiều nhất, với tỷ lệ là 61% và 59%.
Bên cạnh những mặt tích cực không thể phủ nhận trong đòi sống xã hội hiện đại, MXH có những mặt trái. Ở Việt Nam, MXH phát triển với các tính năng hỗ trợ chia sẻ, kết nối thông tin nhanh, khiến cho hành vi nói xấu, bôi nhọ, hay tin giả xuất hiện tràn lan trên MXH, phổ biến như Facebook, Youtube. Rất nhiều thông tin nói xấu, bôi nhọ, phỉ bảng, gây tổn hại nghiêm trọng tới uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân, gây tổn hại về kinh tế, thương hiệu doanh nghiệp Việt Nam, gây hoài nghi, hoang mang trong dư luận xã hội. Thực tế, các hành vi này vẫn tồn tại trong đời sống dưới nhiều hình thức khác nhau, tuy nhiên, nhờ các tính năng thông minh của các MXH mà tình trạng này trở nên phổ biến hơn.
Cục trưởng Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử Nguyễn Thanh Lâm cho rằng, hiện nay, các MXH như Facebook, Google có thể quản lý được thông tin người dùng xuất phát từ Việt Nam, nhưng ngay chính các công ty cung cấp dịch vụ Internet, các nhà mạng trong nước, các đơn vị làm dịch vụ kết nối lại chưa quản lý được nguồn dữ liệu ấy.
Ông Thanh Lâm cũng đặt vấn đề, dữ liệu về người sử dụng thuộc về tài nguyên của nền tảng MXH không, thông tin người dùng xuất phát từ Việt Nam thì có phải là tài nguyên của Việt Nam không. Vị Cục trưởng cho rằng, chưa nói đến chuyện quản lý thông tin người dùng, trước hết, chúng ta cần nắm được những thông tin ấy để hướng dẫn người dùng, để phát huy tính tích cực và hạn chế mặt tiêu cục của MXH đối với người dùng Việt Nam.
Dẫn dụ về trường hợp một số ngành kinh doanh có điều kiện, như game online, trên màn hình luôn phải có dòng chữ khuyến cáo về thời gian chơi game, ông Lâm gợi ý nên triển khai các hoạt động khuyến cáo tương tự với người dùng MXH. Và muốn làm được việc này, các nhà mạng cần nắm được thông tin của người sử dung dịch vụ viễn thông đang tham gia hoạt động trên MXH để có những khuyến cáo phù hợp.
Cũng theo ông Nguyễn Thanh Lâm, hiện đã có thể kiểm chứng người dùng MXH bằng số điện thoại. Và với khung pháp lý của Việt Nam hiện nay, đã có thể định danh người dùng qua số điện thoại và đó chính là tiền đề để có được dữ liệu người dùng MXH.
“Thông tin người dùng MXH xuất phát từ Việt Nam chính là tài nguyên, mà nếu ta không nắm tài nguyên đó thì chủ quyền trên không gian mạng là chuyện xa vời”, ông Lâm nhấn mạnh.
Ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí đặt vấn đề có cần bộ quy tắc ứng xử cho các nhà báo trên mạng XH không. Là người quan tâm, có nhiều nghiên cứu về hoạt động trên môi trường MXH từ 10 năm nay, Cục trưởng Cục Báo chí đánh giá, cần có cơ chế để người dụng MXH tự điều chỉnh và điều đó sẽ trở thành chuẩn mực khi tham gia MXH và chính là đạo đức MXH.
Các cơ quan báo chí cũng nên có những quy định của riêng mình khi tham gia MXH. Nhiều cây viết nổi tiếng trên MXH chính là các nhà báo, bởi họ là những người có điều kiện tiếp cận thông tin. Họ hoạt động trên MXH, thậm chí họ tạo một thứ quyền lực của bản thân mình trên mạng và có khi sử dụng quyền lực ấy để truyền tải những thông tin không chính xác, nhằm phục vụ cho mục đích riêng, thậm chí là phục vụ cho lợi ích nhóm, Cục trưởng Cục Báo chí cho biết.
Theo các chuyên gia tham gia Tọa đàm, các hành vi vi pham trên MXH thực tế đã được điều chỉnh ở rất nhiều các văn bản khác, như Hiến pháp, Luật Dân sự, Luật Hình sự, Luật Cạnh tranh, Luật Thương mại điện tử, Luật Quảng cáo, Luật Công nghệ thông tin, Luật Viễn thông, Luật An toàn thông tin và các văn bản hướng dẫn.
Chế tài xử phạt cũng đã có tương đối đầy đủ và thực tế, trong thời gian qua, đã có nhiều trường hợp cá nhân bị xử lý vì các hành vi này. Tuy nhiên, số lượng vụ việc bị xử lý theo pháp luật còn rất hạn chế so với thực tế vi phạm, hơn nữa kể cả khi đã bị xử lý thì người bị hại cũng phải chịu các tổn thất nặng nề về vật chất, tinh thần,…
"Bộ TT&TT nhận thấy bên cạnh việc điều chỉnh bằng hệ thống các quy định pháp luật thì rất cần phải có một khuôn khổ thể chế “mềm” dựa trên nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân tham gia, tạo sự đồng thuận của cộng đồng mạn,g cùng chung tay xây dựng một môi trường MXH lành mạnh, tích cực, đem lại lợi ích cho cộng đồng", đại diện Ban soạn thảo cho biết.
Cũng theo Bộ TT&TT, việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên MXH, với nội dung cốt lõi là những chuẩn mực đạo đức về hành vi, ứng xử trên MXH là cần thiết trong bối cảnh hiện nay.
Với những yêu cầu như trên, Bộ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn lưu ý các đơn vị tham gia soạn thảo tiếp tục tiếp thu các góp ý để xây dựng bộ quy tắc để phát triển MHX tại Việt Nam nhưng vẫn cần đảm bảo tính văn hóa, nhân văn, đạo đức, khuyến khích những việc cần làm, hạn chế đối đa những việc không nên làm. Bộ trưởng cũng gợi ý xây dưng một bộ quy tắc ngắn, gọn, rõ, để ai cũng hiểu được, xây dựng mội trường lành mạnh, an toàn trên MXH để bảo vệ chính người dùng MXH Việt Nam, hạn chế cái xấu, khuyến khích những điều Chân - Thiện - Mỹ.
Việc nghiên cứu, xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử dựa trên các chuẩn mực và thông lệ quốc tế, có tham khảo các quy tắc ứng xử trên môi trường mạng của nhiều nước với quan điểm và mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động cung cấp và sử dụng MXH tại Việt Nam, đem lại lợi ích lớn nhất và hạn chế tối đa tác động tiêu cực tới tổ chức, cá nhân tham gia. Bộ Quy tắc ứng xử hướng tới điều chỉnh hành vi của 2 đối tượng tham gia chính là nhà cung cấp dịch vụ và người sử dụng dịch vụ (bao gồm các tổ chức, cá nhân). Đây là bộ quy tắc khung cơ bản để các cơ quan, tổ chức, hiệp hội có liên quan có thể triển khai xây dựng bộ quy tắc ứng xử riêng, mang tính đặc thù, chuyên ngành, phù hợp với các đối tượng điều chỉnh cụ thể.
